Przejdź do treści głównej
Lewy panel

Wersja do druku

Środki unijne. Dostępność obowiązkowa

21.12.2015
Autor: Julita Kuczkowska, fot. sxc hu
flaga Unii Europejskiej na wietrze

W latach 2014-2020 do Polski trafi z Unii Europejskiej 82,5 mld euro. Zgodnie z zasadą równości szans, finansowane z tych środków szkolenia, usługi czy budynki muszą być dostępne dla osób z niepełnosprawnością. Co to znaczy? Jak tego pilnować?

Polska jest na początku nowego okresu korzystania ze środków Unii Europejskiej (okres programowania 2014-2020). Jedną z tzw. polityk horyzontalnych funduszy unijnych jest równość szans. Jako że zasada ta jest horyzontalna, dotyczy wszystkich programów operacyjnych.

Oznacza to, że przedsięwzięcia współfinansowane ze środków europejskich powinny być zgodne z polityką równości szans. Konieczne jest więc zapewnienie równego traktowania kobiet i mężczyzn. Nie dopuszcza się dyskryminacji ze względu na wiek, poglądy, pochodzenie, religię czy niepełnosprawność. Co za tym idzie, wszelkie finansowane z funduszy unijnych szkolenia, staże, usługi, inwestycje transportowe, budynki czy technologie powinny być dostępne dla osób z niepełnosprawnością.

Prosty przykład

Prócz specjalnych działań na rzecz osób z niepełnosprawnościami, ich potrzeby muszą być więc uwzględnione we wszelkich innych działaniach. Prosty przykład – szkolenie komputerowe dla osób z orzeczeniem o niepełnosprawności powinno być organizowane w budynku bez barier architektonicznych, z pętlą indukcyjną oraz przy obecności tłumacza języka migowego. A jak będzie wyglądała organizacja takiego samego szkolenia dla osób bezrobotnych? Właściwie tak samo, ponieważ na takie szkolenie również mogą zgłosić się osoby z niepełnosprawnościami.

Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności 2010-2020, Europa 2020: strategia Unii Europejskiej na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia – to tylko niektóre akty prawne, mówiące o równym traktowaniu i obowiązku zapewniania dostępności.

Unia Europejska już na etapie planowania wymaga respektowania potrzeb osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Jest to tzw. projektowanie uniwersalne, które ma zapewniać dostępność nie tylko podczas realizacji projektu, ale również w fazie końcowej – wszelkie produkty (np. publikacje, filmy) również mają być w formie dostępnej dla każdego.

Co ma być dostępne?

2 grudnia 2015 r. Europejska Komisja przedstawiła propozycję Europejskiego Aktu Dostępności, który ma wyznaczać wspólne wymogi dostępności dla niektórych podstawowych produktów i usług, które pomogą osobom z niepełnosprawnością w Unii Europejskiej w pełni uczestniczyć w życiu społecznym.

Europejski Akt Dostępności nakazuje, by do potrzeb osób z niepełnosprawnością dostosowane były m.in.:

  • komputery i systemy operacyjne,
  • bankomaty, biletomaty,
  • smartfony,
  • sprzęt związany z usługami telewizji cyfrowej,
  • usługi telefonii i powiązany z nią sprzęt,
  • transportowe pasażerskie usługi lotnicze, autobusowe, kolejowe i wodne,
  • usługi bankowe,
  • e-książki,
  • e-handel.

Wymagania dyrektywy mają charakter ogólny i opierają się na funkcjonalności. Mówiąc w dużym skrócie, cechy produktów i usług muszą być dostępne, ale nie są narzucane konkretne techniczne rozwiązania czy usługodawcy.

Pytania i odpowiedzi o dostępność projektów

Do wejścia w życie tego Aktu jeszcze sporo czasu, dlatego zapytaliśmy Ministerstwo Rozwoju, jak dziś wygląda uwzględnianie potrzeb osób z niepełnosprawnością w projektach unijnych. Poniżej prezentujemy odpowiedzi.

  1. Jak respektowana jest „Zasada równość szans – odpowiedź na dyskryminację”? Czy są to tylko zalecenia, czy sztywne wytyczne?

Osoby z niepełnosprawnościami w Polsce stanowią ok. 12 proc. populacji naszego kraju. Mimo że w ostatnich latach sytuacja tej grupy na rynku pracy poprawiła się, nadal ok. 80 proc. osób z niepełnosprawnościami to osoby bierne zawodowo. To niewykorzystany potencjał, zwłaszcza w kontekście wyzwań demograficznych stojących przed Polską i przed Europą. Poprawianie dostępu do zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami, ich społeczna i zawodowa aktywizacja ma szczególne znaczenie dla realizacji celów, jakie stawia przed nami Strategia Europa 2020.

