Opieka psychologiczna a jakość życia po urazie kręgosłupa (quality of life)

Opieka psychologiczna a jakość życia po urazie kręgosłupa (quality of life)

Najczęstszą przyczyną urazów kręgosłupa są upadki z wysokości, urazy komunikacyjne, często związane z pracą, uprawianie niektórych dyscyplin sportowych i skoki do płytkiej wody. Uszkodzenia rdzenia kręgowego prowadzą najczęściej do niedowładów lub porażeń określonych części ciała. Czy gdy kończyny są porażone oznacza to, że osoba ta staje się niepełnowartościową osobą? Bardzo ważny jest jej stan umysłowy i emocjonalny. Dużą rolę odgrywa stan niezdolności do chodzenia, zanik czucia, porażenie zwieraczy, zaburzenia sprawności seksualnej i nieodłączne bycie z wózkiem inwalidzkim. Jest to dla psychiki osoby porażonej i wpływa na jakość życia jednostki. Na jakość życia składa się ocena pacjenta oraz stopień, w jakim może on realizować swoje potrzeby, aby osiągnąć pełną satysfakcję. Obiektywnie oceniany jest jego dochód, zdrowie, udział w życiu publicznym, warunki mieszkaniowe. Pacjent może subiektywnie ustosunkować się do własnej satysfakcji z życia rodzinnego, życia zawodowego, zadowolenie z własnych osiągnięć życiowych oraz uzyskanego statusu finansowego.

Ocenianie jakości życia ma prowadzić do pełnego uczestniczenia w życiu i poczuciu satysfakcji z tego co się robi oraz przywrócenie samopoczucia, aby jakość życia była taka jak przed urazem.

Osoba po wypadku traci swoją dotychczasową jakość życia, co pociąga za sobą działania dążące do przywrócenia stanów byłych, czyli osiągnięcia tego co jest ważne dla pacjenta. Urazy kręgosłupa zaburzają dobre samopoczucie. Ważnym czynnikiem urazu jest cierpienie, które wpływa na dobre samopoczucie, niepokój o dalsze życie. Urazy izolują jednostkę od dotychczasowego życia, a także zostają zaprzepaszczone niejednokrotnie plany na przyszłość. Rozpoczyna się proces dostrzegania niedoskonałości własnego ciała. Osobie porażonej często trudno przyzwyczaić się do tego, że nie może realizować cenionych wartości i celów życiowych. Niesłychanie trudno jest zaakceptować uraz i postarać się zintegrować z otoczeniem społecznym.

Zmianom ulegają więzi międzyludzkie, pełnienie ról w rodzinie. Pacjent najczęściej traci pracę lub ogranicza możliwość pracy. Po wypadku znacznie zwiększają się wydatki na przebudowę mieszkania, zakup lekarstw, sprzętu do rehabilitacji i wózka inwalidzkiego. Dodatkowo pojawiają się koszty na rehabilitację. Wraz z obniżeniem samopoczucia fizycznego, zakłócone zostaje zaspokajanie potrzeby przynależności do grupy i związanego z tym szacunku, ponieważ uraz kręgosłupa wiąże się z ograniczeniem kontaktów. Jeśli dłużej będzie trwało zablokowanie potrzeb zwłaszcza bezpieczeństwa, niezależności, poczucia wartości czy samorealizacji będzie to powodem pojawiania się stanów stresowych, lęków i depresji. Przyczyną stopniowego wycofania z życia społecznego jest nieprawidłowy stosunek do siebie i innych ludzi. Problemy społeczne dotyczą głównie systemu prawnego, pełnienia ról, zasad współżycia, zatrudnienia, życia rodzinnego, czasu wolnego, trudności związane z komunikacją miejską, przeszkody architektoniczne.

Dlatego tak istotna jest pomoc psychologa w pracy klinicznej szczególnie na początku wielkiego kryzysu jakim jest wypadek. Głównym celem opieki psychologicznej jest ułatwienie funkcjonowania jednostki i jego otoczenia oraz relacji między nimi. Jednym z ważnych celów opieki psychologicznej jest podwyższenie odporności człowieka, w którym pacjent znajduje sens dalszego życia na wózku inwalidzkim, chęć samodzielnego decydowania o sobie. Stosowane są do osiągnięcia zamierzeń różne formy doradztwa, rozmowy terapeutycznej, profilaktyki, psychoterapii, resocjalizacji.

Pacjent przez cały czas powinien być w kontakcie z psychologiem i brać czynny udział w stosowanej terapii. Nie powinien lekceważyć tej współpracy po wyjściu ze szpitala. Pacjent, zwłaszcza z tetraplegią musi się pogodzić ze swym uzależnieniem od innych i utratą prywatności. Prawidłowa współpraca z psychologiem powinna przezwyciężyć lęki.

Według prof. Hulka niepełnosprawny musi:

• realnie ocenić swoje możliwości w życiu codziennym, w pracy zawodowej, jak i w innych formach własnej aktywności,
• możliwie szybko przyjąć i pogodzić się ze swoim upośledzeniem i jego skutkami,
• dostosować się do koniecznych ograniczeń narzuconych mu przez inwalidztwo,
• maksymalnie uaktywnić się i rozwinąć swoje sprawności,
• przystosować się i partycypować w życiu społecznym grupy.

 
Według prof. Ossowskiego porady psychologiczne odnoszą się do bardzo wielu kwestii:

• czynności samoobsługi,
• reagowanie na niezręczne zachowanie społeczne osób dotyczące np. ustosunkowania się do samej choroby, zwłaszcza jej wizualnego wyglądu,
• podejmowania i sposobu grania ról zawodowych, czyli wyboru drogi zawodowej, życia rodzinnego dotyczącego zarówno rodziny generacyjnej jak i prokreacyjnej,
• koniecznych zachowań profilaktycznych i prozdrowotnych,
• koniecznych do ukształtowania nawyków zdrowotnych, a dotyczących np. diety, ruchu, unikania czynników pogłębienia się uszkodzenia,
• uprawnie do usług socjalnych i przysługujących przywilejów w zakresie świadczeń medycznych i zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny.

Opieka psychologiczna jest, ma przynosić zadowolenie, spokój, bezpieczeństwo i poprawę jakości życia. Satysfakcja z życia rodzinnego będzie wówczas, gdy osoba niepełnosprawna będzie w pełni zaakceptowana przez swoją najbliższą rodzinę. Pacjent musi czuć się potrzebnym i akceptowanym. Dzięki prawidłowej opiece pacjent może powtórnie funkcjonować w społeczeństwie oraz brać czynny udział w życiu towarzyskim i zawodowym, co podnosi jego jakość życia.