WSA: świadczenie pielęgnacyjne także za opiekę nad mężem

Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Poznaniu nie zgodził się z decyzją burmistrza jednego z miast oraz Samorządowego Kolegium Odwoławczego, odmawiającą przyznania świadczenia pielęgnacyjnego żonie opiekującej się mężem ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Wyrok nie jest prawomocny.

Kobieta pobierała świadczenie pielęgnacyjne na swojego męża do kwietnia 2019 r., kiedy to straciło ważność jego orzeczenie z powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności o znacznym stopniu oraz konieczności stałej opieki innej osoby. W kolejnym orzeczeniu podtrzymano ten stan, a żona złożyła ponownie wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego.

Powołała się na aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych, w którym wskazuje się, że nie można odmówić prawa do świadczenia pielęgnacyjnego małżonkowi osoby wymagającej stałej opieki. Użyła argumentu, że pozbawiono by ją praw nabytych, co zmusiłoby ją do pozostawienia męża bez opieki lub oddania go w opiekę instytucji. To z kolei jest „niezgodne z etykietą ludzką i łamie zasady w społecznym poczuciu sprawiedliwości”.

Wadliwa wykładnia

Art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a Ustawy o świadczeniach rodzinnych mówi, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Tak też było w sytuacji, którą zajmował się WSA w Poznaniu.

Sąd przyznał jednak, że podziela orzecznictwo sądów administracyjnych mówiące o tym, że taka wykładnia tego przepisu jest wadliwa.

·         Po pierwsze dlatego, że niemożliwe byłoby przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego małżonkowi, na którym spoczywa obowiązek alimentacyjny, który jest na pierwszym miejscu przed obowiązkiem innych krewnych osoby potrzebującej opieki.

·         Po drugie, świadczenie pielęgnacyjne mogłoby, zgodnie z tym przepisem, być przyznane tylko wtedy współmałżonkowi potrzebującego opieki, który sam ma znaczny stopień niepełnosprawności, a więc nie ma realnej możliwości, by mógł opiekować się mężem czy żoną.

„Działanie na szkodę rodziny”

„Małżonkowie są rodziną i łączą ich więzy wynikające z zawarcia związku małżeńskiego polegające na wzajemnym wsparciu, wspólnym zaspokajaniu różnorodnych potrzeb, wzajemnej opiece – czytamy w uzasadnieniu wyroku WSA w Poznaniu. – Małżeństwo jest zatem podstawową komórką społeczną, która staje się „rodziną” bliższą niż krewni związani węzłami krwi. Świadczą o tym choćby wskazane wyżej uregulowania dotyczące alimentów. Pozbawianie w tej sytuacji małżonka realnej możliwości sprawowania opieki nad niepełnosprawnym współmałżonkiem, przez interpretację norm prawnych dopuszczającą wykluczenie go z grona osób uprawnionych do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, w sytuacji gdy żyją bliscy krewni niepełnosprawnego współmałżonka, byłoby działaniem na szkodę rodziny jaką tworzą małżonkowie, czego nie da się zaakceptować w świetle norm konstytucyjnych”.

Sąd dodał też:

„Z uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego mogą skorzystać krewni dopiero wówczas, gdy małżonek osoby wymagającej opieki jest niepełnosprawny w stopniu znacznym, co uniemożliwia mu wypełnianie we właściwy sposób obowiązku alimentacyjnego. Tylko taka wykładnia art. 17 ust. 1a i ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy jest właściwa, gdyż w przeciwnym razie wykluczenie małżonka osoby wymagającej opieki z kręgu osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego, obciążonego obowiązkiem alimentacyjnym oraz zdolnego do pracy, a niezatrudnionego ze względu na konieczność sprawowania opieki nad członkiem rodziny, byłoby naruszeniem art. 32 ust. 1 Konstytucji RP” (zasada równości obywatela wobec prawa – przyp. red.).

Wyrok jest nieprawomocny, ale teraz organy administracji, które ponownie rozpatrzą tę sprawę, są zobowiązane do uwzględnienia argumentów i wykładni poznańskiego WSA.

Obecnie świadczenie pielęgnacyjne wynosi 1830 zł miesięcznie „na rękę”. Więcej o świadczeniu pielęgnacyjnym.