Zasiłek wchodzi w dochód!

Miało być łatwiej w związku z trzema istotnymi zmianami w rozliczeniu ulgi rehabilitacyjnej, które obowiązują od 2018 r. przy rozliczeniu PIT za rok 2017. Jednak od początku roku pojawia się coraz więcej niejasności dotyczących rozliczania ulgi i wliczania do dochodu zasiłku pielęgnacyjnego. Wyjaśniamy to zatem i przestrzegamy.

Miało być lepiej...

Od 1 stycznia br. weszły w życie trzy zasadnicze zmiany dotyczące odliczenia od podatku kosztów poniesionych na cele rehabilitacyjne, tzw. ulgi rehabilitacyjnej, za poprzedni rok:

Wydatki na psa asystującego za zeszły rok do wysokości 2280 zł mogą odliczyć wszyscy, którzy posiadają takiego psa, także psa sygnalizującego, a nie jak dotąd tylko osoby z niepełnosprawnością narządu wzroku ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz z niepełnosprawnością narządu ruchu i znacznym stopniem.

Za 2017 rok można odliczyć także wydatki związane z przejazdem samochodem, nie tylko na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne, ale wszystkie przejazdy związane z ułatwieniem życia. Może to zrobić każda osoba z niepełnosprawnością lub jej opiekun, niezależnie od stopnia niepełnosprawności. Osoba z niepełnosprawnością lub rozliczający się jej opiekun musi być właścicielem lub współwłaścicielem auta. Próg rozliczenia to 2280 zł.

Obowiązuje wyższy próg dochodu osoby z niepełnosprawnością – do 10 080 zł, a nie jak dotąd 9120 zł. Opiekun takiej osoby, uzyskując dochód do wysokości 10 080 zł, może odliczyć wydatki związane
z rehabilitacją podopiecznego.

...ale nie wyszło

Właśnie ten ostatni punkt z końcem 2017 r. wydawał się być dobrą wiadomością. Okazało się bowiem, że osoby, które pobierają rentę socjalną, a więc mają niepełnosprawność od urodzenia, oraz otrzymują zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 zł, przekraczają rocznie kwotę 10 080 zł, co powoduje, że nie mogą odliczyć od podatku ulgi rehabilitacyjnej. Problem zauważyło Stowarzyszenie Rodzin i Opiekunów Osób z Zespołem Downa Bardziej Kochani.

- Jesteśmy wzburzeni taką sytuacją, bo osoby, które żyją z renty socjalnej i zasiłku pielęgnacyjnego, który od 12 lat wynosi 153 zł, mają bardzo niskie dochody. Możliwość odliczenia chociaż części wydatków na rehabilitację podopiecznego to wielka ulga i pomoc, a każda ma ogromne znaczenie – mówi Ewa Suchcicka, prezes tej organizacji.

Dochód z tytułu renty socjalnej za 2017 r. to dokładnie 9882,70 zł, a zasiłku pielęgnacyjnego – 1836 zł. Razem daje to 11 718,70 zł. Zatem opiekun osoby z niepełnosprawnością pobierającej oba te świadczenia, który poniósł wydatki na jej cele rehabilitacyjne oraz związane z ułatwieniem jej wykonywania czynności życiowych, nie ma prawa do odliczenia ulgi rehabilitacyjnej.

Podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Paweł Gruza nie pozostawia wątpliwości.

- W myśl definicji pojęcia dochodu (zawartej w art. 9 ust. 2 Ustawie o podatku od osób fizycznych), przez dochód należy rozumieć dodatnią różnicę pomiędzy przychodem a kosztami jego uzyskania. W świetle powyższego, w pojęciu dochodu osoby niepełnosprawnej pozostającej na utrzymaniu podatnika mieszczą się wszystkie uzyskane przez tę osobę dochody, w tym zwolnione od podatku, np. zasiłek pielęgnacyjny. Jedynym wyjątkiem są alimenty na rzecz dzieci, o których mowa w tej regulacji – informuje w piśmie do poseł Izabeli Leszczyny w odpowiedzi na jej interpelację.

Środowisko wrze...

