Lider Dostępności 2017. Znamy laureatów!

- Te nagrody świadczą o państwa wielkości – powiedział Prezydent RP Andrzej Duda do zwycięzców 2. edycji Konkursu „Lider Dostępności”, organizowanego przez Integrację i Towarzystwo Urbanistów Polskich. 27 kwietnia 2017 r. w Pałacu Prezydenckim wręczył nagrody laureatom.

Z barierami architektonicznymi najlepiej walczy się promując dobre i dostępne rozwiązania. Zamiast skupiać się tylko na tym, co niedostosowane, warto doceniać i wskazywać tych, którzy w swoich projektach uwzględniają potrzeby wszystkich użytkowników. Dlatego Integracja razem z Towarzystwem Urbanistów Polskich (TUP), pod honorowym patronatem Prezydenta RP, już drugi raz nagrodziła Liderów Dostępności w kategoriach: samorząd, sieć placówek, obiekt mieszkalny, obiekt usługowy, obiekt zabytkowy i przestrzeń publiczna. Przyznano też nagrodę dla architekta/urbanisty oraz Grand Prix.

Gala Konkursu „Lider Dostępności 2017” odbyła się w Pałacu Prezydenckim

Dostępność to brak dyskryminacji

- Kiedy mówimy o dostępności, o integracji, to przede wszystkim jest to brak dyskryminacji – mówił Prezydent RP, Andrzej Duda, który wręczał nagrody. – Mamy to zapisane w Konstytucji, w artykule 32, który mówi, że nikt nie może być dyskryminowany w życiu codziennym. Życie codzienne musi być więc dostosowane, to nie może być tylko na papierze!

Prezydent odniósł się też do artykułu 52 Konstytucji, który mówi o wolności przemieszczania się, i podziękował organizatorom konkursu oraz jego zwycięzcom za to, że swoja codzienną pracą pomagają czynić nasz kraj dostępnym, a wiec nie dyskryminującym.

Prezydent RP Andrzej Duda

- Dzięki tym działaniom Polska jest państwem nowoczesnym – podkreślał Andrzej Duda. – Trudno sobie wyobrazić, by mogło być inaczej. To jest jedna z najważniejszych rzeczy. Nowoczesne państwo to państwo solidarne.

Wchodzić tym samym wejściem

- Chcemy wchodzić tymi samymi drzwiami, chcemy wchodzić tym samym wejściem. Niezależnie, czy poruszamy się na wózku, czy też nie – zawarł w kilku słowach ideę Konkursu Lider Dostępności Piotr Pawłowski, prezes Integracji, organizatora tego wydarzenia. – To jest wyzwanie dla nas wszystkich. Jak to zrobić, jak sprawić, by osoby z niepełnosprawnością mogły pomóc architektom.

Partnerem Integracji w organizacji konkursu jest Towarzystwo Urbanistów Polskich, dla którego jest to sposób na upowszechnianie wiedzy o dostępności również wśród osób zajmujących się tworzeniem i projektowaniem przestrzeni miejskich.

- Staramy się myśleć o przestrzeni przyjaznej, najlepszej – mówił prof. Tadeusz Markowski z Towarzystwa Urbanistów Polskich. – Ale z naszych doświadczeń wynikało, że przy braku kontaktu z osobami, dla których ta przestrzeń jest projektowana, najlepszy podręcznik, najlepszy przepis nie jest w stanie właściwie rozwiązać problemu.

Od lewej: prezes Integracji Piotr Pawłowski, prof. Tadeusz Markowski z Towarzystwa Urbanistów Polskich oraz Prezydent Andrzej Duda

Dostępność potrzebna wszystkim

Piotr Pawłowski opowiedział też historię o swoim przyjacielu, który, choć jest pełnosprawny, zbudował swój dom tak, by mógł z niego korzystać każdy.

- Doszedł do wniosku, że faktycznie ten dom nie tyle dla mnie powinien być dostępny, co dla jego rodziny, dla niego w przyszłości – mówił prezes Integracji. – Okazało się, że pojawili się przyjaciele, którzy też budowali domy, którzy również chcieli mieć w pełni dostępne domy nie tyle dla osób z niepełnosprawnością, ale budowali dom, w którym chcieliby spędzić resztę swojego życia.

