Informator ZUS: jakie świadczenia Ci przysługują?

Skorzystaj ze świadczeń z ZUS, pomocy z PFRON i gminy, uzyskaj dodatkowe uprawnienia pracownicze.

Świadczenia, które wypłaca ZUS osobom niezdolnym do pracy: renta z tytułu niezdolności do pracy i renta socjalna.

1. Renta z tytułu niezdolności do pracy

Jakie należy spełnić warunki, żeby otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy?

W myśl ogólnej zasady trzeba: 

• mieć odpowiedni staż (okresy składkowe i nieskładkowe),
• otrzymać orzeczenie o niezdolności do pracy.

Twoja niezdolność do pracy musi powstać w określonym w przepisie okresie (m.in. ubezpieczenia) lub nie później niż w ciągu 18 m-cy od jego ustania.

Co to jest orzeczenie o niezdolności do pracy?

Orzeczenie wydaje lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS, którzy oceniają sprawność organizmu oraz możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego.

Czy niezdolność do pracy ma różny stopień?

Tak. Może być częściowa lub całkowita. Lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS może też orzec o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Na jak długo jest orzekana niezdolność do pracy?

Niezdolność do pracy orzekana jest na okres do 5 lat. W niektórych przypadkach, kiedy stan zdrowia nie rokuje odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu, lekarz orzecznik lub komisja mogą orzec niezdolność do pracy na dłużej.

Jaki muszę mieć staż?

To zależy tego, kiedy powstała niezdolność do pracy.

• Jeżeli przed ukończeniem 20 lat – musisz mieć 1 rok stażu.
• Jeśli w wieku powyżej 20 do 22 lat – 2 lata stażu.
• Jeśli w wieku powyżej 22 do 25 lat – 3 lata stażu.
• Jeśli w wieku powyżej 25 do 30 lat – 4 lata stażu.
• Jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat – 5 lat stażu.

Jak liczy się staż?

Do stażu zaliczane są:

• okresy składkowe (np. praca na etat, działalność gospodarcza),
• okresy nieskładkowe (np. czas studiów, pobieranie zasiłków chorobowych).

Czy zawsze muszę mieć określony staż, aby otrzymać rentę?

Nie, jeśli Twoja niezdolność do pracy powstała w wyniku wypadku w drodze do pracy lub z pracy.

Od czego zależy wysokość renty?

Zależy przede wszystkim od wysokości Twoich zarobków i długości stażu pracy. Jest ustalana indywidualnie dla każdego. Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy jest niższa niż z tytułu całkowitej niezdolności. ZUS wypłaca rentę co miesiąc.

Czy mogę dorabiać do renty z tyt. niezdolności do pracy?

Tak. Ale o dodatkowych zarobkach z działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (np. umowy o pracę) musisz powiadomić ZUS. Pamiętaj, że:

• jeśli zarobisz co miesiąc więcej niż 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, to ZUS zmniejszy wysokość renty,
• jeśli dorobisz więcej niż 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia, to ZUS zawiesi wypłatę renty.

Jak otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy?

Złóż do ZUS wniosek (druk Rp-1R). Do wniosku dołącz:

• zaświadczenie o stanie zdrowia od swojego lekarza i całą dokumentację medyczną, jaką masz,
• jeśli pracujesz – wywiad zawodowy od pracodawcy (druk N-10),
• informację o okresach składkowych i nieskładkowych (druk ERP-6),
• zaświadczenia od pracodawców o stażu pracy i zarobkach (druki Rp-7),
• inne dokumenty potwierdzające pracę i zarobki (np.: legitymację ubezpieczeniową, angaże, świadectwa pracy).

WAŻNE! ZUS nie orzeka o niepełnosprawności. Osoba z niepełnosprawnością może być zdolna do pracy.

2. Renta socjalna

Komu wypłaca się rentę socjalną?

Rentę socjalną otrzymasz, jeśli:

• jesteś pełnoletnia lub pełnoletni,
• masz orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy,
• Twoja niezdolność do pracy ma związek z naruszeniem sprawności organizmu, do którego doszło albo przed ukończeniem 18 lat, albo w trakcie nauki bądź studiów przed ukończeniem 25 lat albo w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Chcę otrzymać rentę socjalną, co mam zrobić?

