Parlament Europejski zatwierdził Europejski Akt o Dostępności

Bardzo dużo jest głosów krytyki wobec Europejskiego aktu o dostępności (EAA), w szczególności jego zakresu, który nie obejmuje ważnych dla osób z niepełnosprawnościami obszarów życia, np. środków transportu czy środowiska zabudowanego. Mówi się, że to akt dla biznesu, a nie dla tych, którzy najbardziej go potrzebują. Oczywiście zawsze można więcej. Można jednak więcej w ramach podstawy prawnej, który umożliwiła Unii Europejskiej przyjęcie tego aktu. Natomiast towarzysząca temu aktowi krytyka nie obejmuje zupełnie tego aspektu. Można też powiedzieć, że skoro wybrana traktatowa podstawa prawna nie pozwala na więcej, to w takim razie dlaczego nie wybrano innej podstawy. Otóż podstawą prawną dla EAA jest art. 114 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Jest to przepis, który mówi o zbliżaniu prawa w państwach członkowskich w celu usprawnienia funkcjonowania wspólnego rynku. Chodzi zatem o to, aby we wszystkich państwach członkowskich były zbliżone przepisy regulujące dostępność, tak aby firmy mogły swobodnie sprzedawać swoje produkty i świadczyć usługi, a nie zderzały się z różnymi przepisami, co by hamowało działanie tych firm, jak i rozpowszechnianie na wspólnym rynku innowacyjnych rozwiązań w zakresie dostępności. Docelowo ma służyć to nie tylko firmom, ale w szczególności osobom z niepełnosprawnościami, to w końcu dla tych ostatnich jest ten akt, mimo że na pierwszy rzut oka wydaje się być aktem dla biznesu. Dlaczego jednak podstawa prawna jest "biznesowa", a nie społeczna? Przede wszystkim dlatego, że ta podstawa przewiduje, że akty prawne są przyjmowane większością kwalifikowaną, a nie w drodze jednomyślności. Kładąc na drugiej szali podstawę "społeczną", jaką dla osób z niepełnosprawnościami jest przede wszystkim art. 19 Traktatu, przeważa w efektywności artykuł 114 "biznesowy", a to dlatego, że przepis społeczny z art. 19, który pozwala na przyjmowanie środków prawnych przez UE w celu zwalczania dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność wymaga jednomyślności państw członkowskich. Nawet nie znając z bliska procesu przyjmowania prawa w UE, łatwo sobie wyobrazić trudność osiągnięcia jednomyślności 28 pastw członkowskich. Jednomyślność może prowadzić do tak daleko idących kompromisów, że w przypadku EAA mogłoby się okazać, że nie ma połowy tego, co mamy na podstawie przepisu rynkowego. Moim zdaniem, art. 114 Traktatu jest skuteczniejszy i pozwala osiągnąć "coś", nawet jeśli to "coś" jest niesatysfakcjonujące dla wszystkich, ale być może jest pozytywnym krokiem naprzód, elementem budowania świadomości społecznej, rozpowszechnianiem idei uniwersalnego projektowania, utorowaniem drogi do szerszego spojrzenia na dostępność także w dziedzinach nieobjętych EAA. Art. 114 nie pozwala na dostosowania środowiska zabudowanego, ponieważ nie jest to ani produkt, ani usługa, która ma swobodnie przemieszczać się na wspólnym rynku, ale art. 114 może wymagać i wymaga dostosowania do zasad dostępności np. stron internetowych firm świadczących usługi przez internet, bankomatów, biletomatów, e-książek, komputerów i in.