Pod artykułem na ten temat na portalu Niepelnosprawni.pl pojawiło się wiele komentarzy, również zaprzeczających tym faktom. Wielu Czytelników doświadczyło jednak, że tak właśnie jest. Pisze Halina:

„Niestety, ale do ulgi rehabilitacyjnej wlicza się rentę socjalną + zasiłek pielęgnacyjny. Więc kto pobiera rentę socjalną + zasiłek pielęgnacyjny, NIE MOŻE ODLICZYĆ ULGI, bo przekracza kwotę 10 080. NIESTETY.”

Kolejna Czytelniczka odpiera zarzut, który również pojawił się w komentarzu, że artykuł nie jest prawdziwy.

„Żadne bzdury, niestety. Urzędniczka US wezwała naszą rodzinę do kontroli odliczeń ulgi rehabilitacyjnej za 2016 r. Okazało się, że nie możemy jej odliczyć, ponieważ zasiłek pielęgnacyjny od lat wchodzi w dochód osoby niepełnosprawnej, tylko nikt o tym nie wiedział. Musieliśmy zrobić korektę zeznania i zwrócić podatek z odsetkami. Prawie 5 tys. zł” – pisze Ania.

Kolejny Czytelnik:

„Odbyłem przed chwilą rozmowę z panią z Infolinii Krajowej Informacji Skarbowej i potwierdziła, że limit dochodu osoby niepełnosprawnej powiększa się o sumę zasiłków pielęgnacyjnych. Skutek – opiekunowie mający osoby niepełnosprawne na swoim utrzymaniu – nie mogą odliczyć ulgi za używanie samochodu i kosztów poniesionych za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym przez osobę niepełnosprawną. Kto się rozliczył musi, zrobić korektę zeznania i zwrócić pieniążki.”

...prawnicy komentują

Od kiedy obowiązuje taki stan sprawy i z czego wynika zamieszanie wokół tej sprawy? Wyjaśnia Anita Siemaszko, prawnik współpracująca z Integracją:

- Kilkanaście lat temu postanowiono, że wydatki w ramach ulgi rehabilitacyjnej odliczyć mogą (poza osobami z niepełnosprawnością) także ci, na których utrzymaniu pozostają osoby z niepełnosprawnością: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe – jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają kwoty 9120 zł. Wówczas kwota była o wiele wyższa od 12-krotności renty socjalnej i zasiłku pielęgnacyjnego łącznie. Dopiero w 2017 r. 12-krotność renty socjalnej miała przekroczyć historyczny poziom 9120 zł. Limit podwyższono więc do 10 080 zł. Co ciekawe, przyjęta kwota wyraźnie stanowi 12-krotność renty socjalnej, która co roku była waloryzowana, w przeciwieństwie do zasiłku pielęgnacyjnego. Renta socjalna wypłacana jest obecnie przez ZUS, poprzednio robiły to ośrodki pomocy społecznej (OPS). Natomiast wygląda na to, że ustawodawca ,,zapomniał’’ o zasiłku pielęgnacyjnym, który wypłaca nadal OPS. Ta sytuacja spowodowała problemy, bo w międzyczasie pojawiły się wyroki sądowe stwierdzające, że do kwoty renty socjalnej należy doliczyć kwotę zasiłku pielęgnacyjnego, a to oznacza, że w zasadzie od 2013 r. opiekunowie osób z niepełnosprawnością nie mają praw do odliczeń wydatków na cele rehabilitacyjne. Należy pamiętać, że zobowiązania podatkowe przedawniają się po 5 latach, czyli np. za 2013 r. urząd skarbowy może skontrolować podatnika do końca 2019 r.

Wliczanie do dochodu osoby z niepełnosprawnością zasiłku pielęgnacyjnego zawsze wzbudzało wątpliwości, o czym świadczą wyroki sądów, które przytacza Grzegorz Jaroszczyk, prawnik współpracujący z Integracją.

