Na Karaiby już nie z ZFRON

Nie będzie już możliwe zorganizowanie szkolenia zawodowego dla pracowników z niepełnosprawnością podczas egzotycznej wycieczki. W najbliższych dniach wejdzie w życie podpisana 30 marca przez minister Jolantę Fedak nowelizacja rozporządzenia z 19 grudnia 2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON).

Nowe regulacje dotyczą ok. 2100 zakładów pracy chronionej (zpch), które zatrudniają obecnie ok. 190 tys. osób z różnymi rodzajami i stopniami niepełnosprawności, oraz tych przedsiębiorstw, które w ostatnich latach utraciły status zpch, ale wciąż utrzymują zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON). To właśnie z niego firmy mogą finansować dodatkowe świadczenia dla swoich pracowników z niepełnosprawnością. Chodzi m.in. o sprzęt rehabilitacyjny i ułatwiający poruszanie się lub komunikowanie, ale także o dodatkowe leczenie, kursy podnoszące kwalifikacje zawodowe i rozwijające zainteresowania nie związane z zawodem.

Po wprowadzeniu nowych przepisów zpch nie będą już mogły finansować z ZFRON kursów, podczas których podnoszono zawodowe i pozazawodowe umiejętności pracowników. Zdarzały się bowiem przypadki nadużyć - firma organizowała egzotyczną wycieczkę (np. na Wyspy Zielonego Przylądka), podczas której uczono nie tylko stosowania ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ale i nurkowania.

Takim praktykom sprzeciwił się PFRON, który kontroluje finanse zpch. Fundusz uznał, że środki zgromadzone na ZFRON, które pochodzą przecież ze zwolnień podatkowych przysługującym zpch, to pieniądze publiczne przeznaczone na pomoc dla pracowników z niepełnosprawnością, i nie powinny być wydawane na wycieczki turystyczne. Poza tym, możliwość łączenia kursów powodowała, że nie było do końca wiadomo, jaka część kosztów wyjazdu - wynikających z podnoszenia kwalifikacji zawodowych osoby z niepełnosprawnością - powinna zostać zaliczona do wydatków objętych limitem pomocy de minimis (do 200 tys. euro w ciągu trzech lat), a jaka związana jest z rozwijaniem pozazawodowych zainteresowań. Te drugie szkolenia stanowią pomoc indywidualną i nie powinny być wliczane do limitu.

Nowe przepisy nie uniemożliwiają organizacji odbywania kursów zawodowych i pozazawodowych, ale  muszą się one odbywać oddzielnie.

W nowym rozporządzeniu znalazło się także uregulowanie, które mówi, że wydatki z ZFRON muszą być dokonywane oszczędnie i celowo. To ograniczenie jest jednak na tyle ogólnikowe, że przedsiębiorcy nie wiedzą, czy nie narażą się na konieczność zwrotu z własnej kieszeni pieniędzy, który wydali np. na nowy sprzęt dla osób z niepełnosprawnością, i czy oprócz tego nie będą musieli zapłacić 30 proc. zakwestionowanej kwoty jako kary za złamanie przepisów. Sprawa jest poważna; chodzi m.in. o inwestycje warte setki tysięcy złotych, dzięki którym osobom z niepełnosprawnością pracuje się łatwiej i bezpieczniej. Podobnie jest z wydatkami na szkolenia. Nie wiadomo, w jaki sposób kontrolerzy skarbowi będę je oceniali pod kątem oszczędności i celowości.

Zdaniem Edyty Sieradzkiej, eksperta ds. dofinansowań z Ogólnopolskiej Bazy Pracodawców Osób Niepełnosprawnych, nowe przepisy w sprawie ZFRON oznaczają ogromne kłopoty dla zakładów pracy chronionej i ich pracowników. Obawia się ona, że wydatki z funduszy zostaną znacznie ograniczone. Uważa też, że te przedsiębiorstwa, które będą chciały nadal z nich korzystać, aby pomagać pracownikom z niepełnosprawnością, będą musiały się zabezpieczyć. W opinii Edyty Sieradzkiej, aby uniknąć zakwestionowania wydatków, zpch mogłyby stosować zasady podobne do tych, które obowiązują przy zamówieniach publicznych - zorganizować komisję przetargową i wybrać jedną z kilku ofert. Ale nawet takie rozwiązanie nie daje stuprocentowej pewności, czy wydatki nie zostaną zakwestionowane.