Małe firmy też będą płacić na PFRON?

Publiczna debata na temat zmian w systemie dofinansowania do zatrudnienia osób z niepełnosprawnością wciąż trwa. Pojawiła się w niej nowa koncepcja – pieniędzy na dofinansowanie do pensji pracowników z niepełnosprawnością nie zabraknie, jeśli również małe firmy będą płacić na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Wyobraźmy sobie firmę, która zatrudnia 40 pracowników – w tym żadnej osoby z niepełnosprawnością. Zgodnie z Ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, za każde „nieobsadzone” pracownikiem z niepełnosprawnością miejsce pracy firma taka musi co miesiąc dokonywać określonej wpłaty pieniężnej na konto PFRON. Jeśli jednak firma ta podzieli się formalnie na dwa mniejsze przedsiębiorstwa, z których każde będzie sobie liczyło po 20 pracowników – zostanie zwolniona z tego obowiązku. Dodatkowo,  jeśli zatrudni choćby jedną osobę z niepełnosprawnością, będzie miała prawo do uzyskania dla niej dofinansowania ze środków PFRON.

Wystarczy zatem niewielki manewr prawny, aby firma z płatnika PFRON stała się jego beneficjentem. A wszystko przez niekonsekwentne przepisy ustawy rehabilitacyjnej. Z jednej strony zobowiązuje ona do wpłat na PFRON tylko te firmy, które zatrudniają co najmniej 25 osób – chyba, że osiągną wymagany przez ustawę 6 proc. wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnością. Ale jednocześnie zwalnia z tego obowiązku mniejsze firmy, które – podobnie jak duże przedsiębiorstwa – mogą korzystać z dofinansowania do pensji pracowników z niepełnosprawnością wypłacanego przez PRFON.

Zdaniem senatora Mieczysława Augustyna (PO), przewodniczącego senackiej komisji rodziny i polityki społecznej, należałoby się zastanowić nad rozszerzeniem grupy przedsiębiorstw, które muszą dokonywać wpłat na PFRON. Okazuje się bowiem, że firmy dzielą się lub obniżają zatrudnienie tylko po to, żeby nie płacić na fundusz. Według senatora Augustyna, nie może przecież być tak, że jedne firmy zasilają PFRON, a inne tylko korzystają z jego pomocy.

Zmiany w zasadach korzystania z pomocy finansowej z PFRON przez przedsiębiorców są konieczne. Z powodu znacznego wzrostu zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w ciągu ostatniego roku, a także liczby firm ubiegających się o tego rodzaju wsparcie, funduszowi może zabraknąć pieniędzy na realizowanie tego zadania. Prezes PFRON Wojciech Skiba ocenia, że już na koniec tego roku fundusz może potrzebować dodatkowych 185 mln zł, aby wywiązać się ze wszystkich swoich zadań.

Zdaniem specjalistów, obecne przepisy regulujące wpłaty na PFRON nie uwzględniają dynamicznych zmian zachodzących na rynku pracy. Coraz więcej osób z niepełnosprawnością pracuje w małych, nowych firmach, coraz mniej w dużych przedsiębiorstwach, a tylko te drugie muszą dokonywać wpłat na PFRON. Według Jana Zająca, prezesa Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych, limit zatrudnienia, który zwalania z wpłat na PFRON, powinien być obniżony do 15-20 osób, a  obowiązkowi temu nie powinny podlegać małe firmy, które nie osiągają zysków. Tego samego zdania jest Stanisław Szwed, poseł PiS, wiceprzewodniczący sejmowej komisji polityki społecznej i rodziny. Uważa też, że mniejsze firmy powinny dokonywać wpłat na PFRON na łagodniejszych zasadach i bez konieczności osiągania 6 proc. wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnością.