78 rocznica Powstania Warszawskiego: Cztery historie powstańców z niepełnosprawnością

78 lat temu wybuchło Powstanie Warszawskie – jeden z najbardziej krwawych zrywów wolności w historii Polski. Wśród zaangażowanych w walki były osoby z niepełnosprawnością, to m.in. dowódca zgrupowania „Kryska” Roman Rożałowski, dowódca Plutonu Głuchoniemych Kazimierz Włostowski, dowódca oddziału Kolegium „A” Stanisław Janusz Sosabowski czy jezuita, działający pod pseudonimem „Kordecki” – Czesław Białek. Zachęcamy do przeczytania czterech niesamowitych i nieznanych historii powstańców z różną niepełnosprawnością, które opisaliśmy w publikacji pt. Lista Mocy. 100 wyjątkowych Polek i Polaków z niepełnosprawnością, działających w latach 1918-2018.

Roman Rożałowski

Pseudonim: Siekiera – syn rotmistrza 4. Pułku Strzelców Konnych w Płocku i prawnuk uczestnika powstania styczniowego, kontynuował rodzinne tradycje i zapisał się w historii Wojska Polskiego patriotyzmem i aktywnym działaniem na rzecz obronności kraju. Ukończył Szkołę Podchorążych, a będąc oficerem 15. Pułku Ułanów Poznańskich dał się poznać jako doskonały jeździec.

Podczas II wojny światowej został ciężko ranny w stopę i rozkazał ją sobie odrąbać siekierą. Tak podobno zyskał swój pseudonim. Jednak po amputacji nogi został zwolniony ze służby wojskowej.

Działał w konspiracji, dowodził śródmiejskim oddziałem Armii Krajowej w Warszawie, pełnił funkcję zastępcy dowódcy w zgrupowaniu „Kryska”. Brał czynny udział w Powstaniu Warszawskim – jako dowódca zgrupowania „Siekiera” kierował trudnym zadaniem zdobycia budynku sejmu. 11 sierpnia 1944 r. został ciężko postrzelony w płuca.

O Romanie Rożałowskim przeczytasz na portalu Niepelnosprawni.pl.

Kazimierz Włostowski

Był sportowcem, zainicjował powstanie Warszawskiego Klubu Sportowego Głuchych. Uczestniczył w I i II Światowych Igrzyskach Głuchych.

W okresie II wojny światowej był zastępcą dowódcy Plutonu Głuchoniemych ppor. Wiesława Jabłońskiego (ps. Łuszczyc), który w 1941 r. w Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych zainicjował działalność konspiracyjną podopiecznych. Grupa złożyła przysięgę w języku migowym. Początkowo liczyła około 20 osób.

W Powstaniu Warszawskim kapral Kazimierz Włostowski „Igo” był dowódcą grupy głuchych powstańców w Plutonie Głuchoniemych – co stanowiło ewenement w skali światowej. Oddział wcielono do śródmiejskiego batalionu Armii Krajowej „Miłosz” i zlecono mu budowanie podziemnych przejść dla powstańców, barykad, wynoszenie gruzu i gotowanie. Ale głuchoniemi walczyli też z bronią w ręku. Pierwszą powstańczą akcję z ich udziałem wspierało około 20 osób słyszących. Odbili z rąk okupanta kilka budynków. Ze wspomnień słyszących wynika, że często tam, gdzie oni bali się pójść, Głusi szli na ochotnika. Nie odczuwali tak bardzo jak słyszący strachu związanego z odgłosami wystrzałów, krzykami i jękami.

Więcej o Kazimierzu Włostowskim przeczytasz na portalu Niepelnosprawni.pl.

Stanisław Janusz Sosabowski

Był synem legendarnego gen. Stanisława Sosabowskiego, dowódcy polskich spadochroniarzy w czasie II wojny światowej. Stanisław Janusz nazywany był „człowiekiem legendą” lub „gwiazdą pierwszej jasności”. W czasie porodu stracił lewe oko, gdy dorósł, nosił sztuczne, o czym nie wiedzieli nawet przyjaciele.

Przed wojną rozpoczął studia lekarskie i kontynuował je w czasie okupacji na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Czynnie służył podczas II wojny światowej – zasłynął z wielu akcji, m.in. spalenia magazynów materiałów pędnych na Woli, zdobycia medykamentów w fabryce farmaceutycznej Spiessa czy zlikwidowania zdrajcy w szeregach AK – porucznika „Lasso”.

W powstaniu dowodził oddziałem Kolegium „A”. 4 sierpnia został ranny i stracił drugie oko. Uniknął masakry cudem wyprowadzony przez żonę Krystynę ze szpitala na Woli... całą historię Stanisława Janusza Sosabowskiego przeczytasz na portalu Niepelnosprawni.pl.

Czesław Białek

Od lat wczesnej młodości uczęszczał do szeregu szkół prowadzonych przez oo. jezuitów, co w 1950 r. zaowocowało przyjęciem święceń kapłańskich z rąk prymasa abp. Stefana Wyszyńskiego.

W czasie II wojny światowej, będąc klerykiem w Nowym Sączu, aktywnie pomagał więźniom obozów koncentracyjnych i współorganizował ucieczkę Żydów z tamtejszego getta.

W 1944 r., pod pseudonimem „Kordecki”, brał udział w Powstaniu Warszawskim na Woli i został ranny w nogi. Otrzymał kilka odznaczeń, w tym Krzyż Walecznych i Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Armii Krajowej. Więcej o Jego historii przeczytasz na portalu Niepelnosprawni.pl.

Sylwetki pochodzą z publikacji Integracji Lista Mocy. Edycja specjalna. 100 wyjątkowych Polek i Polaków z niepełnosprawnością, działających w latach 1918–2018