Niezwykle ważne jest wzmacnianie potencjału beneficjentów w działaniach na rzecz osób z niepełnosprawnościami, a także zapewnianie, że projekty będą dostosowane do potrzeb tych osób, tak aby mogły w pełnym wymiarze korzystać z unijnego wsparcia. Stąd też ministerstwo w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 stawia akcent na wdrożenie dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Chcemy zagwarantować zwiększenie udziału osób z niepełnosprawnościami w projektach. Pomóc mają w tym Wytyczne w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020.

Celem dokumentu jest zagwarantowanie, aby wszystkie programy operacyjne zaplanowały mechanizmy przeciwdziałające wszelkim formom dyskryminacji, w tym ze względu na niepełnosprawność. Oznacza to, że Wytyczne obowiązują wszystkich uczestników systemu wdrażania funduszy europejskich. Instytucje Zarządzające programami muszą uwzględniać wymogi wynikające w wytycznych w systemie realizacji programu, za który są odpowiedzialne. Wytyczne znajdują się na stronie Programu Wiedza Edukacja Rozwój.

  1. Czy istnieje jakiś dokument mówiący o monitoringu w zakresie sprawozdawczym z realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami?

Wspomniane wcześniej Wytyczne zawierają podrozdział mówiący o obowiązkach instytucji w zakresie monitoringu i sprawozdawczości w zakresie realizacji zasad równości szans, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Natomiast horyzontalnie kwestie monitoringu i sprawozdawczości regulują dwa odrębne dokumenty: Wytyczne MIiR w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020 oraz Wytyczne MIiR w zakresie sprawozdawczości na lata 2014-2020.

  1. Czy ocena każdego projektu uwzględnia osoby z niepełnosprawnością?

Wytyczne jasno wskazują, że we wniosku o dofinansowanie projektów finansowanych z Funduszy Europejskich wymaga się wskazania sposobu realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Minimalnym wymogiem w przypadku oceny projektów pod kątem niniejszej zasady jest umieszczenie w karcie oceny projektu przynajmniej jednego pytania oceniającego spełnienie lub neutralność danego projektu w odniesieniu do zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami.

  1. Co w przypadku braku zapewnienia dostępności w projekcie unijnym? Co np. w sytuacji, gdy szkolenie, finansowane ze środków unijnych, odbywać się będzie w niedostosowanym budynku? Czy będą wyciągane jakieś konsekwencje, np. nakaz zwrotu dofinansowania? Czy będzie to monitorowane i kto będzie za to odpowiedzialny?

Obowiązywanie Wytycznych, zarówno dla instytucji jak i potencjalnych beneficjentów, oznacza potrzebę zmiany filozofii działania i de facto wymusza każdorazowo refleksję dotyczącą zapewnienia dostępności do potrzeb uczestników projektów, o ile takowe wystąpią, jak i możliwości użytkowania w przyszłości danego produktu, projektu przez osoby z niepełnosprawnościami.

W przypadku projektów dedykowanych osobom z niepełnosprawnością ruchową, np. korzystających z wózków inwalidzkich, oznacza to uwzględnienie wydatków na dostosowanie infrastruktury już we wniosku o dofinansowanie (np. montaż platformy, podnośnika itd.). Z kolei w projektach ogólnodostępnych w przypadku wystąpienia potrzeby sfinansowania dodatkowych kosztów w związku z uczestnikami z niepełnosprawnościami, projektodawca może wnioskować do instytucji podejmującej decyzję albo będącą stroną umowy o zwiększenie wartości dofinansowania projektu.

Rolą systemu wyboru projektów jest zapewnienie wyłaniania tych przedsięwzięć, które zapewniają dostępność udziału w projektach osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Jeżeli dany projekt byłby następnie realizowany niezgodnie ze zobowiązaniami zawartymi w umowie o dofinansowanie, może liczyć się z konsekwencjami w postaci uznawania części wydatków za niekwalifikowane.

W celu zwiększenia świadomości osób zaangażowanych w system realizacji programów operacyjnych, w tym w szczególności w proces wyboru projektów, ministerstwo podejmuje dodatkowe działania służące właściwej realizacji w praktyce zobowiązań wynikających z Wytycznych. W tym celu prowadzone są obecnie prace m.in. nad przygotowaniem poradnika wskazującego na praktyczne elementy zapewniania dostępności projektów dla osób z niepełnosprawnościami, jak również nad przygotowaniem odpowiednich szkoleń z tej tematyki.