- Tak stwierdził np. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 20 sierpnia 2015 r. (sygn. akt I FSK 979/14). Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z 5 lutego 2015 r. (sygn. akt I SA/Sz 1019/14), stwierdzając, że skoro ustawodawca w Ustawie o podatku od osób fizycznych określił limit dochodu osoby niepełnosprawnej w wysokości 9120 zł (do 2016 r.) i nie zdefiniował go jako podlegającego opodatkowaniu, nie ograniczył sposobu opodatkowania tych dochodów i nie zastrzegł, że do dochodu nie wlicza się dochodów wolnych od podatku jak np. zasiłek pielęgnacyjny. Kolejnym orzeczeniem dotyczącym analogicznej sprawy jest Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 lipca 2013 r. (sygn. akt II FSK 2258/11), w którym Sąd stwierdził, że do „limitu dochodów osoby niepełnosprawnej, po przekroczeniu którego jej opiekun straci prawo do ulgi rehabilitacyjnej, wlicza się także te, które są zwolnione z podatku”.

Kto jest właścicielem samochodu

Od 2011 r. do 2016 r. włącznie, aby udowodnić używanie samochodu na dojazdy leczniczo-rehabilitacyjne, należało, na żądanie urzędu skarbowego, okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów. Nie można więc było rozliczyć dojazdów do szkoły, turystycznych czy innych. Za zeszły rok możemy już odliczyć wszystkie dojazdy, które ułatwiają czynności życiowe. Ale jak je udowodnić i udokumentować? Wyjaśnia Ministerstwo Finansów:

„Ze względu na zliberalizowanie przepisu dotyczącego wydatków poniesionych na używanie samochodu osobowego stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną, co umożliwia wykorzystywanie tego samochodu także w codziennych sprawach (jak np. wyjazd do sklepu), nie przewiduje się już uprawdopodobniania wydatków podatnika – podkreśla w udzielonej nam odpowiedzi Biuro Komunikacji i Promocji Ministerstwa Finansów. – Zatem, tak jak w przypadku każdego wydatku ponoszonego w ramach ulgi na cele rehabilitacyjne, należy liczyć się z tym, że organ podatkowy może poprosić podatnika o okazanie orzeczenia o niepełnosprawności, a w przypadku wydatków na użytkowanie samochodu osobowego także dowodu jego własności (współwłasności).”

Właściciele aut pytają...

„Oboje z żoną jesteśmy osobami niepełnosprawnymi i wszędzie poruszamy się autem, którego mąż
jest właścicielem. Oboje mamy renty przekraczające 10 080 zł rocznie. Czy możemy oboje odliczyć tę ulgę, czy tylko mąż, który jest właścicielem auta?” – pyta Czytelnik.

- Oboje małżonkowie mogą dokonać odliczenia ulgi, jeśli auto jest objęte małżeńską wspólnością majątkową. Fakt zarejestrowania auta na jednego z małżonków nie ma znaczenia – odpowiada Renata Szydłowska, kierownik Piątego Działu Podatków Dochodowych Izby Administracji Skarbowej w Warszawie.

„Czy jeżeli w dowodzie rejestracyjnym widnieje tylko jeden z małżonków jako właściciel, a nie mają oni rozdzielności majątkowej, to czy małżonek niewidniejący w dowodzie rejestracyjnym, ale de facto również będący właścicielem samochodu (na zasadach wspólności majątkowej), może odliczyć użytkowanie auta w związku z utrzymaniem niepełnosprawnego nieletniego dziecka?” – pyta Czytelnik.

- Rejestracja samochodu jako czynność administracyjno-techniczna nie przesądza o prawie własności. Zatem jeżeli samochód należy do majątku wspólnego małżonków, to małżonek niewidniejący w dowodzie rejestracyjnym może odliczyć wydatki na używanie samochodu osobowego stanowiącego jego współwłasność, w związku z utrzymaniem niepełnosprawnego dziecka, które nie ukończyło 16. roku życia – w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł – odpowiada Renata Szydłowska.

Należy zawsze przed skorzystaniem z jakiejkolwiek ulgi potwierdzić u ekspertów, czy na pewno ma się do niej uprawnienia. Warto szukać informacji w biurach podatkowych, bezpłatnego wsparcia w organizacjach pozarządowych, podczas Dni Otwartych w ZUS i oczywiście na portalu Niepelnosprawni.pl.

Lepiej rozwiać wszelkie wątpliwości przed złożeniem PIT. Błąd wymaga korekty, a w najgorszym wypadku, niestety, zwrotu odliczonych od podatku pieniędzy.

Więcej informacji o odliczeniu ulgi rehabilitacyjnej – na portalu Niepelnosprawni.pl.