Piotr Pawłowski podziękował prezesom Metra Warszawskiego i Urzędu Transportu Kolejowego za ich działania na rzecz dostępnego transportu i pochwalił PFRON za plan przeprowadzenia audytów dostępności we wszystkich placówkach Funduszu. Podziękował też Wspólnie – Fundacji LafargeHolcim, partnerowi strategicznemu Konkursu, za wsparcie jego realizacji.

- Mamy wielu przyjaciół, którzy zaczęli myśleć, że dostępność jest nam wszystkim potrzebna, bo nam wszystkim się opłaca – podkreślił prezes Integracji.

Grand Prix z Kaszub na Śląsk

Podobnie jak w zeszłym roku, Grand Prix konkursu powędrowało do zwycięzcy w kategorii samorząd. Wówczas była to Gdynia, w tym roku jej sukces powtórzyły Katowice, jedno z najdynamiczniej rozwijających się miast w Polsce.

Dwie nagrody w imieniu Urzędu Miasta Katowice odebrał Prezydent Marcin Krupa

Nad tym, by jego rozwój służył wszystkim mieszkańcom śląskiej stolicy, czuwa Powiatowa Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych. To ona wraz z Pełnomocnikiem Prezydenta Miasta ds. Osób Niepełnosprawnych opiniuje projekty inwestycji miejskich pod kątem ich dostosowania do potrzeb osób z niepełnosprawnością i konsultuje je z projektantami, a także opiniuje po zakończeniu inwestycji.

Efekty tego działania są widoczne dla wszystkich mieszkańców i odwiedzających Katowice. W mieście powstaje coraz więcej dostępnych obiektów, a w starych – podczas remontów i renowacji – znikają bariery. Normą są windy głośnomówiące, dostosowane toalety, chodniki z wypukłościami, podjazdy i pochylnie. Dzieci z niepełnosprawnością mogą bawić się z rówieśnikami na integracyjnych placach zabaw. Inwestycje w infrastrukturę drogową i transportową sprawiają, że osoby niewidome i z niepełnosprawnością ruchową samodzielnie przemieszczają się do szkoły, na uczelnię i do pracy. Dworce i inne obiekty użyteczności publicznej poddawane są stałemu procesowi niwelowania barier.

Wzorcową inwestycją jest nowa siedziba Urzędu Miasta przy ul. Rynek 1, w pełni dostosowana do potrzeb osób z różnymi niepełnosprawnościami. Warto też wspomnieć o siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Międzynarodowym Centrum Kongresowym. Również w planach budownictwa mieszkaniowego uwzględniane są potrzeby osób z niepełnosprawnością, dzięki czemu powstają dostosowane mieszkania na parterach nowych obiektów.

Informatyczna rewolucja

Wiedząc, że kluczem do dostępności są technologie cyfrowe, władze śląskiej stolicy przeprowadziły na swoim terenie prawdziwą informatyczną rewolucję.

W wielu punktach miasta powstały strefy bezpłatnego internetu, w budynkach zainstalowano ekrany dotykowe z dostępem do sieci. Z myślą o osobach z niepełnosprawnością powstał serwis www.katowice.bezbarier.info, dzięki któremu można, nie wychodząc z domu, sprawdzić dostępność danego miejsca i zdobyć wiedzę pomocną w swobodnym poruszaniu się po mieście.

Z myślą o osobach niesłyszących funkcjonuje w urzędach i instytucjach miejskich system Toktutok do tłumaczenia języka migowego. Wszystkie działania mają na celu walkę z wykluczeniem osób z niepełnosprawnością na różnych etapach ich życia.

Mistrz dostępności

Jednym z autorów katowickiego sukcesu i kolejnym nagrodzonym w konkursie jest architekt i urbanista Tomasz Konior, który wraz ze swoim zespołem zaprojektował ponad 160 budynków, wielokrotnie nagradzanych w konkursach krajowych i międzynarodowych.