Złóż do ZUS wniosek o rentę socjalną i zaświadczenie o stanie zdrowia, które wystawi Twój lekarz. Jeśli się uczysz, dołącz też zaświadczenie o nauce/studiach. ZUS skieruje Cię na badanie do lekarza orzecznika. Aby otrzymać rentę socjalną nie trzeba mieć stażu pracy.

Ile wynosi renta socjalna?

Obecnie to 840 zł (do końca lutego 2018 r.). Jej wysokość nie zależy od stażu pracy czy zarobków. ZUS wypłaca ją co miesiąc.

Orzeczenie o niepełnosprawności

Kto wydaje orzeczenie o niepełnosprawności?

Jeśli potrzebujesz orzeczenia o niepełnosprawności, zgłoś się do Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Gdy Zespół stwierdzi niepełnosprawność, ustali też jej stopień (lekki, umiarkowany lub znaczny). Otrzymasz również legitymację, która uprawnia do różnych ulg (np. na przejazdy komunikacją miejską, bilety do muzeum). Zmotoryzowani mogą też uzyskać kartę parkingową.

Jak pomagamy?

Rehabilitacja lecznicza – kto może korzystać?

ZUS prowadzi program rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej, z którego możesz skorzystać, jeśli jesteś zagrożony utratą zdolności do pracy. Musi być też szansa, że po rehabilitacji odzyskasz zdolność do pracy. Powinieneś też spełnić jeden z warunków:

• mieć ubezpieczenie w ZUS (pracować zawodowo),
• pobierać zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne,
• pobierać okresową rentę z tyt. niezdolności do pracy.

WAŻNE! Jeżeli pobierasz stałą rentę z tytułu niezdolności do pracy, nie możesz skorzystać z rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej.

Rehabilitacja lecznicza – co warto wiedzieć?

• Rehabilitacja jest bezpłatna – opłacimy ją za Ciebie.
• O potrzebie rehabilitacji orzeka lekarz orzecznik ZUS.
• Wniosek o rehabilitację wypełni Twój lekarz, który prowadzi leczenie. Wniosek złożysz w każdej placówce ZUS.
• Rehabilitacja lecznicza trwa 24 dni. Przykładowy wniosek i więcej informacji na ten temat znajdziesz na stronie www.zus.pl/rehabilitacja.

Jaką pomoc osobom z niepełnosprawnością oferuje PFRON

• Dofinansowuje turnusy rehabilitacyjne.
• Dofinansowuje sprzęt rehabilitacyjny i przedmioty ortopedyczne.
• Dofinansowuje likwidację barier architektonicznych.
• Daje wsparcie przy zakupie wózka elektrycznego, uzyskaniu wyższego wykształcenia, dostosowaniu samochodu.
• Dofinansowuje usługi tłumacza migowego i szkolenia z tego języka.
• Refunduje niepełnosprawnym przedsiębiorcom część składek do ZUS.
• Przydziela dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej.

Jakie są uprawnienia pracownicze

• Maksymalny dobowy czas pracy osób z niepełnosprawnością umiarkowaną lub znaczną to 7 godzin (35 godzin tygodniowo).
• Zakaz pracy w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.
• Dodatkowa przerwa w pracy – 15 minut codziennie.
• Dodatkowy urlop wypoczynkowy – 10 dni w roku dla osoby zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
• Dodatkowy urlop na odbycie turnusu rehabilitacyjnego dla osoby o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności – 21 dni w roku.
• Specjalnie przygotowane stanowisko pracy.
• Prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na czas badań, zabiegów, uzyskania lub naprawy zaopatrzenia ortopedycznego (dla pracownika z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności).

Jak pomaga gmina

Osobom z niepełnosprawnością pomagają też gminy. Zapytaj w swoim urzędzie miasta lub gminy o:

• pomoc w znalezieniu pracy,
• szkolenia,
• pomoc finansową (zasiłki stałe, okresowe i celowe),
• usługi opiekuńcze.

Materiał przygotowany we współpracy z