24 października: Światowy Dzień Walki z Otyłością

W 2025 r. aż 2,7 mld ludzi, czyli co czwarta osoba na świecie, może cierpieć z powodu nadwagi lub otyłości. W Polsce z problemem nadmiernej masy ciała zmaga się już  62 proc. mężczyzn i 46 proc. kobiet (GUS), a co o piąty Polak jest otyły. Głównymi przyczynami otyłości są brak aktywności fizycznej i niewłaściwa dieta.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała otyłość za najgroźniejszą chorobę przewlekłą, która nieleczona prowadzi do rozwoju chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, zespołu metabolicznego, zaburzeń hormonalnych, a także zwiększa ryzyko zachorowań na niektóre nowotwory. Według WHO koszty medyczne związane z leczeniem chorób powodowanych przez nadwagę i otyłość w 2025 r. mogą sięgnąć aż 1,2 bln dolarów.

W Polsce z nadciśnieniem tętniczym, jedną z chorób będących konsekwencją otyłości, zmaga się prawie 10 milionów Polaków. Jeśli utrzyma się rosnąca tendencja występowania czynników ryzyka w postaci braku aktywności fizycznej, stosowania niezdrowej diety i używek (papierosy, alkohol), eksperci prognozują, że do 2035 r. liczba pacjentów z nadciśnieniem wzrośnie do 14 milionów. Według badań COSI (2016) prowadzonych przez Instytut Matki i Dziecka już co dziesiąty drugoklasista w Polsce ma nieprawidłowe wartości ciśnienia tętniczego, a wskaźnik ten związany jest  bezpośrednio z poziomem nadwagi i otyłości.

Choroby cywilizacyjne to nie tylko rosnące koszty leczenia, ale też najwyższa cena jaką płacą chorzy. Podczas ostatniej konferencji Fundacji Instytutu Matki i Dziecka (IMiD) na temat otyłości dzieci, profesor Tomasz Zdrojewski (przewodniczący Komitetu Zdrowia Publicznego PAN) alarmował, że w Polsce połowa zgonów spowodowana jest właśnie chorobami krążenia, udarami mózgu, czy też cukrzycą.

Kiedy pojawia się otyłość?

Masę ciała ocenia przyjęty na całym świecie wskaźnik BMI. Jak go obliczyć? Prawidłową wagę mają te osoby, których BMI nie przekracza 25 punktów. Powyżej 25 punktów występuje nadwaga. Otyłość liczona jest powyżej 30 punktów w tej skali i jest ona szczególnie niebezpieczna dla zdrowia. Dziś aż 70 proc. mężczyzn po 40. roku życia ma nieprawidłową masę ciała. Większość przypadków nadwagi lub otyłości uwarunkowana jest niewłaściwym trybem życia. Na co dzień mamy zbyt mało ruchu i zbyt dużo niewłaściwych produktów żywieniowych w diecie.

Według danych raportu MultiSport Index 2018 zrealizowanego przez Kantar TNS na zlecenie Benefit Systems wynika, że niemal co trzeci Polak nie podejmuje żadnej aktywności fizycznej, wliczając w to dojazdy na rowerze do pracy czy spacery. Wśród osób nieaktywnych fizycznie dużą grupę (blisko 60 proc.) stanowią seniorzy.

Aktywni sportowo Polacy

Przynajmniej raz w tygodniu sport uprawia 48 proc. Polaków. Aktywność sportowa jest domeną dużych miast, gdzie infrastruktura jest najlepiej rozwinięta. Ponad połowa badanych decyduje się na abonamenty lub karnety sportowe w klubach. Niemal co piąta osoba (16 proc.) korzystająca z siłowni, basenu czy klubu fitness jest użytkownikiem kart typu MultiSport. Wśród aktywności na świeżym powietrzu Polacy najchętniej wybierają jazdę na rowerze i bieganie.

Co motywuje ich do regularnego uprawiania sportu? Prawie co druga aktywna sportowo osoba (45 proc.) deklaruje, że robi to głównie dla zdrowia, natomiast tylko dla 14 proc. z nas największą motywacją do działania jest zadbanie o wygląd i sylwetkę (MultiSport Index 2018).

Nieaktywna młodzież

Podczas konferencji Fundacji IMiD, zaprezentowane zostały najnowsze wyniki badania młodzieży HBSC (Health Behaviour in School-aged Children, 2018), z których wynika, że poziom aktywności fizycznej już wśród nastolatków nie jest satysfakcjonujący. Jedynie 21 proc. dziewcząt i 24 proc. chłopców w wieku 11 lat spełnia zalecenia WHO dla dzieci, mówiące o podejmowaniu aktywności fizycznej minimum przez 60 min dziennie.

W badaniach zauważono też systematyczny spadek aktywności wraz z wiekiem wśród dziewcząt do 15 roku życia. Wśród piętnastolatek mniej niż jedna na pięć dziewcząt jest aktywna fizyczne.

Zdrowa dieta

Drugim czynnikiem obok aktywności fizycznej mającym wpływ na nadwagę i otyłość jest dieta. Instytut Żywności i Żywienia opracował zasady zbilansowanej diety ograniczające ryzyko powstania otyłości:

1. Spożywaj posiłki regularnie (4-5 posiłków co 3-4 godziny).
2. Zmniejsz spożycie tłuszczów zwierzęcych i cukru.
3. Zwiększ spożycie warzyw i owoców, również roślin strączkowych i orzechów.
4. Ogranicz spożycie mięsa do 0,5 kg tygodniowo, szczególnie tłustego, a zwiększ spożycie chudego mleka i produktów mlecznych.
5. Unikaj alkoholu.

- Obserwując pacjentów zauważyliśmy, że w wielu przypadkach samo, codzienne zapisywanie swojego jadłospisu, powoduje utratę wagi w ciągu 3 miesięcy. Dzięki notatkom widzimy, ile jedzenia spożywamy i nabieramy refleksji. W konsekwencji jesteśmy bardziej skłonni do ograniczenia ilości spożywanych produktów – zaznaczał podczas konferencji Instytutu Matki i Dziecka dr Witold Klemarczyk z Zakładu Żywienia IMiD.

Długofalowe połączenie odpowiedniej diety i aktywności fizycznej dostosowanej do naszych możliwości przynosi najlepsze efekty w kontroli wagi oraz sprzyja prowadzeniu zdrowego trybu życia.