Dodaj komentarz

Uwaga, komentarz pojawi się na liście dopiero po uzyskaniu akceptacji moderatora | regulamin

Komentarze

  • czy aby....
    Era
    28.12.2015, 18:28
    Czy aby na pewno skorzystanie z dofinansowania do zakupu samochodu jest zawsze zasadne i potrzebne ON? Sama jestem ON. Wydaje mi się, że kiedy otworzy się furtka to znowu skorzystają ci, którzy....dla których zakup samochodu będzie okazją do "taniego" kupna. Są tacy, znam z autopsji, którzy korzystają ze wszystkiego, wszędzie - gdzie się da, bo są ON! Wkurza mnie to, bo postawa roszczeniowa jest wygodna. Rozpychanie się łokciami jest normą. Cisi, skromni, prawdziwie potrzebujący, zawstydzeni - przegrywają. Uważam, że w momencie uruchomienia programu, dającego możliwość zakupu samochodu dla ON powinny być zaostrzone zasady, określone ściśle warunki dotyczące celu wykorzystania samochodu (np. dorośli - praca!). Dość naciągania !!!
    odpowiedz na komentarz
  • Ważne ws. samochodów
    Jacek
    23.12.2015, 10:12
    Kontakt do Pani Senator jest na Jej portalu internetowym ------- www.alicjazajac.pl----------- Pani Senator cieszy się b.dużym autorytetem i poważaniem w klubie parlamentarnym PiS.
    odpowiedz na komentarz
  • POPRZYJMY PANIĄ SENATOR
    Obserwator
    22.12.2015, 09:05
    PONIŻEJ TREŚĆ WYSTĄPIENIA PANI SENATOR ALICJI ZAJĄC DO POPRZEDNIEGO KIEROWNICTWA MIN. ROZWOJU (PO) WS. KONIECZNEJ POMOCY NA ZAKUP SAMOCHODÓW DLA O.N. Szanowna Pani Minister, (WASIAK) Osoby niepełnosprawne zgłaszają, że wieloletnie usprawnianie i nauka czy ukończenie wielu kursów i szkoleń pro-zawodowych opłacanych ze środków unijnych i PFRON, nie gwarantuje im niezależnego życia i podjęcia pracy. Przyczynę upatrują w braku środka transportu umożliwiającego im swobodne przemieszczanie – w tym dotarcie do potencjalnego pracodawcy celem autoprezentacji, lub dotarcie do pracy w ogóle. Ten sam dylemat mają także osoby z niepełnosprawnością już pracujące i uczące się oraz kontynuujące intensywną rehabilitację. W związku z powyższym, uwzględniając apele osób niepełnosprawnych i ich organizacji, zwracam się do Pani Minister z wnioskiem o: 1 - opracowanie i uruchomienie Programu Unijnego wspierającego zakup samochodów dla osób niepełnosprawnych będących inwalidami narządu ruchu lub niewidomymi (dla ich opiekunów). 2 - wskazanie lub opracowanie nowych wytycznych Departamentom Zarządzania Regionalnymi Programami Operacyjnymi, w jaki sposób posiadane środki na lata 2014-2020 mogą przeznaczyć na poprawę mobilności indywidualnych osób niepełnosprawnych. Uzasadnieniem celowości ww. może być fakt, że mimo wydatkowanie wielu-set milionowych środków unijnych i PFRON na szkolenia i kursy pro-zawodowe – zatrudnienie osób niepełnosprawnych zauważalnie nie wzrosło. Szkoda więc marnować środki tylko na te formy aktywizacji w sytuacji gdy osobom tym nie zapewni się możliwości swobodnego dojazdu do pracy. Własny i odpowiednio dostosowany samochód przyczyni się także do większej aktywności społecznej tych osób, a to przełoży się na poprawę ich losu. ------------------------------------------------------------------------------ ---------------------- NIESTETY, ODPOWIEDŹ P.O. BYŁA NA 'NIE' - TERAZ NOWA SZANSA, WYSTĄPMY RAZEM!
    odpowiedz na komentarz
  • a co gdy w budynku nie ma windy...?
    agnes
    21.12.2015, 21:23
    Wiele osób nie może korzystać ze schodów i dźwigać z powodu przeciazen...powodując pogarszanie stanu stawów czy kręgosłupa..jak na to znaleźć radę bez zdolności kredytowej.
    odpowiedz na komentarz
Prawy panel

Wspierają nas