Zrównanie świadczeń opiekunom? Być może jeszcze w tej kadencji, ale...

Poprawa sytuacji osób z niepełnosprawnością i ich rodzin to jeden z priorytetów rządu – mówiła do zgromadzonych podczas konsultacji Programu „Za życiem”, 17 maja 2017 r., minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska. Niedługo później, podczas konferencji prasowej, dziennikarze zapytali ją więc o zrównanie świadczeń rodziców i opiekunów starszych osób z niepełnosprawnością.

- Wy wygraliście tę sprawę w Trybunale, a teraz jej nie realizujecie – podkreślił w pytaniu do minister Rafalskiej jeden z dziennikarzy, nawiązując do wyroku Trybunału Konstytucyjnego. 21 października 2014 r. jego sędziowie uznali, że uzależnianie przyznania opiekunowi świadczenia pielęgnacyjnego od wieku, w którym powstała niepełnosprawność podopiecznego, jest niezgodne z Konstytucją. Wniosek w tej sprawie złożyli posłowie Prawa i Sprawiedliwości.

Mimo wyroku, system wsparcia opiekunów wciąż opiera się na trzech różnych świadczeniach:

• specjalny zasiłek opiekuńczy dla opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnością (520 zł z kryterium dochodowym),
• zasiłek dla opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnością, którzy 1 lipca 2013 r. stracili świadczenie pielęgnacyjne (520 zł bez kryterium dochodowego),
• świadczenie pielęgnacyjne dla rodziców dzieci z niepełnosprawnością (1406 zł bez kryterium dochodowego).

Kluczowa niesamodzielność

- Sytuacja prawna jest bardzo skomplikowana ze względu na nietrafione rozwiązania prawne – mówiła podczas konferencji prasowej minister Elżbieta Rafalska o opiekunach osób dorosłych w kontekście wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Podkreśliła, że przez lata różnicowano opiekunów, a także na zmianę wprowadzano i usuwano kryterium dochodowe.

- Kolejny krok musi być krokiem absolutnie trafionym, żebyśmy wprowadzili dobre rozwiązanie – zaznaczyła minister Rafalska.

Przypomniała, że powstał zespół, który pracuje nad nowym systemem orzekania. Orzecznictwo powinno zaś dać możliwość oceny niesamodzielności, by wiedzieć dokładnie, w jakich sytuacjach pomoc dla opiekunów osób dorosłych jest absolutnie niezbędna.

- Dzisiaj jest to zróżnicowanie, że rodzice dzieci niepełnosprawnych, którzy sprawują opiekę, mają wsparcie na poziomie 1400 zł, pozostali – na poziomie 520 zł – podkreśliła minister rodziny. – Jeden ruch, który doprowadziłby do zrównania tej wysokości świadczenia, bez gwarancji pewności jego adresowania, mógłby stanowić poważną przeszkodę w docelowym rozwiązaniu tego problemu.

Nawet 2,3 mld zł rocznie

Podobnie tłumaczono podczas posiedzenia sejmowej Komisji ds. Petycji w lutym tego roku. Podano wówczas, że specjalny zasiłek opiekuńczy pobiera 42 tys. osób, a zasiłek dla opiekuna – 36 tys. Natomiast zrównanie tych form pomocy ze świadczeniem pielęgnacyjnym kosztowałoby rocznie ponad 1,1 mld zł.

- W Polsce jest obecnie ponad milion osób, które mają określone orzeczenie o niepełnosprawności, nad którymi osoba bliska może sprawować opiekę i otrzymać jakieś świadczenie – mówił wówczas Olgierd Podgórski z resortu rodziny. – W sumie świadczenia pobiera ponad 200 tys. osób. Ta liczba na pewno znacznie by wzrosła, gdyby zrealizować założenia petycji [w sprawie zrównania świadczeń – przyp. red.]. Trzeba brać pod uwagę, że 100 tys. nowych osób w systemie, to 2 mld 300 mln zł więcej.

Front zmian ustawowych

Podczas konferencji prasowej minister Rafalska podkreśliła, że świadczenie musi być prawnie bardzo dobrze opracowane.

- Mówimy o jednym, drugim, trzecim obszarze, o froncie zmian ustawowych – podkreśliła. – My rządzimy 1,5 roku. Naprawiamy ten system, nie jesteśmy w stanie przeprowadzić równolegle wszystkich tych zmian. Tym bardziej, że one są w skutkach finansowych bardzo poważne, ogromne, a wobec sytuacji starzenia się społeczeństwa, kumulacji problemów związanych z opieką, one nie mogą znowu być na chwilę. Nie może być tak, jak było poprzednio, że wprowadzimy coś na chwileczkę i wycofamy się, bo będzie za drogie, złe, nieprzemyślane.

- Czy w tej kadencji to się uda? – nie odpuszczał dziennikarz.

- Tak – zadeklarowała minister Rafalska.