Typy pęcherza neurogennego

Pęcherz neurogenny to zaburzenie, które występuje w wielu odmianach. Ich klasyfikacja jest modyfikowana, aby ułatwić specjalistom precyzyjne rozpoznanie i wybór najlepszej metody leczenia. Jakie typy pęcherza neurogennego wyróżnia się obecnie?

Przypomnijmy najpierw, że mianem pęcherza neurogennego określa się dysfunkcję dolnych dróg moczowych, wywołaną zaburzeniami pracy układu nerwowego. Te zaś mogą być efektem wad wrodzonych, różnego rodzaju schorzeń lub urazów. Powodują one uszkodzenie ośrodków regulujących czynności pęcherza i cewki moczowej lub przerwanie szlaków nerwowych, którymi przekazywane są sygnały do mózgu.

Przyczyn pęcherza neurogennego może być zatem wiele. Nie dziwi więc, że jedną z bolączek specjalistów urologów było i jest ich czytelne usystematyzowanie. Określenie typów pęcherza neurogennego i towarzyszących im objawów pozwala przecież na dokładniejsze rozpoznanie dysfunkcji i szybsze wdrożenie jej prawidłowego leczenia.

Tak było...

Stosowany w medycynie jeszcze całkiem niedawno podział pęcherza neurogennego, zaproponowany przez lekarzy: Borsa i Halda, opierał się na określeniu rodzaju zaburzeń w zależności od poziomu uszkodzenia układu nerwowego. Przedstawiał się tak:

• pęcherz moczowy automatyczny spowodowany uszkodzeniem górnego neuronu ruchomego (całkowite uszkodzenie powyżej poziomu Th6),
• pęcherz moczowy niepohamowany spowodowany częściowym uszkodzeniem górnego neuronu ruchowego poniżej poziomu Th16,
• pęcherz moczowy autonomiczny – uszkodzenie dolnego neuronu ruchowego,
• pęcherz moczowy atoniczny związany z uszkodzeniem dolnego neuronu trzewno-ruchowego i czuciowego (uszkodzenie obwodowe),
• pęcherz moczowy hipotoniczny – uszkodzenie mieszane: górny neuron czuciowo-ruchowy i dolny neuron trzewno-ruchowy,
• pęcherz moczowy hipertoniczny – również uszkodzenie o typie mieszanym, górny neuron trzewno-ruchowy i dolny neuron czuciowo-ruchowy.

W medycynie praktycznej ten skomplikowany i trudny do zrozumienia przez pacjentów podział nie sprawdził się. Okazało się, że uszkodzenia układu nerwowego na tym samym poziomie wywołują u różnych chorych odmienne zaburzenia w czynnościach dolnych dróg moczowych. Konieczne było zatem uproszczenie klasyfikacji, oparcie jej właśnie o drogi moczowe, czyli tę część organizmu, która docelowo wymaga leczenia przy pęcherzu neurogennym.

Tak jest...

W nowym podziale pęcherza neurogennego dominującą rolę odgrywają dwa mięśnie działające w obrębie dolnych dróg moczowych: wypieracz i zwieracz. Uszkodzenie układu nerwowego wywołuje porażenie tych mięśni – tzw. wiotkie i tzw. spastyczne. Badanie urodynamiczne pomaga obecnie wyróżnić cztery typy pęcherza neurogennego.

Typ I – wiotki wypieracz, spastyczny zwieracz

Przy tym rodzaju pęcherza neurogennego występują takie objawy, jak częste mikcje (tj. oddawanie moczu) w niewielkich ilościach, w trakcie mikcji wzrost ciśnienia w pęcherzu, niemożność opróżnienia go do końca, a w efekcie duże zaleganie moczu w pęcherzu. W zaawansowanym stadium schorzenia dochodzi do pogrubienia ścian pęcherza. Częsta jest również tzw. refluksja pęcherzowo-moczowodowa, czyli cofanie się moczu, które może prowadzić do tak groźnych powikłań, jak np. wodonercze.

Typ II – wiotki wypieracz, wiotki zwieracz

Ten rodzaj pęcherza neurogennego występuje rzadko. Zwykle u osób z starszych z miażdżycą naczyń mózgowych. Nie stanowi on zagrożenia dla czynności górnych dróg moczowych, a jego objawy też są nieco inne, niż przy pierwszym typie. W przypadku tej dysfunkcji dochodzi do wzmożonego parcia moczu przy jednoczesnym nietrzymaniu go podczas parcia, jak również do częstomoczu i braku możliwości wypełnienia się moczu. Pacjenci z pęcherzem neurogennym typu II powinni regularnie robić badania kontrolne, bo może on zmienić się w bardziej niekorzystny rodzaj.

Typ III – spastyczny wypieracz, spastyczny zwieracz

Ten typ pęcherza neurogennego charakteryzuje się bardzo dużym zaleganiem moczu, nadmiernym rozciąganiem się ścian pęcherza, w wyniku którego może dojść do jego uszkodzenia oraz wyciekiem kropel moczu przy dużym wypełnieniu pęcherza. Przy tym typie pęcherza najczęściej dochodzi do zmian chorobowych w górnych drogach moczowych. Aby im zapobiec, konieczne jest bardzo wczesne wdrożenie efektywnego leczenia.

Typ IV – spastyczny wypieracz, wiotki zwieracz

Objawy występujące przy tym typie pęcherza neurogennego to stałe wykapywanie moczu z pęcherza, niemożność jego całkowitego opróżnienia oraz zwiększone zaleganie moczu w pęcherzu wraz z jednoczesnym jego nietrzymaniem. Podobnie jak typ trzeci, ten rodzaj pęcherza jest również niekorzystny. Pacjenci, u których go zdiagnozowano, kwalifikowani są zwykle do leczenia operacyjnego.