Zamieszczanie w orzeczeniu informacji o chorobie psychicznej jest niezgodne z Konstytucją

Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie związanej z ujawnianiem przyczyny niepełnosprawności na orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności. Trybunał orzekł, że zaskarżone przepisy są niezgodne z Konstytucją. Sprawą zajmowała się wcześniej Helsińska Fundacja Praw Człowieka (HFPC). Do postępowania przystąpił również Rzecznik Praw Obywatelskich.

Postępowanie dotyczyło mężczyzny, który zaskarżył do sądu orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, zawierające informację o jej przyczynie. Powód domagał się zmiany treści orzeczenia, co argumentował tym, że ujawnienie pracodawcy takich wrażliwych informacji stanowiło nieproporcjonalną ingerencję w jego prawo do prywatności. Oprócz tego mężczyzna uznał, że ujawnienie przyczyny jego niepełnosprawności naraża go również na niewłaściwe traktowanie w pracy. Zdaniem skarżącego przepisy rozporządzenia przewidujące podanie takiej informacji są niezgodne z Konstytucją. Sądy rozpoznające sprawę nie podzieliły jednak jego zadania i oddaliły odwołanie.

Prawo prywatności

Wyjaśnienie mężczyzny podzielili za to sędziowie Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał stwierdził, że przepisy nakazujące zamieszczanie symbolu niepełnosprawności choroby psychicznej (02-P) na orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności są niezgodne z Konstytucją w zakresie prawa do prywatności.

Zdaniem sędziów TK taka informacja może mieć charakter stygmatyzujący. Przede wszystkim Trybunał odniósł się do tego, że regulacja powinna zostać zawarta nie w rozporządzeniu, jak to ma miejsce obecnie, ale w ustawie. Związane jest to z tym, że wszelkie udostępnianie i gromadzenie danych osobowych oraz ingerencja w prywatność – powinny być uregulowane na poziomie ustawy.

Co przyniesie wyrok

Od momentu publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego nie będzie można wpisywać do orzeczeń o stopniu niepełnosprawności symbolu 02-P. Trybunał wskazał też, że nie mógł jednak wypowiedzieć się o legalności stosowania pozostałych symboli, odnoszących się do innych kategorii schorzeń. Mimo to Trybunał również w tym przypadku podał w wątpliwość zgodność przepisów rozporządzenia z Konstytucją, dlatego konieczna wydaje się ich regulacja na poziomie ustawowym. Wyrok jest ostateczny.

HFPC: Wyrok TK przyjęliśmy z satysfakcją

Wyrok trybunału to zasługa m.in. Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, która od początku zajmowała się sprawą. Pomyślne zakończenie sprawy skomentował Marcin Szwed, prawnik HFPC:

- Wyrok Trybunału Konstytucyjnego przyjęliśmy z satysfakcją, ponieważ HFPC wielokrotnie podkreślała, że podawanie wrażliwych informacji o przyczynie niepełnosprawności w orzeczeniu nadmiernie ingeruje w prywatność osób z niepełnosprawnością, a także naraża je na niewłaściwe traktowanie. Takie ryzyko występuje w szczególności w przypadku osób z zaburzeniami psychicznymi – tłumaczy Marcin Szwed.

Reprezentowana przez niego Fundacja zwracała się w tej sprawie m.in. do Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, które również oceniło przepisy rozporządzenia jako niekonstytucyjne i sugerowało ich zastąpione innymi rozwiązaniami, w mniejszym zakresie ingerującymi w prywatność pracowników.

W sierpniu 2017 r. HFPC przekazała Przewodniczącej Międzyresortowego Zespołu do spraw Opracowania Systemu Orzekania o Niepełnosprawności oraz Niezdolności do Pracy apel o uwzględnienie w opracowywanym projekcie reformy zmian oznaczania przyczyny niepełnosprawności na orzeczeniach o niepełnosprawności.