Koniec kręcenia z kryterium dochodowym. Będą zmiany w programie „Rodzina 500+”

Rząd zapowiada bardziej uważne podchodzenie do rodziców, którzy chcą korzystać z programu „Rodzina 500+”. Zwłaszcza tych, którzy pobierają 500 zł także na pierwsze dziecko. 6 czerwca 2017 r. Rada Ministrów przyjęła projekt zmiany ustawy, który realizuje niektóre rekomendacje zawarte w kwietniowym „Przeglądzie systemów wsparcia rodzin”.

Główne zasady programu „Rodzina 500+” pozostaną bez zmian. Nadal będzie to nieopodatkowane świadczenie w wysokości 500 zł, wypłacane do 18. roku życia dziecka, przy co najmniej dwójce dzieci, a z kryterium dochodowym 800 lub 1200 zł netto (w przypadku dziecka z niepełnosprawnością) na osobę w rodzinie obowiązywać będzie także na najstarsze lub jedyne dziecko.

Jak się okazało, właśnie kryterium dochodowe bywało wykorzystywane, by nieuczciwie pobierać 500 zł. W projekcie ustawy zaproponowano zmiany, które zlikwidują nieliczne niepożądane zjawiska.

Nagłe zwolnienie już nie pomoże

Jednym z tych zjawisk jest dopasowywanie dochodu do kryterium uprawniającego do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko. Kryterium to wynosi 800 zł netto, a w przypadku dzieci z niepełnosprawnością – 1200 zł.

Do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej napływały sygnały od gmin, realizujących program „Rodzina 500+”, że czasami dochodzi do dopasowywania przez wnioskodawców i członków ich rodzin osiąganego dochodu do kryterium uprawniającego do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko. Dla przykładu, ludzie ci rozwiązywali stosunek pracy, a następnie ponowne go nawiązywali z tym samym pracodawcą na innych warunkach, co pozwalało skorzystać z instytucji utraty dochodu.

W ramach zmiany przepisów zaproponowano więc wyłączenie stosowania przepisów dotyczących utraty i uzyskania dochodu w sytuacji, gdy wnioskodawca lub członek jego rodziny utraci dochód z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej i w okresie trzech miesięcy od daty utraty dochodu ponownie uzyska dochód u tego samego pracodawcy, zleceniodawcy lub zamawiającego dzieło lub ponownie rozpocznie pozarolniczą działalność gospodarczą.

Przepis ten będzie zastosowany po raz pierwszy przy ustalaniu prawa do świadczeń na okres rozpoczynający się 1 października 2017 r.

Obowiązkowe alimenty

Kolejną zauważoną nieprawidłowością jest niezgodne ze stanem faktycznym deklarowanie przez rodziców samotnego wychowywania dziecka, aby wyłączyć drugiego z rodziców ze składu rodziny, więc i nie brać pod uwagę jego dochodu.

Gminy sygnalizowały przypadki składania przez rodziców dziecka, którzy nie są małżeństwem, niezgodnych ze stanem faktycznym deklaracji, że są osobami samotnie wychowującymi dziecko.

Dlatego zaproponowano dla osoby deklarującej samotne wychowywanie dziecka wymóg ustalenia alimentów na rzecz dziecka od drugiego rodzica.

Zgodnie z konstytucyjną zasadą pomocniczości, świadczenie wychowawcze na dziecko powinno być przyznawane osobie samotnie wychowującej dziecko dopiero po wyczerpaniu możliwości dochodzenia świadczeń alimentacyjnych od drugiego rodzica, chyba że jest to niemożliwe z przyczyn obiektywnych, np. gdy drugi z rodziców nie żyje lub ojciec dziecka jest nieznany. Analogiczne rozwiązanie stosowane jest od 2005 r. przy przyznawaniu zasiłku rodzinnego.

Świadczenie tylko dla mieszkających w Polsce

Jeszcze jedna wątpliwość dotyczyła pobierania świadczenia wychowawczego przez osoby, które nie zamieszkują w Polsce.

W przypadku wątpliwości dotyczących spełnienia przez osobę otrzymującą świadczenie wychowawcze warunków uprawniających do tego świadczenia (w szczególności warunku zamieszkiwania w Polsce), organ właściwy, czyli gmina, będzie mógł wezwać osobę otrzymującą świadczenie do osobistego złożenia odpowiednich wyjaśnień potwierdzających spełnianie tych warunków. Wypłata świadczenia wychowawczego będzie wstrzymana, jeżeli osoba otrzymująca to świadczenie odmówiła udzielenia lub nie udzieliła wyjaśnień co do okoliczności mających wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego.

W przypadku zaś udzielenia wyjaśnień, świadczenie wychowawcze wypłaca się od miesiąca, w którym wpłynęły wyjaśnienia, do końca okresu, w jakim przysługuje świadczenie wychowawcze, jeżeli osoba spełnia warunki określone w ustawie.

Zaproponowano, aby nowe przepisy weszły w życie 1 sierpnia 2018 r.