Niższe dopłaty do pensji - ile i kiedy?

Zatrudnienie osób z niepełnosprawnością wzrasta. Tym samym kurczą się środki finansowe, które PFRON przeznacza na dofinansowanie ich wynagrodzeń. Aby ratować finanse PFRON, rząd rozważa obniżenie dopłat do pensji pracowników z lekkim stopniem niepełnosprawności albo wypłacanie dofinansowań przez  krótszy okres. Zdaniem pracodawców, takie zmiany mogą zahamować zatrudnienie osób z niepełnosprawnością.
 
Z nieoficjalnych informacji uzyskanych przez „Dziennik Gazetę Prawną” wynika, że dopłaty do pensji osób z lekką niepełnosprawnością mogłyby zostać obniżone nawet o 10-15 proc. Gdyby zmiana ta weszła w życie teraz – dofinansowanie do płacy takiego pracownika zatrudnionego w zakładzie pracy chronionej byłoby mniejsze o 76-115 zł, a w firmie na rynku otwartym o ok. 54-80 zł.

Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych Jarosław Duda podkreśla, że zmiany w organizacji środków wydatkowanych na dofinansowanie są konieczne. W 2009 r. zatrudnienie osób z niepełnosprawnością wzrosło o ok. 20 proc. To znaczy, że PFRON musi przeznaczyć więcej pieniędzy na dofinansowanie ich zatrudnienia, ale jednocześnie otrzymuje mniej pieniędzy od pracodawców. Jeśli zatrudnienie będzie dalej rosło, to PFRON może mieć kłopoty z wypłacalnością. Już w ubiegłym roku jego przychody wyniosły 4,56 mld zł, a wydatki – 4,51 mld zł.

Resort pracy chce znaleźć takie rozwiązanie, aby dla firm zatrudniających osoby z niepełnosprawnością nie zabrakło środków na wsparcie. Analizowana jest opcja obniżenia dofinansowania do zatrudnienia osób z lekkim stopniem niepełnosprawności. Minister Duda zapewnia, że mogłaby ona być wprowadzona w życie razem z nowymi przepisami dotyczącymi PFRON, czyli od 2012 r.

Pracodawcy są zdania, że taka zmiana może zahamować zatrudnianie osób z lekkim stopniem niepełnosprawności. Obecnie pracuje ich ok. 130 tys., czyli ponad połowa wszystkich pracowników z niepełnosprawnością. W najtrudniejszej sytuacji znalazłyby się osoby ze schorzeniami szczególnymi – np. epilepsją lub chorobą psychiczną, które mają orzeczenie o lekkim stopniu. Teraz pracuje ich ok. 12,5 tys. Po obniżeniu dofinansowania pracodawcy mogą dojść do wniosku, że dalsze ich zatrudnienie jest nieopłacalne, bo pomoc publiczna nie zrekompensuje podwyższonych kosztów ich zatrudnienia.

Organizacje pracodawców osób z niepełnosprawnością podkreślają, że nierozsądne byłoby zmienianie systemu, który sprawdził się i przyniósł efekty. Ich zdaniem, obawy co do przyszłej niewypłacalności PFRON nie są do końca uzasadnione. PFRON mógł mieć kłopoty finansowe w 2009 r. ze względu na kryzys gospodarczy. Ponieważ zmniejszało się ogólnie zatrudnienie, firmy dokonywały mniejszych wpłat na fundusz. W kryzysie wzrosło zainteresowanie pracodawców osobami z niepełnosprawnością, bo ich zatrudnienie pomagało utrzymać płynność finansową. Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych przypomina też, że drugim źródłem finansowania PFRON jest dotacja z budżetu państwa. Rząd powinien ją zwiększyć, jeśli PFRON będzie miał problemy z utrzymaniem płynności.

Innym pomysłem na zachowanie stabilności finansów PFRON jest skrócenie okresu, w którym pracodawcy przysługuje dofinansowanie do zatrudnienia pracownika z każdym stopniem niepełnosprawności. Obecnie w Polsce otrzymuje on dopłaty przez cały okres zatrudnienia takiej osoby, a w większości krajów UE pomoc taka jest wypłacana tylko przez pierwszy okres. Później pracownicy z niepełnosprawnością sami wypracowują swoje pensje.

Przedstawiciele pracodawców zauważają jednak, że takie rozwiązanie może doprowadzić do tego, że przedsiębiorstwa zaczną omijać przepisy i wymieniać się pracownikami, aby uzyskać dofinansowanie. Dodatkowo – zobowiązanie pracodawców do kontynuowania stosunku pracy z pracownikiem z niepełnosprawnością po okresie pobierania dopłat może w ogóle zniechęcić przedsiębiorców do ich zatrudnienia.

Partnerzy społeczni zapowiedzieli, że podejmą rozmowy ze stroną rządową na temat propozycji.