1 października Międzynarodowym Dniem Osób Starszych

Celem Międzynarodowego Dnia Osób Starszych, ustanowionego przez ONZ w 1990 roku, jest przypomnienie, iż w społeczeństwie powinno być miejsce dla wszystkich pokoleń, a otwartość na potrzeby osób starszych musi być standardem. Hasło obchodów w 2019 to „Podróż do równości między pokoleniami” (The Journey to Age Equality). Jak podaje ONZ obecnie powyżej 700 milionów ludzi na ziemi ma 60 i więcej lat, a w 2050 liczba ta wyniesie 2 miliardy, czyli 20% populacji naszego globu. W Polsce seniorzy to 9 milionów osób. Co zrobić, żeby zachować zdrowie i życie do późnego wieku?

Polscy seniorzy są z roku na rok bardziej aktywni, o czym świadczy rosnąca liczba Uniwersytetów Trzeciego Wieku, których w 2018 roku było w Polsce 640. Ale z wiekiem przybywa również osobom starszym kłopotów ze zdrowiem. Jak informował GUS, na podstawie badań ankietowych z 2014 roku, tylko co 9 senior nie deklarował żadnych problemów zdrowotnych, a najczęstszą dolegliwością było nadciśnienie tętnicze oraz „bóle dolnej partii pleców, które wystąpiły u ponad 40% populacji. Trzecim najczęściej zgłaszanym problemem zdrowotnym była choroba zwyrodnieniowa stawów – występowała u blisko 40% osób starszych, następnie bóle szyi lub środkowej części pleców (po 29%) oraz choroba wieńcowa, która występowała u co czwartej starszej osoby. Kolejne pozycje zajęły: cukrzyca (18%), nietrzymanie moczu, choroby tarczycy oraz migrena (po około 12%). Czy więc można w ogóle mówić o zdrowiu w późnym wieku? Czy senior może być zdrowy?

Zdrowy senior

- Zdrowy senior to taki, który ma jak najlepszą jakość życia, mało obciążeń zdrowotnych, czyli chorób przewlekłych, jest w miarę sprawny i samodzielny – opisuje w rozmowie z portalem www.zaszczepsiewiedza.pl Elżbieta Nasierowska-Bachanek, pielęgniarka pracująca od 30 lat z pacjentami geriatrycznymi, kierownik Domu Opieki Józefina Medicover Senior. – Na taki stan po 60. roku życia wpływ mają nie tylko nasze geny, ale także działania profilaktyczne podejmowane przez całe życie.

Obok zdrowego żywienia, którego zasady można znaleźć na stronie Instytutu Żywności i Żywienia, oraz regularnego, umiarkowanego wysiłku fizycznego, elementem profilaktyki są również badania kontrolne oraz przesiewowe, które pozwalają wcześniej wykryć choroby, a tym samym podnieść szanse na wyleczenie. Zalecenie to dotyczy również osób starszych, które nie powinny zwlekać z wizytą lekarską w przypadku niepokojących objawów. Seniorzy w większym stopniu niż osoby młodsze, narażeni są na powikłania chorób, w tym chorób zakaźnych.

- Najskuteczniejszą formą zapobiegania chorobom zakaźnym i ich powikłaniom są szczepienia ochronne. Seniorzy powinni przede wszystkim pamiętać o corocznym szczepieniu przeciw grypie – przypomina Elżbieta Nasierowska-Bachanek. – Grypa ma nie tylko bardzo gwałtowny przebieg, z wysoką gorączką, co może być wyzwaniem dla zdrowia seniora. Szczepić się więc powinni wszyscy seniorzy, szczególnie ci, którzy cierpią z powodu chorób kardiologicznych, są po zwałach serca, przeszczepach, mają cukrzycę, choroby neurologiczne, obniżoną odporność, astmę. Ale przede wszystkim grypa wiąże się z powikłaniami, do których zalicza się zaostrzenie chorób przewlekłych i na przykład zapalenie płuc. Ta choroba właśnie dla wielu osób w wieku siedemdziesięciu lat i więcej może zakończyć się tragicznie. Z tego samego powodu szczepieniem zalecanym dla seniorów przez geriatrów jest szczepienie przeciw pneumokokom wywołującym bakteryjne zapalnie płuc.

Dla kogo szczepienie?

