Komisarz Praw Człowieka Rady Europy: w obliczu pandemii nie zapominajmy o osobach z niepełnosprawnością

Pełniąca funkcję Komisarza Praw Człowieka Rady Europy Dunja Mijatović zabrała głos w sprawie zapewnienia wsparcia i bezpieczeństwa osobom z niepełnosprawnością w Europie podczas pandemii koronawirusa. Jej zdaniem, podjęte przez rządy państw europejskich działania są niewystarczające.

„Osoby z niepełnosprawnością nie tylko często są narażone na zwiększone ryzyko poważnych komplikacji zdrowotnych, ale także mają szczególne potrzeby w zakresie wsparcia w tym trudnym okresie. Potrzeby te należy uwzględnić od samego początku, reagując na pandemię” – stwierdziła komisarz w oficjalnym stanowisku, opublikowanym 2 kwietnia.

Komisarz Mijatović zwraca uwagę, że Konwencja ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami nakłada na państwa obowiązek podjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu zapewnienia ochrony i bezpieczeństwa osobom z niepełnosprawnością w sytuacjach ryzyka, w tym w sytuacjach konfliktu zbrojnego, katastrof humanitarnych i klęsk żywiołowych.

Wsparcie zagrożone

W swoim oficjalnym stanowisku Komisarz zwróciła uwagę, że podejmując niezbędne działania w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa, rządy nie zwracały wystarczającej uwagi na specyficzną sytuację i potrzeby osób z niepełnosprawnością. Podobnego zdania jest też Specjalny Sprawozdawca ONZ ds. praw osób z niepełnosprawnością, który zauważył że przymusowy dystans społeczny i izolacja mogą być niemożliwe dla tych, którzy polegają na wsparciu innych w zakresie jedzenia, ubierania się i kąpieli.

„W związku z tym jestem głęboko zaniepokojona rosnącym ryzykiem zakłócenia podstawowych usług wsparcia dla osób niepełnosprawnych. Wszędzie w Europie instytucje świadczące usługi wsparcia i pracownicy socjalni zgłaszają poważne problemy zagrażające ciągłości tych usług – pisze Dunja Mijatović. – Są to w braki kadrowe, spowodowane stanem zdrowia lub kwarantanną, ale też powszechny brak osobistego wyposażenia ochronnego. Brak ten skutkuje zagrożeniem zarówno pracowników instytucji pomocowych, jak i odbiorców tych usług”.

Zdaniem Komisarz, rządy muszą podjąć wszelkie niezbędne działania w celu rozwiązania tych problemów. Może temu służyć podejmowanie nadzwyczajnych środków, jak choćby złagodzenie procedur rekrutacyjnych czy udzielanie pomocy finansowej osobom z niepełnosprawnością w celu zrekompensowania dodatkowych wydatków spowodowanych pandemią. Innym rozwiązaniem jest odpowiednie przygotowanie osób opiekujących się osobami z niepełnosprawnością poprzez szkolenia i wyposażenie ich w odpowiednie środki ochronne.

Komisarz Mijatović uważa też, że w proces przygotowania rozwiązania na czas kryzysu powinny być włączone osoby z niepełnosprawnością, reprezentowane przez organizacje pozarządowe.

Instytucje odbierają wolność i są niebezpieczne

Jako grupę szczególne narażoną na zagrożenie koronawirusem Dunja Mijatović wskazała pensjonariuszy wielkich instytucji opiekuńczych i szpitali psychiatrycznych.

„Wiele osób z niepełnosprawnością w Europie jest nadal pozbawionych wolności. (...) Dzieje się tak pomimo międzynarodowych zobowiązań wynikających z Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami – pisze w swoim stanowisku Komisarz. – Na co dzień mieszkańcy takich instytucji często spotykają się w najlepszym przypadku z zaniedbaniem i nieodpowiednią opieką zdrowotną. Jednak pandemia pokazała, jak poważnym zagrożeniem dla zdrowia osób z niepełnosprawnością może być życie w takich warunkach. Wskazuje na to Wysoki Komisarz ONZ ds. praw człowieka, który powiedział, że COVID-19 szaleją wśród bardzo wrażliwych populacji takich instytucji”.

Zdaniem Dunji Mijatović, powinny być podjęte wszelkie niezbędne środki ostrożności w celu ochrony mieszkańców placówek opiekuńczych i szpitali psychiatrycznych. Komisarz postuluje też, że priorytetem dla państw członkowskich powinno być zaprzestanie przyjmowania nowych osób do takich placówek, a także – w miarę możliwości – wyprowadzenie ludzi z tych miejsc.

Ważna jest informacja

Komisarz zwraca też uwagę na problem z dostępem do ochrony zdrowia i związany z tym niepokój osób z niepełnosprawnością.

„Ludzie i sprzęt ratujący życie w służbie zdrowia są coraz bardziej obciążone z powodu pandemii – pisze Dunja Mijatović. – To może spowodować, że pacjenci z niepełnosprawnością zostaną zepchnięci na dalszy plan, pozbawieni dostępu do ratującej życie pomocy lekarskiej. Dlatego najważniejszym obowiązkiem wszystkich państw członkowskich jest dopilnowanie, aby tak się nie stało i zapewnienie osób z niepełnosprawnością, że nie będą narażone na dyskryminację ze względu na niepełnosprawność i że ich potrzeby będą nadal odpowiednio zaspokajane”.

W oświadczeniu Komisarz nie zabrakło też odniesienia do kwestii informacji – a raczej ich dostępności dla osób z niepełnosprawnością.

„Z zadowoleniem przyjmuję fakt, że niektóre rządy, jak francuski, podjęły kroki w celu stworzenia informacji nt. koronawirusa, przeznaczonych dla osób z niepełnosprawnościami, w swoich głównych serwisach internetowych (...), a wiele rządów, np. niemiecki, włoski, rumuński i francuski, podjęło starania w celu dostarczenia informacji w tekście łatwym do czytania lub w języku migowym. Wspaniała praca wykonywana w tej dziedzinie przez organizacje pozarządowe musi być wspierana i wzmacniana wszystkimi dostępnymi kanałami informacji”.