Podwyższono próg uprawniający do świadczenia 500 plus

Próg w wysokości 1600 zł, a nie 1100 zł uprawni osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji do świadczenia uzupełniającego w wysokości do 500 zł. Dodatkowo do progu nie będzie wliczać się kwota renty rodzinnej. To niektóre z najnowszych poprawek do ustawy o świadczeniu 500 plus przyjęte 30 lipca przez senacką Komisję Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej.

Senacka komisja zajęła się we wtorek, 30 lipca, rozpatrzeniem przyjętej przez Sejm w dn 19 lipca Ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Według poprawek komisji senackiej świadczenie uzupełniające przysługiwałoby osobom, które ukończyły 18 lat oraz których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem:

• o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji;
• o niezdolności do samodzielnej egzystencji;
• o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji;
• o całkowitej niezdolności do służby i samodzielnej egzystencji.

Wysokość świadczeń finansowanych ze środków publicznych łącznie ze świadczeniem uzupełniającym nie może przekroczyć kwoty 1600 zł miesięcznie. Wprowadza to zasadę „złotówka za złotówkę”, co oznacza, że jeśli ktoś przekroczy kwotę renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (obecnie 1100 zł brutto), nie zostanie pozbawiony możliwości uzyskania świadczenia uzupełniającego do granicy 1600 zł.

Świadczenie 500 plus uzyskają również osoby pobierający rentę rodzinną w zbiegu z rentą socjalną.

Poprawka przyjęta przez senacką komisję zakłada także usunięcie z ustawy ustępu 3 w artykule 2, co stawia na równi pobierających świadczenia ze wszystkich systemów emerytalno-rentowych (ZUS, KRUS, MON). To oznacza, że wszystkie świadczenia pobierane z tych systemów będą traktowane tak samo. Dotychczas pobierający świadczenia z ZUS nie podlegaliby zbiegowi różnych świadczeń uprawniających do 500 plus, a świadczeniobiorcy z KRUS lub MON mieliby mniejsze uprawnienia w tym zakresie.

Świadczenie 500 plus nie jest opodatkowane.

Burzliwa debata

Wśród propozycji zmian do ustawy o 500 plus dla osób z niepełnosprawnością znalazły się te wniesione przez senatora Jana Rulewskiego (senator niezrzeszony). Dotyczyły m.in. zniesienia w ustawie wieku 18 lat, a więc uwzględnienia także dzieci w tym świadczeniu; przyznaniu go również rencistom wypadkowym czy z powodu chorób zawodowych. Senator proponował także, by dodatek kombatancki nie wliczał się do progu dochodowego oraz by świadczenie było waloryzowane.

- Ta ustawa to próba zamykania osób niepełnosprawnych za złotymi drzwiami, masz 500 zł i siedź. To wynik zaniedbań, bo przez 4 lata w komisji były petycje o zmianę całego systemu orzeczniczego. Teraz cały system dał krok wstecz – mówił senator Rulewski.

Jego poprawki zostały odrzucone przez senacką Komisję Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej. Senator zapowiedział, że wniesie je ponownie jako wniosek mniejszości na plenarnym posiedzeniu Senatu.

Wniesienie poprawek do ustawy na plenarnym posiedzeniu Senatu zapowiedział także senator Jan Filip Libicki (PO-KO).

- Kwestie budzące wątpliwości to kryterium dochodowe w tej ustawie, gdzie przy 500 plus na dzieci nie było go, jak również w przypadku 13. emerytury. Przyjęcie kryterium stoi w sprzeczności z celem tej ustawy – mówił senator.

Pytał także, czy nie można rozwiązać inaczej kwestii ponownego orzecznictwa osób posiadających orzeczenia z powiatowych zespołów ds. orzekania, które będą musiały stanąć na komisji ZUS.

Biuro legislacyjne Senatu wniosło kilka zastrzeżeń do ustawy natury konstytucyjnej. Zwrócono uwagę na uwzględnienie systemu emerytalno-rentowego z ZUS, a pominięcie innych systemów. Jednak poprawka wniesiona podczas obrad komisji tę kwestię rozwiązała.

