RPD: dzieci nierówno traktowane w programie 500+. MRPiPS zaprzecza

Uregulowanie uprawnienia do świadczenia wychowawczego dla dzieci z niepełnosprawnością narusza zasadę równości – uważa Rzecznik Praw Dziecka, Marek Michalak. Stwierdzenie, iż program „Rodzina 500 plus” jest dyskryminacyjny jest niedopuszczalne i nieuzasadnione – odpowiada Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej.

Świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł miesięcznie przysługuje, niezależnie od dochodu, na drugie i kolejne dzieci do ukończenia przez nie 18 roku życia. Wsparcie można otrzymać także na pierwsze dziecko, ale jedynie w przypadku rodzin z dochodem poniżej 800 zł netto na osobę lub 1200 zł dla rodzin z dziećmi z niepełnosprawnością. Jednak w sytuacji, gdy rodzina wychowuje dziecko z lekkim stopniem niepełnosprawności w wieku 16-18 lat, świadczenie na pierwsze dziecko przysługuje wówczas, gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza 800 zł.

Taki sam dostęp do świadczenia

Zdaniem Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka rodziny dzieci z lekkim stopniem niepełnosprawności również powinny mieć prawo do świadczenia, gdy dochód rodziny nie przekracza 1200 zł na osobę.

W wystosowanym piśmie do resortu rodziny, pracy i polityki społecznej zaznacza on, że „niedopuszczalne jest odmienne traktowanie dzieci legitymujących się orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności”. Dodał, że stanowisko takie zajął już podczas prac legislacyjnych nad projektem ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

„Wystąpienie podobieństwa w postaci niepełnosprawności powinno stanowić przesłankę zastosowania zasady równości. Rządowy program wspierania rodzin powinien zapewnić jednakowy dostęp do świadczenia wychowawczego rodzinom wychowującym dzieci w lekkim stopniem niepełnosprawności z tymi, które wychowują dzieci z orzeczonym umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności” – ocenia RPD.

„Nieuzasadniony” głos RPD

Michalak podkreśla, że wychowywanie dziecka z niepełnosprawnością w stopniu lekkim również niesie za sobą poważne obciążenia finansowe dla rodziny, są to np. koszty leczenia i rehabilitacji, wyposażenie w przedmioty ortopedyczne oraz dodatkowe nakłady finansowe na rozwój i edukację.

„W tym świetle funkcjonujące uregulowanie uprawnienia do świadczenia wychowawczego narusza nie tylko zasadę równości, ale także społeczne poczucie sprawiedliwości, które nie powinno być pominięte” – uważa RPD.

„Stwierdzenie, iż program Rodzina 500 plus jest dyskryminacyjny wobec dzieci niepełnosprawnych jest niedopuszczalne i nieuzasadnione” – odpowiada resort rodziny.

Ministerstwo przypomina, że również w dotychczas obowiązujących systemach wsparcia rodzin (systemie świadczeń rodzinnych, funduszu alimentacyjnym) opartych o dochód rodziny realizowana jest zasada, że wsparcie przy wyższym kryterium dochodowym udzielane jest w przypadku rodzin z dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności lub po 16. roku życia z orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.

Wyjaśnienia ministerstwa

Jak wyjaśnia resort, zasady te wynikały z m.in. faktu, że w przypadku wychowywania dziecka z co najmniej umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, rodzina ponosi zwiększone koszty jego utrzymania.

„Zasady te aż do chwili obecnej nie były kwestionowane, w tym również przez Rzecznika Praw Dziecka. Co więcej w uchwalonej w 2011 roku przy dużym zaangażowaniu Rzecznika Praw Dziecka ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej zasada ta została powielona i rodzina zastępcza otrzymuje wyższe wsparcie, gdy dziecko legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności lub po 16. roku życia orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności” – zauważa MRPiPS.

Resort zaznacza także, że kryteria dochodowe w programie „Rodzina 500 plus” są znacząco wyższe niż w innych systemach wsparcia rodzin i dotyczą jedynie wsparcia na pierwsze dziecko.

Ministerstwo zapewniło jednocześnie, że „na pierwszym miejscu zawsze stawia dobro rodziny i jest ono dla nas najwyższą wartością”.

„Mamy nadzieję, że również i Rzecznik Praw Dziecka dostrzega olbrzymie wsparcie jakie zostało skierowane do polskich rodzin programem Rodzina 500 plus” – dodaje resort.

Z programu skorzystało ponad 3,6 mln polskich dzieci, a suma świadczeń skierowanych do rodziny w czterech pierwszych miesiącach jego obowiązywania przekroczyła 7 mld zł.