Informator ZUS: zasiłek macierzyński

Od stycznia 2016 r. mama przez rok może zostać ze swoim nowonarodzonym dzieckiem w domu. Każda kobieta, która jest objęta ubezpieczeniem chorobowym na podstawie umowy o pracę, ma prawo do zasiłku macierzyńskiego wypłacanego w czasie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

Mama, która urodziła jedno dziecko, przez pierwsze 20 tygodni korzysta z urlopu macierzyńskiego, po którym może skorzystać z kolejnych 32 tygodni urlopu rodzicielskiego. W przypadku narodzin wieloraczków okres urlopów zależy od liczby urodzonych dzieci (patrz tabela). Opiekę nad dzieckiem może przejąć także jego ojciec.

Nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu. Po porodzie przysługuje urlop i zasiłek macierzyński niewykorzystany przed porodem, aż do wykorzystania przysługującego pełnego wymiaru urlopu i zasiłku macierzyńskiego.

Zasiłek macierzyński przysługuje zarówno kobiecie zatrudnionej na umowę o pracę na czas nieokreślony, jak i tej, która ma umowę na czas określony, jeśli umowa została przedłużona do dnia porodu. Z zasiłku macierzyń- skiego skorzysta także kobieta, która urodzi dziecko już po ustaniu ubezpieczenia chorobowego (zatrudnienia), jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości zakładu, jego likwidacji albo z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.

WAŻNE! Osoby, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu (inne niż pracownicy), mogą korzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający urlopowi macierzyńskiemu i rodzicielskiemu.

Tata w domu z dzieckiem

Pracownik – ojciec wychowujący dziecko – ma prawo do urlopu ojcowskiego i zasiłku macierzyńskiego za jego okres. Przysługuje on niezależne od świadczeń, z których korzysta matka. Urlop ten ojciec musi wykorzystać do ukończenia przez dziecko 24. m-ca życia. Od stycznia 2016 r. może zostać wykorzystany w dwóch 7-dniowych częściach. Oprócz urlopu ojcowskiego ojciec dziecka może przejąć korzystanie z urlopu macierzyńskiego i zasiłku za jego okres. Kobieta musi wykorzystać min. 14 tygodni urlopu macierzyńskiego przypadające po porodzie, a następnie z urlopu macierzyńskiego i zasiłku może korzystać ojciec dziecka. Wniosek o rezygnację z urlopu macierzyńskiego kobieta powinna złożyć najpóźniej 7 dni przed planowanym powrotem do pracy. Musi do niego dołączyć zaświadczenie od pracodawcy ojca dziecka, że złożył on wniosek o przejęcie urlopu.

Ojciec dziecka może też korzystać po urlopie macierzyń- skim z urlopu rodzicielskiego. Można podzielić go maksymalnie na 4 części. Przy czym, co do zasady, każda z części powinna przypadać po poprzedniej. Jednak od stycznia 2016 r. urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni może być udzielony w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu. Liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejsza liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego. Rodzice mogą wykorzystać taką część urlopu w dogodnym dla nich czasie – do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat.

Łączenie pracy i korzystania z urlopu oraz zasiłku

Rodzic korzystający z urlopu rodzicielskiego może go łączyć z wykonywaniem pracy u pracodawcy, który udzielił tego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku wysokość zasiłku macierzyńskiego ulega pomniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracuje w czasie korzystania z urlopu rodzicielskiego.

Zasada ta dotyczy wyłącznie pracowników i nie ma zastosowania do ubezpieczonych niebędących pracownikami. W przypadku łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części.

Wysokość zasiłku

Stopa procentowa zasiłku macierzyńskiego zależy od trybu złożenia wniosku o urlopy związane z rodzicielstwem. Jeśli początkowo kobieta zdecyduje się wykorzystać tylko podstawowy urlop (20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka) – otrzyma zasiłek w wysokości 100 proc. podstawy jego wymiaru (przeciętnego wynagrodzenia). Jeśli po tym czasie zdecyduje się także na urlop rodzicielski, będzie w trakcie jego trwania otrzymywać przez pierwsze 6 tygodni zasiłek w wysokości 100 proc. podstawy, a za pozostały okres – w wysokości 60 proc.

Inaczej jest, jeśli od razu zdecyduje się na urlop macierzyński i urlop rodzicielski w pełnym wymiarze. Wtedy od początku do końca jego trwania, czyli przez całe 52 tygodnie (w przypadku urodzenia jednego dziecka), będzie dostawała 80-procentowy zasiłek. Musi jednak złożyć wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski w pełnym wymiarze w terminie 21 dni od dnia porodu.

Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego

Podstawę wymiaru zasiłku dla pracownicy stanowi jej przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym urodziła dziecko. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne.

Od stycznia 2016 r. rodzice pobierający zasiłek macierzyń- ski w miesięcznej wysokości netto niższej niż kwota świadczenia rodzicielskiego (obecnie 1000 zł) mają podwyższany zasiłek do tej kwoty.

Liczba osób pobierających zasiłki macierzyńskie w II kwartale 2016 r. (dane z portalu statystycznego ZUS)

Liczba osób pobierających zasiłek macierzyński i świadczenia krótkoterminowe. Cała Polska, w tym:

1. ogółem
   • zasiłek macierzyński: 347 744
     • w tym za okres ustalony jako:
       • okres urlopu rodzicielskiego: 202  807
       • okres urlopu ojcowskiego: 33 093
2. mężczyźni
   • zasiłek macierzyński: 37 764
     • w tym za okres ustalony jako:
       • okres urlopu rodzicielskiego: 1755
       • okres urlopu ojcowskiego: 33 093
3. kobiety
   • zasiłek macierzyński: 309 980
     • w tym za okres ustalony jako:
       • okres urlopu rodzicielskiego: 201 052
       • okres urlopu ojcowskiego: -

Czas trwania urlopów macierzyńskiego i rodzicielskiego

1. Urlop macierzyński
   • 20 tygodni (140 dni) – w przypadku urodzenia jednego dziecka,
   • 31 tygodni (217 dni) – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
   • 33 tygodnie (231 dni) – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
   • 35 tygodni (245 dni) – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
   • 37 tygodni (259 dni) – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
2. Urlop rodzicielski
   • 32 tygodnie – w przypadku urodzenia jednego dziecka,
   • 34 tygodnie – w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci.

Więcej o zasiłku macierzyńskim na stronie: zus.pl

Materiał przygotowany we współpracy z