Architekt Tomasz Konior

Szczególne uznanie przyniosły mu obiekty związane z muzyką. Najważniejsze z nich powstały właśnie w Katowicach: siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia oraz Centrum „Symfonia” Akademii Muzycznej, za które otrzymał Nagrodę Roku SARP 2008 i Award For The Most Friendly And Accessible For All Public Project od Międzynarodowej Unii Architektów UIA.

W 2016 r. Tomasz Konior otrzymał Doroczną Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie Architektury. Wyróżniony został też medalem Zasłużony Kulturze „Gloria Artis”. Architekt jest też współzałożycielem i członkiem Instytutu Współczesnego Miasta.

Uniwersytet górą!

Nagrodę z rąk Prezydenta Dudy odebrał rektor uniwersytetu Warszawskiego prof. Marcin Pałys

O ile po pierwszej edycji konkursu najwięcej statuetek pojechało do Krakowa, to w tym roku palmę pierwszeństwa przejęła Warszawa. W sumie stołeczne obiekty zgarnęły aż cztery statuetki. Podwójnym zwycięzcą okazał się Uniwersytet Warszawski, nagrodzony w kategorii Sieć Placówek. Ta największa w kraju uczelnia, na której studiuje ponad 1500 osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności już w 1999 r. zatwierdziła program „Uniwersytet dla wszystkich”. Dokument ten określił kierunek zmian zarówno w sferze dostępności architektonicznej, jak i kształcenia studentów. Nad procesem czuwał powołany trzy lata wcześniej Pełnomocnik Rektora ds. Osób Niepełnosprawnych.

Efektem prac są m.in.: biblioteka cyfrowa gromadząca zbiory w formach dostępnych dla osób niewidomych i słabowidzących, transport uniwersytecki dla studentów na wózkach, wypożyczalnia adaptacyjnego sprzętu umożliwiającego robienie notatek na wykładach oraz prace adaptacyjne w większości budynków uniwersyteckich. Zadbano też o stworzenie systemu usług specjalistycznych i dostosowanie struktur administracyjnych i organizacyjnych uczelni, by umożliwić efektywne zdobywanie wiedzy np. osobom ze spektrum autyzmu czy z chorobami psychicznymi.

Skupić się na nauce

Jednak sama dostępność budynków uczelni i jej struktur to nie wszystko. Studentom spoza Warszawy potrzebny jest też dostosowany akademik. Taki jak choćby Dom Studenta przy ul. Zamenhoffa 4, który otrzymał statuetkę w kategorii Obiekt mieszkalny. Już przy wejściu do tego budynku zwraca uwagę podjazd i dwie „koperty”. Dla studentów z niepełnosprawnością przygotowano 15 pokoi (30 miejsc) na wszystkich piętrach. W każdym jest odpowiednie wyposażenie i dostosowana toaleta.

W akademiku działają dwie windy z komunikatami głosowymi i oznaczeniami brajlowskimi, a stanowisko recepcji ma obniżony blat. W budynku jest pochylnia, która niweluje różnicę poziomu korytarzy, a na parterze można znaleźć dostosowaną i ogólnodostępną toaletę. Mieszkańcy z niepełnosprawnościami mogą korzystać z sali do tenisa stołowego, klubowej i telewizyjnej. Z myślą o osobach niewidomych najbliższe przejście dla pieszych oznaczono płytkami chodnikowymi z charakterystycznymi wypukłościami. Wszystkie udogodnienia sprawiają, że studenci poruszający się na wózkach czy niewidomi mogą skupić się na nauce i życiu studenckim, a nie na pokonywaniu barier.

W przestworza bez barier

Trzecią z nagród przyznanych warszawskim obiektom zdobyło Lotnisko Chopina. Jest to pierwszy obiekt związany z transportem nagrodzony w konkursie. To największy port lotniczy w Polsce. To też zdecydowany lider wśród obiektów transportowych w dziedzinie dostępności dla pasażerów z niepełnosprawnością. Port lotniczy, wraz z towarzyszącą mu infrastrukturą, w pełni odpowiada na ich potrzeby.

