Zasada maski tlenowej szansą na diagnostykę nowotworu w ciąży

Koniec z mitami o ochronie kobiet w ciąży przed zachorowaniem na nowotwór. Statystyki jasno pokazują, że z każdym rokiem liczba kobiet z objawami onkologicznymi w ciąży rośnie, a opóźniona diagnostyka utrudnia leczenie i zmniejsza rokowania – dziś to aż 75% przypadków raka piersi jest wykrytych po porodzie – czyli „przegapionych”. Fundacja Rak’n’Roll wraz z ekspertami z dziedziny ginekologii, ultrasonografii i onkologii apelują, by zaufać swojej kobiecej intuicji, zachować czujność onkologiczną i badać każdy niepokojący objaw.

Uśpiona czujność w ciąży

Co roku w dniu 6 października obchodzimy Dzień Boskich Matek, kobiet, u których w ciąży i do roku po porodzie zostaje zdiagnozowana choroba nowotworowa. Pomimo zwiększającej się świadomości problemu nowotworów u kobiet w ciąży, ich liczba wciąż rośnie. Jest to spowodowane wzrostem zachorowań na nowotwory wraz z wiekiem oraz coraz późniejszym macierzyństwem. Spośród 1000 ciężarnych kobiet u 1 z nich rozpoznaje się chorobę nowotworową, u 1 na 3000-10000 z nich po porodzie rozpoznaje się raka piersi. Tymczasem wśród kobiet zgłaszających się do programu opieki Boskie Matki ponad połowa choruje na raka piersi, na drugim miejscu są tzw. nowotwory ginekologiczne, dopiero potem nowotwory raka jelita grubego, tarczycy i czerniaki.

- Wszystkie kobiety z tej grupy potwierdzają wciąż pokutujące mity na temat raka piersi w ciąży i uśpioną czujność onkologiczną w środowisku lekarskim, jak i u nich samych.  Niepokojące objawy takie jak: guzki, obrzęki, zaczerwienienia skóry piersi, były oceniane jako typowe symptomy ciąży, więc pacjentki usypiały swą czujność uspokajane przez autorytety – tłumaczy Marta Ozimek-Kędzior, inicjatorka „Programu opieki dla kobiet w ciąży chorych na raka Boskie Matki, członek zarządu Fundacji Rak’n’Roll”.

Jak pokazują przypadki Boskich Matek rak piersi często bywa zdiagnozowany z opóźnieniem i jest zazwyczaj bardziej zaawansowany niż u kobiet nieciężarnych.

- To bardzo poważny problem. Z najnowszych danych wynika, że aż 75% przypadków raka piersi jest diagnozowanych po porodzie. To oznacza, że zostały przegapione w ciąży – mówi dr n. med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld z Kliniki Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej, Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej Curie w Warszawie.

- Diagnostyka u ciężarnych opóźniona jest przeważnie o 2-7 miesięcy od pojawienia się pierwszych symptomów. Opóźnienie rozpoznania o 6 miesięcy wpływa na zwiększenie liczby osób z przerzutami do regionalnych węzłów chłonnych o ponad 5%, co wiąże się ze zdecydowanie gorszym rokowaniem – dodaje.

Aktualizacja zaleceń 

Czy jednak tak musi być? Dlaczego tak późno zauważane są objawy onkologiczne, a tym bardziej podejmowana diagnostyka? Przyczyn jest wiele, jednak celem Fundacji Rak’n’Roll jest stała edukacja w propagowaniu wiedzy na temat diagnostyki i leczenia nowotworów. Przygotowane przez zespół ekspertów Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników zalecenia odnośnie wykonywania badania USG piersi u ciężarnych zostały zaktualizowane o stanowisko wobec kobiet karmiących. Wykonanie USG piersi wymagane u kobiet powyżej 35. roku życia, przy czym:

• w I trymestrze ciąży u wszystkich ciężarnych,
• raz do roku u kobiet karmiących,
• zawsze w przypadku zmian w obrębie piersi jak guz, zaczerwienienie lub obrzęk.

Wykonanie USG piersi zalecane u kobiet poniżej 35. roku życia, przy czym:

• rozważenie badania USG piersi w I lub II trymestrze ciąży u kobiet ciężarnych
• rozważenie badania USG piersi raz w roku u kobiet karmiących
• zawsze w przypadku zmian w obrębie piersi jak guz, zaczerwienienie lub obrzęk

Współpraca Fundacji Rak’n’Roll i Philips

W tym roku, Fundacja Rak’n’Roll przy wsparciu firmy Philips Polska oraz Fundacji Philips, zainicjowała cykl ogólnopolskich warsztatów dla położników i ginekologów pt. „Boskie USG, czyli sonomammografia u kobiet w ciąży i karmiących” pod kierownictwem naukowym dr. n. med. Pawła Guzika. Ich celem jest wymiana doświadczeń oraz doskonalenie umiejętności wykonywania USG u kobiet w okresie ciąży i karmienia piersią. 

