Czy pełnosprawni aktorzy powinni grać osoby z niepełnosprawnością?

Wkrótce do polskich kin wejdzie film pt. „The Upside”, anglojęzyczny remake francuskiej produkcji „Nietykalni”. Wraz z nim powraca dyskusja na temat tego, czy pełnosprawni aktorzy powinni wcielać się w role osób z niepełnosprawnością.

Film „The Upside” opowiada historię czarnoskórego chłopaka Della (Kevin Hart), który zostaje asystentem osobistym sparaliżowanego milionera i kolekcjonera sztuki o imieniu Phillip (Bryan Cranston). Jest to przeniesiona w amerykańskie realia historia znana z filmu pt. „Nietykalni” z Omarem Sy i Francoisem Cluzetem.

Remake nie ma wielu pozytywnych recenzji – głównie uważa się, że jest wtórny względem oryginału i zwyczajnie słaby. Poza tym podkreśla stereotypy rasowe i płciowe. Nie są to jednak jedyne zarzuty do „The Upside”.

Naśladowanie niepełnosprawności

Podobnie jak po premierze filmowej biografii Stephena Hawkinga, pojawiły się głosy potępiające twórców filmu „The Upside” za to, że w roli sparaliżowanego mężczyzny osadzili pełnosprawnego aktora.

Zjawisko naśladowania przez pełnosprawnych aktorów i aktorki zachowań i wyglądu osób z niepełnosprawnością nazywane jest „cripping up”. Określenie to nawiązuje do innego zjawiska – „blacking up” (co można przetłumaczyć jako „uczernianie”), czyli wcielanie się odpowiednio ucharakteryzowanych białych aktorów role osób czarnoskórych. Takiej praktyce często towarzyszyło podtrzymywanie stereotypów rasowych przez to, że aktorzy o jasnej karnacji grali często w sposób przerysowany i komiczny, mówili niewyraźnie i używali dziwnego slangu. Zdaniem wielu aktywistów społecznych – podobnie jest z aktorami, grającymi postacie osób z niepełnosprawnością, którzy za te role często otrzymują nagrody – jak choćby Eddie Redmayne za wcielenie się w Stephena Hawkinga.

Blokowanie kariery

Innym argumentem przeciwników sadzania na wózku pełnosprawnych aktorów jest to, że odbiera się w ten sposób możliwość pracy aktorom z niepełnosprawnością – którzy i tak muszą zmagać się ze stereotypowym podejściem scenarzystów do niepełnosprawności. Na to zjawisko zwracał uwagę choćby znany z „Gry o tron” Peter Dinklage, aktor niskiego wzrostu, który od lat konsekwentnie odmawia występów w filmach dla dzieci i wcielania się w rolę krasnoludków czy pomagierów świętego Mikołaja.

Paradoksalnie – najciekawsze role osób z niepełnosprawnością przypadają… pełnosprawnym aktorom.  

- Idealnie byłoby, gdyby każdy mógłby grać każdego, ale pod warunkiem, że wszyscy mieliby równe szanse – mówi w rozmowie z dziennikiem The Guardian Mat Faser, aktor z niepełnosprawnością.

Jego zdaniem każdy teatr finansowany przez państwo powinien zatrudniać choć jednego aktora i scenarzystę z niepełnosprawnością.

A co Ty sądzisz na ten temat?