Naczelny Dyrektor Przedsiębiorstwa Państwowego Porty Lotnicze - Mariusz Szpikowski z nagrodą

Jest to efekt zastosowania rozwiązań funkcjonalnych, takich jak: pętle indukcyjne, mapy tyflograficzne, kioski interaktywne, ruchome chodniki i wiele innych. Ogromnym ułatwieniem dla pasażerów jest system pylonów przywoławczych. Dzięki niemu pasażer może bez problemu wezwać asystenta, który będzie udzielał mu potrzebnego wsparcia aż do dotarcia na pokład samolotu. Połączenie właściwej organizacji przestrzeni z licznymi udogodnieniami i systemem pomocy asystentów sprawia, że Terminal A lotniska Chopina jest obiektem przyjaznym osobom z niepełnosprawnością. Zdaniem niektórych pasażerów poruszających się na wózkach bije na głowę pod tym względem m.in. londyński port lotniczy Heathrow.

Król Stanisław byłby dumny

Stara Oranżeria to przykład nowoczesnego obiektu, w którym wykorzystane są najnowsze osiągnięcia techniki. Jednak dostępne mogą i powinny być również obiekty zabytkowe. Choćby po to, by osoby z niepełnosprawnościami mogły na równi z innymi zapoznawać się z naszą narodową tradycja i historią. Takim miejscem są Łazienki Królewskie, nagrodzone w kategorii Obiekt zabytkowy. To jeden z najbardziej znanych polskich zabytków. Może też służyć jako wzorcowy przykład udostępnienia przestrzeni zabytkowej wszystkim zwiedzającym.

Nagrodę odebrał Dyrektor Muzeum prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Wawer

Po remoncie w 2016 r. znajdujące się na terenie Łazienek XVIII-wieczne wnętrza Starej Oranżerii z Teatrem Królewskim i Formiernią stały się dostępne dla osób mających problemy z poruszaniem się. Zwiedzającym niesłyszącym i słabosłyszącym zapewniony został dostęp do informacji, treści merytorycznych i edukacyjnych poprzez pętle indukcyjne w kasach i na wystawie, tłumaczenia na polski język migowy i aplikację. Osoby niewidome poznają obiekt dzięki możliwości dotykania rzeźb i aplikacji z audiodeskrypcją. Władze Łazienek zadbały o rozwiązania użyteczne, nowatorskie, niestygmatyzujące i uniwersalne, oraz o wysokie standardy obsługi zwiedzających, aby w obiektach dobrze czuły się też osoby ze spektrum autyzmu i starsze.

Nowoczesny zabytek

W tej samej kategorii Obiekt zabytkowy jury konkursu zdecydowało się wyróżnić Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila” w Krakowie. Jest to genialny przykład tego, jak można połączyć walory zabytkowego obiektu i nowe trendy w muzealnictwie z potrzebami różnych grup odbiorców. Muzeum mieści się w budynku będącym elementem dawnego zaplecza logistycznego Twierdzy Kraków, powstałym w 1911 r. Przy adaptacji zastosowano wiele innowacyjnych rozwiązań, dzięki czemu dawny obszar poprzemysłowy stał się jednym z najbardziej nowatorskich i dostępnych muzeów w Krakowie.

Nagrodę Lidera Dostępności odebrała Zastępca Dyrektora Muzeum - Joanna Mrowiec

Ekspozycja i budynek są tak zaplanowane, by osoby z niepełnosprawnością mogły korzystać z oferty tego wyjątkowego miejsca. Przy wjeździe znajduje się podjazd, a szerokie korytarze, antypoślizgowa posadzka i windy ułatwiają poruszanie się m.in. osobom na wózkach. W 2015 r. uruchomiono w muzeum ścieżkę audiodeskrypcyjną pod nazwą „Wsłuchaj się w historię AK”. Udostępniono też dotykowe kopie eksponatów.

Siechnice dają przykład

Dostępność nie może ograniczać się tylko do dużychmiast, jak Kraków, Katowice czy Warszawa. Także mniejsze ośrodki muszą dbać o to, by ich przestrzenie i budynki mogły służyć wszystkim obywatelom. Tu za wzór można postawić dolnośląskie Siechnice. Znajdujący się w ich sercu plac miejski z targowiskiem i Ratuszem to dowód na to, jak mądre i zapobiegawcze planowanie przestrzeni miejskiej może pozytywnie wpłynąć na życie mieszkańców. Są one nowoczesne i zaprojektowane z myślą o potrzebach wszystkich użytkowników – takich jak choćby 400 petentów odwiedzających siechnicki ratusz, w którym zadbano o potrzeby osób poruszających się na wózkach i niewidomych poprzez sprawny system wind i szerokich korytarzy.

