Skutki podwyższenia płacy minimalnej na rynku pracy osób z niepełnosprawnością

Na jednej z niedawnych konwencji wyborczych PiS padła zapowiedź podwyższenia płacy minimalnej. Część ekonomistów i przedsiębiorców dostrzega w niej poważne problemy jak np. bezrobocie najuboższej części społeczeństwa czy przechodzenie do tzw. szarej strefy. O to, jakie znaczenie może mieć ta zapowiedź dla rynku pracy osób z niepełnosprawnością, zapytaliśmy ekspertów.

Wśród zapowiedzi polityków pojawiła się kwestia podniesienia wynagrodzenia minimalnego z obowiązującej w br. kwoty 2250 zł (brutto) na 2600 zł (brutto) w 2020 roku. Płaca minimalna miałaby ostatecznie wzrosnąć do kwoty 4000 zł do 2023 roku.

W przeprowadzonej przez Pracodawców RP we wrześniu br. anonimowej ankiecie cztery piąte respondentów oceniło, że wzrost płacy spowoduje pogorszenie perspektyw ich przedsiębiorstw. Jak informują Pracodawcy RP, na pytanie „Czy polska gospodarka jest gotowa na wzrost płacy minimalnej do 3 tys. złotych?” przecząco odpowiedziało ponad 83 proc. respondentów, twierdząco – nieco ponad 10 proc., a „nie wiem” – nieco ponad 6 proc. Ponad 82 proc. negatywnie oceniło perspektywy ich firm w roku 2020 w związku zapowiedziami podniesienia płacy minimalnej, a ponad 15 proc. stwierdziło, że podwyżki nie będą mieć wpływu. Natomiast 2,3 proc. Respondentów przyznało, że perspektywy ich firm będą lepsze.

Jeśli chodzi o plany rozwoju firm w kontekście zapowiedzi dotyczących podwyższenia płacy minimalnej, wielu przedsiębiorców zapowiedziało ograniczenie inwestycji i zatrudnienia. Zwrócono uwagę, że podniesienie płacy minimalnej wymusi także podwyżki dla osób bardziej wykwalifikowanych, których pensje muszą być stosunkowo większe w stosunku do najniższej płacy.

„Cios w pracodawców”

- Planowana podwyżka płacy minimalnej to będzie kolejny cios w pracodawców, gdyż dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych na obecnym poziomie nie zrekompensuje im już skróconego czasu pracy, dodatkowego urlopu, zwolnień od pracy na wyjazd na turnus rehabilitacyjny czy w celu wykonania badań specjalistycznych, zwiększonej absencji chorobowej, czy wreszcie zmniejszonej efektywności w pracy, gdyż w końcu statusu osoby niepełnosprawnej nie otrzymują osoby w pełni sprawne – mówi Edyta Sieradzka, wiceprezes Ogólnopolskiej Bazy Pracodawców Osób Niepełnosprawnych OBPON.pl.

Edyta Sieradzka przypomina, że według danych z Systemu Obsługi Dofinansowań i Refundacji (SODiR), należącym do PFRON-u, w czerwcu 2014 roku było w Polsce 1263 zakładów pracy chronionej. Zatrudniały one prawie 140 tys. osób z niepełnosprawnością. W czerwcu 2019 r. było ich już 869, a zatrudnienie w nich utrzymało niespełna 104 tys. osób z niepełnosprawnością.

- I co warto podkreślić - wciąż widoczna jest tendencja spadkowa – zaznacza Edyta Sieradzka.

Obawa dla pracujących i pracodawców

„W obliczu tych zapowiedzi Organizacja Ogólnopolska Baza Pracodawców Osób Niepełnosprawnych OBPON.pl po raz kolejny pragnie zwrócić uwagę na problemy, które się z tym wiążą, a które dotyczą pracodawców osób niepełnosprawnych, szczególnie tych, którzy osiągają znacznie wyższe wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych niż ustawowe minimum wynoszące 6 proc. To właśnie Ci pracodawcy najpełniej realizują politykę prospołeczną w odniesieniu do osób niepełnosprawnych, dając im odpowiednie zaplecze materialne pozwalające na godną egzystencję. Niestety to właśnie oni najbardziej ucierpią też na podwyżkach płacy minimalnej, gdyż obecnie otrzymywane dofinansowanie z PFRON jeszcze bardziej utraci na wartości” – piszą przedstawiciele OBPON w apelu do Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.

- Najbardziej obawiamy się utraty miejsc dla pracowników z niepełnosprawnością o najniższym wykształceniu i niskiej wydajności, wykonujących proste prace - wyceniane niżej niż płaca minimalna – mówi wiceprezes Sieradzka. – Utrzymanie tych osób w zatrudnieniu będzie dla pracodawcy zwyczajnie nieopłacalne. Rozmawiając z pracodawcami słyszymy, iż niestety będą musieli rozwiązać umowy z klientami, do których patrząc na podwyżkę płacy minimalnej musieliby dołożyć do kontraktu, a więc za tym będą musiały pójść zwolnienia właśnie pracowników niepełnosprawnych, bo dofinansowania już od kilku lat nie pokrywają im kosztów płacy, a teraz już w ogóle nie będą mogli ich wziąć pod uwagę – dodaje.

Zatrudnianie nie będzie się opłacać?

Na jeszcze inny aspekt zwraca uwagę Anna Dukat, ekspert Business Centre Club ds. niepełnosprawności i polityki senioralnej.

- Takie szybkie i radykalne podwyższenie kwoty wynagrodzenia minimalnego bardzo mocno uderzy w środowisko osób z niepełnosprawnościami. Warsztaty Terapii Zajęciowej stracą opiekunów i wychowawców, bo nie będzie te placówki stać na wypłacanie należnego wynagrodzenia. Jeśli tak się stanie, to placówki te będą kończyły swą działalność i wiele osób z niepełnosprawnościami pozostanie bezczynnie w domu – mówi. – Kwoty dofinansowań z PFRON do zatrudniania osób z niepełnosprawnościami nie były waloryzowane od 2014 roku. Czy pracodawcom w związku z tym będzie się opłacało zatrudniać nie w pełni sprawnych pracowników? – dodaje.

W jej opinii, jeśli przedsiębiorca będzie musiał dokładać jeszcze swoje środki do zatrudniania osób z niepełnosprawnością to składka na PFRON będzie korzystniejszym wyjściem. A to da taki efekt, że znów wiele osób z niepełnosprawnościami pozostanie bezrobotnymi i będą spędzać czas bezczynnie w domu.

- Czy podniesienie minimalnego wynagrodzenia które jest częścią całego systemu jest w takim bądź razie opłacalne? Wzrosną koszty pomocy społecznej i trzeba będzie znaleźć źródło finansowania. Skąd wziąć na to pieniądze? – pyta Anna Dukat.

Dla przypomnienia: od kwietnia 2014 r., dofinansowanie z PFRON do zatrudnienia osób z niepełnosprawnością utrzymuje się na poziomie:

• 450 zł – przy stopniu lekkim,
• 1125 zł – przy stopniu umiarkowanym,
• 1800 zł – przy stopniu znacznym (przy minimalnym wynagrodzeniu wówczas na poziomie 1680 zł).