Nie przyjdzie baba do lekarza. Badanie o dostępności ginekologii

„Zapytałam go [lekarza] o możliwość zajścia w ciążę, jakby to wyglądało, żeby ocenił realne szanse i tak dalej. On jak wybuchnął, że chyba oszalałam i w ogóle, że w moim przypadku to jest absurdalne, żebym była w ciąży, miała dziecko, bo jeszcze na wózku inwalidzkim, a trzeba robić ciągłe USG i w ogóle tak na mnie nakrzyczał...” – to fragment wypowiedzi jednej z uczestniczek badania „Przychodzi baba do lekarza”, dotyczącego dostępności usług ginekologicznych. Dziś zaprezentowano raport z tego badania.

O dostępności usług ginekologicznych pisaliśmy już w 2015 roku. Czy od tego czasu coś poprawiło się?

Jak wynika z przedstawionego przez Fundację „Kulawa Warszawa” raportu – nie zmieniło się praktycznie nic. W dalszym ciągu opieka ginekologiczna jest bardzo często niedostępna albo świadczona w sposób urągający godności kobiet z niepełnosprawnoscią. Brakuje zarówno dostępnych architektonicznie gabinetów, jak i możliwości umówienia się na wizytę dla osób posługujących się alternatywną formą komunikacji. Do tego kobiety z niepełnosprawnością są narażone na dyskryminacje, podważanie ich praw, związanych z reprodukcją czy wręcz agresję ze strony personelu medycznego.

Obiekt, nie kobieta

„Kobiety z niepełnosprawnościami wciąż postrzegane są bardziej jako obiekty oddziaływań medycznych, a nie, jak wynika z zapisów konwencji – jako pełnoprawne odbiorczynie usług” – piszą autorki raportu.

Problemy zaczynają się już przy wyborze i zapisie lekarza. Brakuje informacji na temat dostępności gabinetów, czy możliwości umówienia się na wizytę przy pomocy tłumacza języka migowego. Na tym etapie kobiety z niepełnosprawnością narażone są również na uwagi dotyczące ich seksualności czy wręcz stwierdzenia, że z racji niepełnosprawności nie powinny podejmować życia seksualnego.

Jeszcze gorzej jest w trakcie samej wizyty, na którą dotarcie, o ile znajdzie się gabinet w dostępnym budynku, bywa poważnym wyzwaniem. Jednak, co podkreślają autorki badania, bariery architektoniczne to zaledwie część tego, co spotyka kobiety z niepełnosprawnością w gabinetach ginekologicznych.

Akrobacja z gołą pupą

Osoby posługujące się alternatywnymi formami komunikacji – np. językiem migowym mogą zapomnieć o pomocy tłumacza, chyba, że same go sobie zapewnią. Wyzwaniem jest też dostanie się na fotel ginekologiczny.

- Czasami musiałam wykonywać karkołomne czynności, żeby z gołą pupą wejść na fotel. – powiedziała jedna z kobiet biorących udział w badaniu.

Wizyta u ginekologa może być traumatyczna z powodu naruszenia prywatności czy wprost agresji słownej w stosunku do badanej kobiety. Nagminne jest też lekceważenie pacjentek z niepełnosprawnością i traktowanie ich jako mniej wartościowych kobiet.

Pacjentki trzeciego sortu

- Czasem lekarz zada jakieś pytanie niestosowne np. czy mogę rodzić dzieci – wskazała jedna z uczestniczek badania.

- Lekarz rozmawia z mamą, nie mówi do mnie, a ja przecież jestem już dorosła – opowiedziała inna.

Jak wskazują autorki badania, lekarze nie chcą kobietom z niepełnosprawnościami przepisywać dostępnych w aptekach środków antykoncepcyjnych ani nie informują o dalszym przebiegu procedur medycznych. W wypadku osób z niepełnosprawnością intelektualną dochodzi do sytuacji, że ginekolog rozmawia nie z pacjentką, ale z mamą lub opiekunką.

Problematyczne jest też uzyskanie diagnozy czy wyników badań – tutaj również często trafiają one nie do samej zainteresowanej, ale do opiekunów.

„W przypadku kobiet żyjących z niepełnosprawnościami możemy mówić o nierównym dostępie, a zatem naruszeniu podstawowych praw tej grupy. Badane nie były pytane wyłącznie o doświadczenie korzystania z darmowej opieki zdrowotnej świadczonej w ramach wykorzystania funduszy z Narodowego Funduszu Zdrowia, ale z jakiejkolwiek opieki zdrowotnej. Wyniki te są zaskakujące również w kontekście zobowiązania się państwa do szczególnej opieki nad osobami z niepełnosprawnościami” – czytamy w raporcie.

Badanie „Przychodzi baba do lekarza” zostało przeprowadzone na grupie 23 kobiet z różnymi niepełnosprawnościami. Jego autorkami są: Justyna Dubanik, Magdalena Kocejko, Milena Trojanowska, Agnieszka Wołowicz i Katarzyna Bierzanowska.

Raport można znaleźć na stronie fundacji „Kulawa Warszawa”.