Burmistrz Siechnic Milan Ušák odebrał statuetkę Lidera Dostępności 2017

Władze Siechnic zadbały też, by otoczenie ratusza było pozbawione barier. Nawierzchnia placu miejskiego jest jednolita i pozbawiona krawężników, a elementy metalowe, ochronne dla drzew i klombów, są na poziomie nawierzchni. Zadbano też o miejsca parkingowe dla osób z niepełnosprawnością, dostosowaną toaletę i oznakowanie biegnącej wzdłuż placu miejskiego ul. Jana Pawła II jako „strefy uspokojonego ruchu”.

Przestrzeń, która nie dyskryminuje

Konkurs „Lider dostępności”, w który oprócz Pałacu Prezydenckiego, Integracji i Towarzystwa Urbanistów Polskich zaangażował się też PFRON i „Wspólnie” – Fundacja Lafarge Holcim, organizowany jest z okazji Europejskiego Dnia Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych, przypadającego 5 maja. Jego celem jest zwrócenie uwagi na problem występujących barier architektonicznych, a także upowszechnianie pozytywnych rozwiązań w zakresie dostępności architektonicznej obiektów i przestrzeni dla osób z różnymi niepełnosprawnościami.

- Tegoroczna edycja Konkursu „Lider Dostępności” pokazuje, jak duża zmiana w świadomości dostępności architektonicznej zaszła na przestrzeni ostatnich lat – podsumowała Jolanta Bosca, wiceprezes Zarządu „Wspólnie” – Fundacja LafargeHolcim, partnera strategicznego Konkursu. – Architektura dostępna to nie tylko ta, która spełnia wymogi określone prawem, ale ta pokazująca rozwiązania kompleksowe, które zapobiegają wykluczeniu. Dlatego na szczególne wyróżnienie zasługują projekty Uniwersytetu Warszawskiego, jak również kompleksowe działania podejmowane przez Miasto Katowice.

Wspólne zdjęcie laureatów Konkursu „Lider Dostępności” wraz z organizatorami i parą prezydencką

Tegoroczni zwycięzcy są dowodem na to, że tworzenie właśnie takich „niedyskryminujących” obiektów i przestrzeni jest możliwe w każdym typie budynku i przestrzeni. Dostępne mogą być zarówno nowoczesne lotniska i uczelnie, jak i obiekty zabytkowe. Wystarczy tylko, by ludzie za nie odpowiedzialni wykazali się wiedzą i zrozumieniem. Jeśli tych dwóch elementów nie zabraknie polskim architektom, urbanistom, urzędnikom i budowniczym, to wkrótce cały nasz kraj stanie się Liderem Dostępności.

Jury Konkursu „Lider Dostępności 2017”

Kapituła Konkursu „Lider Dostępności 2017” obradowała pod przewodnictwem Piotra Lorensa, Prezesa Zarządu Głównego Towarzystwa Urbanistów Polskich, w składzie: Jolanta Bosca, Wiceprezes Zarządu Fundacji „Wspólnie” – Fundacja LafargeHolcim; Maciej Chojnowski, Biuro Dialogu i Inicjatyw Obywatelskich Kancelarii Prezydenta RP; Krzysztof Chwalibóg, architekt, Przewodniczący Polskiej Rady Architektury; Kamil Kowalski, projektant dostępności, Integracja; Monika Okrasa, koordynator Konkursu, Integracja; Piotr Pawłowski, Prezes Integracji; Krystyna Solarek, Członek Zarządu Głównego Towarzystwa Urbanistów Polskich; Grażyna Wereszczyńska, Dyrektor Biura Dialogu i Inicjatyw Obywatelskich Kancelarii Prezydenta RP; Tomasz Żuchowski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa.

Honorowy Patronat

Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy

Organizator

Współorganizator

Partner strategiczny

Partner instytucjonalny
     

Konkurs współfinansowany ze środków PFRON

Patronat medialny