Nerwica? Sprawdź, jak możesz pomóc sobie lub swoim bliskim

10 października obchodzony jest Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego, tematyki która wciąż jest bagatelizowana. „Tymczasem zaburzenia nerwicowe to drugi, zaraz po depresji, najczęstszy problem psychologiczny, z którym zmagają się ludzie na całym świecie. W Polsce to ponad 2,5 miliona osób, a liczba ta cały czas rośnie” – przypomina psycholożka Natalia Kocur z portalu pokonajlek.pl.

Odpowiedz sobie na kilka pytań

Jeśli czujesz, że możesz cierpieć na jedno z zaburzeń nerwicowych, powinieneś przyjrzeć się trzem strefom swojego funkcjonowania:

1. Emocje – pomyśl czy czułeś się w wymieniony tutaj sposób w ciągu ostatnich kilku miesięcy:
   • Czy towarzyszy Ci uczucie nieokreślonego niepokoju czy lęku?
   • Czy często się zamartwiasz?
   • Czy zdarzają Ci się ataki paniki?
   • Czy doświadczasz przygnębienia, zniechęcenia lub apatii?
   • Czy ostatnio częściej wpadasz w irytację?
2. Ciało – to druga strefa, na której należy się skupić i zarejestrować co się z nim dzieje:
   • Czy często masz podwyższone ciśnienie krwi, podniesione tętno, palpitacje serca?
   • Czy dokucza Ci uczucie duszenia się, niemożność złapania oddechu, płytki oddech lub hiperwentylacja?
   • Czy odczuwasz dotkliwy, stały ból mięśni, skurcze, drżenie rąk?
   • Czy zdarzają się zawroty głowy, szum w uszach, uczucie ucisku w głowie?
3. Głowa – strefa poznawcza, co się dzieje w Twojej głowie to ostatni obszar, który należy przeanalizować, by sprawdzić czy ma się objawy szeroko pojętej nerwicy:
   • Czy dokuczają Ci natrętne, obsesyjnie powracające myśli?
   • Czy zauważasz zmiany w postrzeganiu rzeczywistości, zwłaszcza w sytuacjach podwyższonego lęku ( myśli typu: „zaraz oszaleję”, „zaraz się uduszę”)?
   • Czy miewasz zaburzenia koncentracji uwagi, nieumiejętność skupienia się, zaburzenia pamięci?
   • Co robić, jeśli w każdym z obszarów znalazłeś swoje objawy? Rozważ różne opcje pomocy.

Rodzaje nerwicy

Opis alternatywny:

W skład zaburzeń nerwicowych wchodzą:

• fobie: unikanie sytuacji lub rzeczy, które są przyczyną pojawienia się lęku, w tym: agorafobia (unikanie miejsc publicznych, większych zgromadzeń ludzi), fobie specyficzne (lęk przed zwierzętami, przedmiotami czy zjawiskami), fobia społeczna (lęk przed byciem ocenianym przez innych ludzi lub konkretnymi sytuacjami społecznymi);
• lęk napadowy: ataki panicznego lęku o gwałtownym przebiegu, niespodziewane i nie dające się przewidzieć;
• lęk uogólniony: silny stan napięcia i niepokoju bez jednej, jasno określonej przyczyny, utrzymujący się przez okres co najmniej 6 miesięcy;
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne: natrętnie powracające myśli lub obsesyjna konieczność powtarzania jakiejś czynności, rytuału;
• zaburzenia przyjmujące postać somatyczną: długotrwałe (trwające co najmniej 2 lata) dolegliwości somatyczne o nieznanej przyczynie, często zmieniające swą postać, w tym zaburzenia hipochondryczne.

Podstawowym objawem diagnostycznym nerwicy jest dojmujące uczucie lęku (najsilniej odczuwalny w atakach paniki i fobiach, najsłabiej w przypadku zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych).

Jak poznać, czy mam nerwicę?

Opis alternatywny infografiki: Jak poznać czy mam nerwicę?

Objawy dotyczące Twojego ciała: podwyższenie ciśnienia krwi, silne bicie serca – kołatanie, palpitacje, dolegliwości ze strony układu pokarmowego – nudności, wymioty, ból żołądka, biegunka, uczucie duszenia się, niemożność złapania oddechu, płytki oddech, hiperwentylacja, dygotanie, drżenie rąk, fale zimna, uderzenia gorąca, drętwienie, kłopoty z mówieniem – utrata głosu, dławienie w gardle, ból głowy, zawroty, szum lub dzwonienie w uszach, ból mięśni, skurcze, uczucie odrealnienia, omdlenie, zaburzenia seksualne, bezsenność, trudności z zasypianiem.

Objawy dotyczące Twoich emocji, tego co czujesz: uczucie nieokreślonego niepokoju, atak lęku lub atak paniki, uczucie przygnębienia, fobia, zniechęcenie i apatia, utrata radości życia, zdenerwowanie, wpadanie w irytację, niestabilność emocjonalna.

Objawy dotyczące tego, co i jak myślisz: zaburzenia koncentracji uwagi, nieumiejętność skupienia się, zaburzenia pamięci, natrętne, obsesyjnie powracające myśli, zmiany w postrzeganiu rzeczywistości („Zaraz się uduszę”, „Na pewno oszaleję”).

