GUS: Wzrosła liczba osób z orzeczeniem, korzystających z pomocy społecznej

W 2018 r. wzrosła w Polsce liczba osób z niepełnosprawnością w wieku produkcyjnym, posiadających orzeczenie, które korzystają z pomocy społecznej. W 2009 r. było ich 12,7 proc., w 2018 r. stanowili oni 22,4 proc. ubogich beneficjentów pomocy społecznej w wieku produkcyjnym. Więcej w tej grupie było także osób chorych i przewlekle chorych. Takie m.in. wnioski płyną z raportu GUS „Beneficjenci środowiskowej pomocy społecznej w 2018 r.”.

Jak informują autorzy raportu, wzrosła także liczba gospodarstw domowych w stosunku do 2009 r., które korzystają z pomocy społecznej w związku z problemami zdrowotnymi – o 16,8 punkta procentowego (p.proc.).

W 2018 r. zmniejszyła się natomiast ogólna skala, w stosunku do roku 2017, korzystania z pomocy społecznej. Korzystało z niej 9,6 proc. osób mniej oraz 6,5 proc. gospodarstw domowych mniej. Spadek utrzymuje się od 2014 r. 

5,1 proc. Polaków korzystało z pomocy społecznej w 2018 r. (896,2 tys. gospodarstw domowych i 1970,4 tys. osób).

Zła sytuacja osób samotnie gospodarujących

W bardzo trudnej sytuacji znalazły się w 2018 roku osoby samotnie gospodarujące. Prawie połowa z nich (49,2 proc.) nie miała własnego źródła dochodu. Prawie 25 proc. miała zaś dochód na poziomie nie przekraczającym połowy kryterium dochodowego, czyli 350 zł netto miesięcznie. W tej grupie częściej występowała też niepełnosprawność, długotrwałe choroby, niski poziom wykształcenia, brak motywacji do poszukiwania pracy, zły stan zdrowia. A więc wszystkie czynniki, które powodują stopniowe wykluczanie społeczne.

W grupie 1167,2 tys. ubogich beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w 2018 r. znaczny udział miały osoby chore – stanowiły one 34,7 proc. tej grupy (405 tys. osób). Chorzy przewlekle stanowili 19 proc. tej grupy (221,5 tys. osób). W znacznie gorszej sytuacji są więc osoby samotnie gospodarujące.

W gospodarstwach wieloosobowych udział chorych był niższy i wyniósł 27,2 proc. oraz przewlekle chorych – 10 proc.

Aktywność zawodowa

Jak podaje GUS, liczba chorych korzystających z pomocy społecznej w wieku aktywności zawodowej (18-64 lata), wyniosła blisko 321 tys. osób, a chorych przewlekle – 179 tys.

W 2018 r. 17,9 proc. ogólnej liczby beneficjentów pomocy społecznej w Polsce miało orzeczenie o niepełnosprawności (347,5 tys. osób). W populacji ubogich beneficjentów było to 17 proc. (198,7 tys. osób).

Aż 68,7 proc. wśród ogółu niepełnosprawnych członków ubogich gospodarstw domowych, które korzystają z pomocy społecznej, stanowią osoby samotnie gospodarujące. Większość niepełnosprawnych ubogich beneficjentów, prawie 68 proc., miała wydane orzeczenia o niepełnosprawności na czas określony, w zdecydowanej większości były to orzeczenia o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Raport wskazuje, że w 2018 r. odnotowano w grupie korzystającej z pomocy społecznej znaczny udział osób z niepełnosprawnością w wieku aktywności zawodowej. Orzeczenie o niepełnosprawności miało bowiem 23,6 proc. osób w tej grupie wieku, czyli 170,5 tys. osób. W gospodarstwach wieloosobowych udział niepełnosprawnych ubogich beneficjentów w tym wieku wynosił 10,6 proc. tej grupy (49 tys. osób).

Jak podkreślają autorzy raportu, ubodzy beneficjenci środowiskowej pomocy społecznej, to głównie bezrobotni lub bierni zawodowo. Niepełnosprawność lub przewlekła choroba, obok pobierania nauki, jest jedną z częstszych przyczyn bierności zawodowej, dotyczy to głównie osób samotnie gospodarujących.

Źródła utrzymania

Obok pracy najemnej, trwałe źródła utrzymania zapewniały świadczenia emerytalno-rentowe – donosi raport GUS – dla 5,6 proc. ubogich beneficjentów pomocy społecznej w gospodarstwach wieloosobowych, w tym dla 55, 5 proc. osób w wieku poprodukcyjnym.

W 2018 r. w grupie 347,5 tys. beneficjentów pomocy społecznej z niepełnosprawnością, 42,8 proc. stanowiły osoby w gospodarstwach o dochodzie powyżej kryterium. Wśród ogółu beneficjentów w gospodarstwach o dochodzie powyżej kryterium, osoby z niepełnosprawnością stanowiły 19,2 proc. O ponad 2 p. proc. częściej w tej grupie występowała niepełnosprawność niż wśród ubogich beneficjentów.

Osoby bezdomne

W 2018 r. z pomocy społecznej ze względów zdrowotnych skorzystało 41,8 proc. osób bezdomnych. Świadczy to o słabej kondycji zdrowotnej tej grupy. 35,9 proc. bezdomnych mężczyzn było przewlekle chorych, 33,7 proc. miało inne problemy zdrowotne. Wśród kobiet było podobnie. Wśród bezdomnych, korzystających z pomocy społecznej, 36 proc. posiadało orzeczenie o niepełnosprawności (10,6 tys. osób). W ponad 67 proc. były to orzeczenia o stopniu umiarkowanym.

Najczęstsza forma pomocy

Najczęstszą formą pomocy był zasiłek celowy. Otrzymało go w 2018 r. prawie 70 proc. ubogich beneficjentów pomocy społecznej samotnie gospodarujących. Ponad połowa z nich otrzymywała zasiłek stały, a blisko połowa zasiłek okresowy. W tej grupie 2,3 proc. osób otrzymało wsparcie w formie usług opiekuńczych.

Powody korzystania z pomocy

Pomoc z powodów zdrowotnych otrzymało w 2018 r. 59,8 proc. osób ubogich samotnie gospodarujących. Wśród tej grupy, aż 44,4 proc. osób w wieku aktywności zawodowej, według ich subiektywnej oceny, było chorych przewlekle, ponad 30 proc. miało inne problemy zdrowotne.

„Subiektywną ocenę stanu zdrowia opisywanej populacji ubogich beneficjentów w wieku 18–64 lata samotnie gospodarujących pośrednio weryfikują posiadane orzeczenia o niepełnosprawności. W łącznej liczbie 261,7 tys. samotnie gospodarujących ubogich beneficjentów w wieku 18–64 lata, w 2018 r.orzeczenie o niepełnosprawności posiadało 46,5%, tj. 121,5 tys. osób, w tym posiadający orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym stanowili 32,6%, a w stopniu znacznym – 7,6% ogółu analizowanej zbiorowości” – donosi raport GUS.

Taka sytuacja przekłada się na ich status na rynku pracy, stąd w tej populacji tak wysoki odsetek osób biernych zawodowo i bezrobotnych.

„Z przedstawionej wyżej charakterystyki demograficznej i społecznej omawianej populacji nasuwa się ogólny wniosek, że ubodzy samotnie gospodarujący beneficjenci środowiskowej pomocy społecznej, to w zdecydowanej większości osoby w wieku produkcyjnym niemobilnym, w złej kondycji zdrowotnej z bardzo niskim poziomem wykształcenia, bierne zawodowo lub bezrobotne a cała zbiorowość z relatywnie wysokim odsetkiem osób niepełnosprawnych” – podsumowuje GUS.

Cały raport GUS.