W ramach współpracy pomiędzy Fundacją Rak’n’Roll oraz Philips przeprowadzone zostały badania z kobietami wieku 18-45 lat, które są obecnie w ciąży lub były w ciąży w ciągu ostatnich 18 miesięcy.  Aż 23% z tej grupy kobiet nigdy nie wykonało USG piersi, tylko 22% kobiet miało wykonane takie badanie w ciągu ostatniego pół roku, a 24% w ciągu roku. Dodatkowo, co trzecia kobieta (36%) przyznaje się do lęku przed wynikiem badania.

- Z punktu widzenia ginekologa, ale i ultranosografisty największym zagrożeniem są pokutujące na temat ciąży i nowotworów mity. Chciałbym usłyszeć o stosowaniu się do przygotowanych przez ekspertów zaleceń tyle razy, ile słyszę wątpliwości co do przeprowadzania USG piersi, czy podjęcia leczenia onkologicznego w czasie ciąży – podkreśla dr Paweł Guzik, specjalista ginekologii, położnictwa i ultrasonografii, Oddział Ginekologii i Położnictwa- Szpital Miejski im. Jana Pawła II w Rzeszowie, wykładowca i konsultant w Roztoczańskiej Szkole Ultrasonografii w Zamościu. – To na nas lekarzach spoczywa odpowiedzialność i to my powinniśmy być najważniejszym źródłem informacji dla naszej pacjentki. Stosowne badania warto wykonać jeszcze zanim zajdzie się w ciążę – im szybciej wykryta choroba, tym większe szanse na powrót do zdrowia – dodaje.

Jak pokazują wspomniane już badania, rola lekarza specjalisty w podjęciu decyzji o badaniu USG piersi jest znacząca.

- W ponad połowie przypadków 57% badanie USG piersi dokonywane jest z inicjatywy lekarza (40% lekarza specjalisty, 17% lekarza pierwszego kontaktu) – potwierdza Reinier Schlatmann, prezes Philips w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. – Wsparcie tak istotnych działań edukacyjnych na rzecz profilaktyki oraz poprawy rokowań kobiet chorych onkologicznie w Polsce jest dla nas niezwykłym wyróżnieniem. Jesteśmy dumni, że we współpracy z Fundacją Rak’n’Roll możemy wspierać edukację lekarzy i dbać o zdrowie kobiet w Polsce – dodaje Schlatmann.

Zasada maski tlenowej

Fundacja Rak’n’Roll apeluje do kobiet o większą czujność i uważność na siebie. Badanie USG to jedno z badań, które kobiety w ciąży i karmiące powinny wykonywać zgodnie z zaleceniami ekspertów.

- W naszym poczuciu dbanie o siebie polega na tym, że traktujemy siebie całościowo. Na równi troszczymy się o urodę, ducha i ciało, w tym o regularne badania, nie tylko o wysiłek fizyczny. Tym bardziej, jeśli nasze ciało wysyła nam niepokojące sygnały – dodaje Marta Ozimek-Kędzior.

W tym boskim kontekście, dbałość o siebie postrzegamy również przez metaforę maski tlenowej – najpierw przyszła czy obecna mama powinna zadbać o siebie, jej zdrowie jest podstawą zdrowia dziecka.

- Bywa tak, że kiedy pojawia się ciąża cała nasza uwaga kieruje się na zdrowie płodu i dziecka. To czasem sprawia, że zapomina się, że zdrowie dziecka często zależy od zdrowia i samopoczucia matki. Można więc powiedzieć, że to nasza uważność na same siebie – nie tylko na nasze dziecko – sprawi, że urodzimy je zdrowe, same zdrowe pozostając – mówi Aga Kozak, dyrektorka programowa Instytutu Dobrego Życia.

- Co ważne, musimy pamiętać, że jeśli nie zadbamy w ciąży o siebie same, to możemy zachorować, a wtedy to dbanie o nasze dziecko przez pierwsze miesiące czy lata jego czy jej życia może być utrudnione – dodaje.

Program Boskie Matki

„Boskie Matki” to misyjny program Fundacji, spełnienie marzenia założycielki – Magdy Prokopowicz, która po własnych doświadczeniach, walce o możliwość leczenia onkologicznego i zachowania ciąży, postanowiła głośno mówić o tym, że „z rakiem można żyć, a nawet życie dawać”.

W 2015 roku Fundacja Rak’n’Roll uruchomiła Program kompleksowej opieki dla kobiet w ciąży chorych na raka „Boskie Matki”. Do dziś skorzystało z niego ponad 170 kobiet, w tym czasie powitaliśmy na świecie ponad 160 boskich dzieci, na pozostałe czekamy :). W ramach Programu podopieczne otrzymują bezpłatną pomoc onkologiczną, ginekologiczno-położniczą, psychologiczną, dietetyczną, rehabilitacyjną i urodową w całej Polsce.