Jak sobie pomóc?

Poszerzony opis alternatywny infografiki „Jak sobie pomóc?” poniżej.

1. Relaksacja. Jedną ze skutecznych metod samopomocy w zaburzeniach nerwicowych jest relaksacja. Naucz się wybranej techniki relaksacji i stosuj ją codziennie (relaksacja Jacobsona lub Schultza, medytacja mindfulness czy trening kontroli oddechu to tylko kilka sprawdzonych metod – więcej dowiesz się na stronie: www.pokonajlek.pl). Relaksacja to inaczej metoda obniżania pobudzenia autonomicznego układu nerwowego. Skutkuje stanem pełnego rozluźnienia organizmu, tzw. reakcją relaksacji. Ten stan jest dokładnym przeciwieństwem reakcji lękowej, kiedy organizm jest napięty i gotowy do walki lub ucieczki.
2. Myślenie. Innym sposobem walki z nerwicą jest praca z własnymi myślami - uzmysłów sobie, że myśli to nie fakty. Jeśli w sytuacji lękowej myślisz że „zaraz oszalejesz” to najprawdopodobniej wcale nie masz do czynienia z aż tak poważnym zagrożeniem. Najczęściej boimy się tego, co mamy w głowie. To nasze własne myśli powodują, że wyolbrzymiamy różne sytuacje tak bardzo, że nie jesteśmy w stanie normalnie funkcjonować. A myśli to nie fakty, więc, nie powinniśmy się ich bać.
3. Skup się na tu i teraz. Warto też rozważyć skorzystanie z pomocy specjalisty. Pod opieką psychoterapeuty jesteś w stanie wyjść z zaburzeń nerwicowych, nie powodując większych szkód (bez utrwalania szkodliwych schematów myślenia i zachowania). Najskuteczniejszym nurtem psychoterapii zaburzeń nerwicowych jest podejście poznawczo-behawioralne. Ważną zaletą tej psychoterapii jest jej skupienie na rozwiązaniu problemu (celowość) i krótkoterminowość. Chodzi o wyposażenie pacjenta w narzędzia, które pomogą mu samodzielnie w funkcjonować po zakończeniu terapii.
4. Psychoterapie: Jeśli nie jesteś w stanie poradzić sobie sam/a, zgłoś się do wykwalifikowanego psychoterapeuty. Istnieją sprawdzone techniki terapeutyczne, które pomagają trwale wyleczyć się z nerwicy.

Zaburzenia nerwowe mają to do siebie, że przejawiają się w wyraźnych zmianach zachowania. Powoduje to, że czasem zewnętrzni obserwatorzy szybciej zauważają zmiany w funkcjonowaniu osób cierpiących na nerwicę, niż sami chorzy.

Jak poznać nerwicę i pomóc innym?

Poszerzony opis alternatywny infografiki poniżej

Jeśli zobaczysz, że ktoś, kogo znasz, zaczyna robić zwyczajne rzeczy w coraz dziwniejszy sposób (np. zakupy robi tylko w towarzystwie koleżanki, je tylko łyżką, itp.) albo unika różnych sytuacji, które kiedyś były dla niego zupełnie normalne (np. nie wychodzi na spacery, unika jeżdżenia samochodem, itp.), to koniecznie porozmawiaj z tą osobą. Może da się to zachowanie racjonalnie wytłumaczyć. Jeśli natomiast tłumaczenia są nielogiczne lub rozmowa na ich temat wywołuje u zapytanej osoby silną reakcję emocjonalną (smutek, przygnębienie, wycofanie się lub odwrotnie – irytację i gniew), to można podejrzewać, że osoba ta zmaga się z jakąś formą zaburzeń nerwicowych.

Jak takiej osobie pomóc? Przede wszystkim porozmawiajcie i obiektywnie wspólnie oceńcie sytuację – jest problem czy nie. Już samo zainteresowanie i wsparcie bliskich, ma działanie terapeutyczne. Ale może nie wystarczyć. Wówczas poszukajcie specjalisty.

Z nerwicą da się wygrać! Ale trzeba działać szybko. Zaburzenia nerwicowe mają to do siebie, że stale się pogłębiają. Dzieje się tak dlatego, że lęk powstrzymuje chorych przed działaniami, które mogłyby przełamać błędne koło nerwicy (np. chory boi się samodzielnie robić zakupy w centrum handlowym, więc na początku chodzi tam tylko w czyimś towarzystwie, lecz później przestaje odwiedzać sklepy w ogóle, a ponieważ nigdy nie odwiedza centrum handlowego – nie jest w stanie sprawdzić, co by było gdyby ponownie się tam zjawił).

Pamiętaj – z nerwicą można wygrać, tylko trzeba zacząć działać już dziś.

Więcej na stronie pokonajlek.pl i Facebooku.

Natalia Kocur, psycholog, psychoterapeutka w nurcie poznawczo-behawioralnym. Studia psychologiczne ukończyła na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a szkolenie terapeutyczne odbyła w Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej w Warszawie. Mieszka i praktykuje w Warszawie. Prowadzi psychoterapię indywidulaną oraz stronę internetową z bazą najnowocześniejszej wiedzy na temat zaburzeń lękowych i technikami samopomocy: www.pokonajlek.pl.