Szczepienie to zalecane jest seniorom przebywającym w ośrodkach opiekuńczych, domach dziennej pomocy, centrach rehabilitacji, planującym wyjazd do sanatorium. Ochrona przed grypą ma znaczenie nie tylko dla jednostki, ale również jego najbliższego otoczenia poprzez ograniczenie rozprzestrzeniania się tej choroby. Stworzenie tzw. kokonu, czyli ochrony osoby, która nie może się zaszczepić na przykład z powodu wieku czy stanu zdrowia, dotyczy wszystkich szczepień. Szczepienie więc najbliższej rodziny seniora, który na przykład wymaga stałej opieki i nie porusza się samodzielnie, przeciwko grypie chroni go właśnie dlatego, że wirus nie rozprzestrzenia się i nikt „nie przyniesie” go do domu. Jednocześnie zaszczepiony dziadek będzie chronił nowonarodzonego wnuczka przed groźnymi chorobami.

Nie tylko szczepienie przeciw grypie może pomóc seniorowi zachować sprawność i zdrowie w późnym wieku. Ważne jest również regularne, co 10 lat, szczepienie przeciw tężcowi.

- Osoby starsze, ze względu na kłopoty z równowagą, problemy ze sprawnym poruszaniem się, narażone są na urazy, a w związku z tym również na zakażenie tężcem. Oczywiście, można w takiej sytuacji podać surowicę po wydarzeniu, ale zawsze lepiej zapobiegać poprzez szczepienia. Dodatkowo niektórzy seniorzy lubią pracę w ogródku, czy nawet przesadzanie kwiatów w doniczkach, majsterkują, a przy tych czynnościach również może dojść do zadrapania lub zranienia i potencjalnie zakażenia tężcem – wyjaśnia pielęgniarka.

Przed czym chroni szczepienie

Dzięki szczepieniom można chronić się przed wirusowym zapaleniem wątroby typu B, które w przypadku wielu osób przebiega bezobjawowo, a może doprowadzić do marskości wątroby, a nawet śmierci. Zarazić się wirusem WZWB można podczas wizyty u fryzjera lub kosmetyczki oraz, co szczególnie ważne dla osób starszych, podczas pobytu w szpitalu lub nawet w czasie drobnych zabiegów medycznych. Seniorzy mogą również rozważyć szczepienie przeciw ospie wietrznej, jeśli nie chorowali w dzieciństwie, gdyż jest to profilaktyka półpaśca będącego nieprzyjemną i nawracającą chorobą o powikłaniach obniżających komfort życia seniora związanych z nerwobólami. 

- Ja oraz inne osoby, które pracują na co dzień z seniorami w domach opieki i w szpitalach podkreślamy, iż szczepienia są bardzo ważnym elementem profilaktyki i jedyną skuteczną ochroną przed wieloma chorobami – mówi Elżbieta Nasierowska- Bachanek. – Niestety, także pośród seniorów zdarzają się odmowy szczepień z powodu wiary w pseudonaukowe informacje. Szkoda, bo seniorzy mogą wiele skorzystać na tej formie profilaktyki. Dla dobra swojego i całego społeczeństwa.

Akcja informacyjna

„Zaszczep się wiedzą” to akcja informacyjna i edukacyjna prowadzona od 2015 roku przez Związek Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA. Jest przewodnikiem po wiarygodnych i sprawdzonych informacjach dotyczących szczepień. Rzetelne i sprawdzone informacje na temat szczepień można znaleźć na stronie internetowej www.zaszczepsiewiedza.pl. Osoby stojące przed decyzją: „szczepić, czy nie szczepić?”, znajdą tu informacje  sprawdzone przez autorytety wspierające akcję. Są wśród nich uznani eksperci oraz instytucje od lat zajmujące się wakcynologią.

Akcję „Zaszczep się wiedzą” wspierają: Centrum Zdrowia Dziecka, Fundacja Rozwoju Pediatrii, Krajowy konsultant w dziedzinie neonatologii, Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych, Polskie Towarzystwo Alergologiczne, Medicover Polska, Polskie Towarzystwo Higieniczne, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Polska Akademia Nauk, Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej, Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie, Krajowy konsultant w dziedzinie pediatrii, Ogólnopolski Program Zwalczania Grypy.