Lista Mocy 1918-2018. Andrzej Bartyński

1934–2018
poeta, pieśniarz

Miał dziewięć lat, gdy za udział w ruchu oporu jako łącznik Armii Krajowej został wraz z całą rodziną aresztowany i osadzony w więzieniu. W czasie przesłuchania przez gestapo stracił wzrok. W jednym z wywiadów mówił, że „(...) znalazł się w innym świecie, w «królestwie nocy». (...) tak mnie dotknął los, że zmienił moją drogę. (...) Ojciec i stryjowie byli prawnikami; mama Antonina (...) powiedziała – możesz ukończyć prawo. Ale, synu, przedtem trzeba maturę zrobić – i musisz być lepszy niż twoi widzący koledzy. I to był dla mnie taki przykaz, rozkaz mojej mamy – masz taki być”.

Szkołę podstawową ukończył w Laskach, następnie we Wrocławiu liceum ogólnokształcące (1953) i filologię polską na Uniwersytecie Wrocławskim.

Jako poeta nie poddał się panującej w tamtym czasie presji tworzenia w duchu radosnego socrealizmu. W 1956 r. założył z kolegami Wrocławską Grupę Artystyczną „Dlaczego nie”, której ideą przewodnią było: „dlaczego nie czynić tego, na co się teraz ma chęć”. W tym samym roku zadebiutował wierszem Rapsod o Jesieninie. W dorobku ma 12 tomików poetyckich, m.in.: Dalekopisy(1957), Zielone wzgórza(1960), Komu rośnie las(1965). Pytany o źródła swojej twórczości odpowiedział: „Gdy długo nie pisałem, mama mówiła, że muszę gdzieś pojechać. Zorientowała się, że działa na mnie przestrzeń, którą pokonuję”.

W 1961 r. został członkiem Związku Literatów Polskich. W dolnośląskim oddziale związku pełnił funkcję prezesa. W latach 1986–1990 przewodniczył Radzie Kultury przy Zarządzie Głównym Polskiego Związku Niewidomych (PZN). Był pomysłodawcą i organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Poezji w Polanicy-Zdroju „Poeci bez granic”, na którym od 2003 r. spotykają się m.in. twórcy polscy, ukraińscy, czescy i niemieccy.

Andrzej Bartyński realizował się także jako pieśniarz. Głos kształcił u primadonny opery lwowskiej i wrocławskiej Dunki Śleczkowskiej. Uzyskał uprawnienia artysty estradowego w kategorii pieśniarz i we współpracy z poetą Henrykiem Gałą stworzył wędrowny teatr słowa i pieśni – Poeci na Estradzie. Od 1970 do 1975 r. dali wiele koncertów. Na zmianę występowali w rolach konferansjera i recytatora, a Andrzej Bartyński również śpiewał; występowali z nimi także inni.

Zwiedził wtedy wiele krajów: Anglię, Niemcy, Szwecję, Czechy, Włochy, Związek Radziecki, Bułgarię, Rumunię. W 1974 r. artysta został stypendystą rządu włoskiego. „Dolnośląski Homer” został uhonorowany wieloma odznaczeniami, m.in.: Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Armii Krajowej, Złotym Medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Srebrnym Medalem „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej”.

W 2009 r. otrzymał tytuł „Człowiek Roku PZN”.