Inna sprawa dotyczyła osób, które mają orzeczenia z powiatowych zespołów ds. orzekania (PZON) o znacznym stopniu niepełnosprawności i w ciągu pół roku będą miały prawo uzyskać odpowiednie orzeczenie z ZUS i ubiegać się o 500 zł świadczenia. Biuro legislacyjne zwróciło uwagę, że osoby, które uzyskają orzeczenie o znacznym stopniu w PZON po dniu wejścia w życie ustawy, nie będą mogły się o to świadczenie ubiegać.
Ta kwestia ma być rozstrzygnięta na posiedzeniu plenarnym Senatu 31 lipca.

Senatorowie podnosili także kwestię kwot – czy podane kwoty w ustawie są w wartościach netto czy brutto. Prof. Gertruda Uścińska, prezes ZUS podkreśliła, że we wszystkich aktach prawnych podaje się kwoty brutto, i tak też jest w tej ustawie.

Orzeczenie rencistów socjalnych

Minister Krzysztof Michałkiewicz, Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych podkreślił, że renciści socjalni, którzy zgodnie z ustawą o rencie socjalnej, mają orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy nie będą musieli w całości orzekać się ponownie, aby otrzymać 500 plus.

- Renciści socjalni będą mogli orzec się tylko o niezdolności do samodzielnej egzystencji, istnieje takie oddzielne orzeczenie – zaznaczył.

Prof. Uścińska podkreśliła, że obecnie jest 656 orzeczników w ZUS, ale planuje się zwiększenie ich liczby o 400.

- Szacujemy, że rocznie może wpłynąć ok. 600 tys. wniosków o orzeczenie do niesamodzielnej egzystencji – mówiła.

Wspomniała także o pracach Międzyresortowego Zespołu ds. Opracowania Systemu Orzekania o Niepełnosprawności oraz Niezdolności do Pracy, któremu przewodniczyła. Do dziś nie są znane wyniki prac tego gremium.

- Prace Zespołu zostały zakończone wypracowaną ustawą, która zapowiada jednolity i kompleksowy system orzecznictwa. Nowatorskim rozwiązaniem jest w niej definicja niesamodzielności. Projekt ustawy zakłada także centralny rejestr orzeczeń oraz świadczeń, czyli tego, co jest skutkiem tych orzeczeń – powiedziała prof. Uścińska.

Czy na pewno zadziała zasada „złotówka za złotówkę”

Senator Rulewski pytał, czy na pewno w przypadku tej ustawy będzie działać zasada „złotówka za złotówkę”.

- Jeśli otrzymam np. 1800 zł z różnych świadczeń, które nie będą się liczyły do 500 plus, to czy otrzymam do granicy 1600 zł świadczenie uzupełniające?

- Jednorazowy zasiłek [z pomocy społecznej – przyp. red.] nie będzie miał wpływu na otrzymanie świadczenia 500 plus, a okresowy będzie miał wpływ – podkreśliła prof. Gertruda Uścińska.

Ustawa określa, że jednorazowe świadczenia nie wpływają na uzyskanie świadczenia 500 plus.

Liczba uprawnionych

W wyniku zmian świadczenie uzupełniające może objąć ok. 56 tys. uprawnionych z ZUS z orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji z tytułu podniesienia progu dochodowego do 1600 zł (brutto). Poza tym ok. 360 tys. osób w wieku 75 lat i więcej, które pobierają dodatek pielęgnacyjny i mogą wystąpić o orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Kolejna grupa to ok. 31,4 tys. osób pobierających rentę socjalną z rentą rodzinną ( w tym 12 tys. z innych organów emerytalno-rentowych niż ZUS).

Łączny roczny koszt wprowadzenia świadczenia 500 plus to ok. 4,5 mld zł, a liczba uprawnionych, które docelowo będą mogły je otrzymać to 800 tys. osób.

Senat zajmie się przyjętymi do ustawy o świadczeniu uzupełniającym poprawkami na posiedzeniu plenarnym 31 lipca.