Co daje umiarkowany stopień?

„Mam umiarkowany stopień niepełnosprawności. Czy przysługują mi jakieś ulgi?” – na to pytanie często odpowiadamy w naszych Centrach Integracja. Rozmaite ulgi i uprawnienia oczywiście obowiązują. Poniżej prezentujemy, jakie dokładnie.

AKTUALIZACJA: 07.03.2023

Szukasz odpowiedzi na pytania socjalno-prawne dotyczące niepełnosprawności? Zadaj pytanie naszym doradcom i prawnikom w zakładce „Zapytaj doradcę”!

Na wstępie warto podkreślić, że przy większości poniższych ulg i uprawnień wystarczy orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności – wydane przez Miejski/Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności – lub orzeczenia równoważne, np. wydane przez ZUS, o całkowitej niezdolności do pracy czy wydawane niegdyś – o II grupie inwalidztwa. Jednak w przypadku niektórych uprawnień i ulg ustawodawca dokładnie sprecyzował, które orzeczenie jest niezbędne do skorzystania z nich.

Zasiłek pielęgnacyjny

Prawo do zasiłku pielęgnacyjnego przysługuje osobie z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności wyłącznie wówczas, jeżeli niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 21. roku życia. Jest to jedno ze świadczeń, przy którym nie obowiązuje kryterium dochodowe.

Od 1 listopada 2019 r. zasiłek pielęgnacyjny wypłacany jest w kwocie  215,84 zł.

Wnioski należy składać w urzędzie miasta lub gminy, w jednostce wypłacającej świadczenia rodzinne.

Więcej informacji o zasiłku pielęgnacyjnym – komu przysługuje, gdzie i jak złożyć wniosek – znaleźć można na naszym portalu.

Ulgi komunikacyjne

Zniżki w komunikacji PKP/PKS

Generalnie osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nie mają ulg w komunikacji PKP/PKS.

Są jednak wyjątki:

• osoby z dysfunkcją narządu wzroku (symbol przyczyny niepełnosprawności 04-O), posiadające umiarkowany stopień niepełnosprawności, mają prawo do ulgi 37% w przejazdach,
• dzieci i młodzież z niepełnosprawnością do ukończenia 24. roku życia oraz studenci z niepełnosprawnością do ukończenia 26. roku życia – wyłącznie przy przejazdach w celach określonych przepisami, m.in. do szkół, placówek szkolno-wychowawczych, na turnusy rehabilitacyjne itp. – mają prawi do ulgi 78%,
• emeryci i renciści oraz ich współmałżonkowie, na których pobierane są zasiłki rodzinne, mają prawo do dwóch przejazdów w roku ze zniżką 37%.

Informacje dotyczące zniżek w przejazdach koleją można znaleźć np. na stronie PKP Intercity (plik PDF, 419 KB).

Informacje dotyczące ulg w przejazdach autobusowych można znaleźć na stronach przewoźników.

Zniżki w komunikacji miejskiej

Ulgi w komunikacji miejskiej ustalane są w drodze uchwały rady miasta lub gminy. Dlatego w poszczególnych miejscowościach są różne, np. w Warszawie osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności korzystają z 50% zniżki w komunikacji miejskiej. Informacje dotyczące ulg w komunikacji danego miasta można znaleźć na stronach miasta lub zakładów komunikacyjnych.

Karta parkingowa

Od 1 lipca 2014 r. karta parkingowa wydawana jest wyłącznie osobom zaliczonym do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, mającym znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się (na podstawie orzeczenia wydanego po 1 lipca 2014 r.). W przypadku osób zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, wskazanie do karty parkingowej mogą uzyskać wyłącznie osoby, mające zarówno znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się, jak i przyczynę niepełnosprawności oznaczoną symbolem 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu), 10-N (choroba neurologiczna) lub 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia – uprawnienie to przysługuje im od 1.04.2020). Osoby posiadające w orzeczeniu o umiarkowanym stopniu inny symbol przyczyny niepełnosprawności nie otrzymają więc wskazania do wydania karty parkingowej.

Wniosek składa się do przewodniczącego Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności.

Osoba z niepełnosprawnością składa wniosek osobiście, z wyjątkiem:

1. osoby, która nie ukończyła 18. roku życia, za którą wniosek składają rodzice lub ustanowieni przez sąd opiekunowie albo jeden z rodziców lub ustanowionych przez sąd opiekunów;
2. osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie, pozostającej pod władzą rodzicielską, za którą wniosek składa jeden z rodziców;
3. osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie, niepozostającej pod władzą rodzicielską lub osoby ubezwłasnowolnionej częściowo, za którą wniosek składa odpowiednio opiekun lub kurator ustanowiony przez sąd.

Do wniosku dołącza się:

1. jedną fotografię o wymiarach 35 mm x 45 mm, odzwierciedlającą aktualny wizerunek osoby, której wniosek dotyczy, przedstawiającą tę osobę bez nakrycia głowy i okularów z ciemnymi szkłami;
2. dowód uiszczenia opłaty za wydanie karty parkingowej (21 zł);
3. w przypadku złożenia wniosku przez osoby, które nie ukończyły 18. roku życia oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie, składa się oświadczenie o posiadaniu prawa do sprawowania odpowiednio władzy rodzicielskiej, opieki lub kurateli.

Składając wniosek przedstawia się do wglądu oryginał prawomocnego orzeczenia o niepełnosprawności, o stopniu niepełnosprawności lub o wskazaniach do ulg i uprawnień, wraz ze wskazaniem do karty parkingowej.

Więcej informacji o karcie parkingowej znaleźć można na naszym portalu.

Zwolnienie z abonamentu za radio i telewizję

Niektóre osoby z niepełnosprawnością są także zwolnione od wnoszenia opłat za abonament radiowo-telewizyjny. Z abonamentu zwolnione są osoby:

• posiadające orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy, na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 j.t., z późn.zm.) lub
• posiadające orzeczenia trwałej lub okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, na podstawie ustawy z  20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, z późn. zm.) lub
• które otrzymują świadczenie pielęgnacyjne z właściwego organu, realizującego zadania w zakresie świadczeń rodzinnych, jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej, lub rentę socjalną z ZUS lub innego organu emerytalno-rentowego lub
• niesłyszące, u których stwierdzono całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu (mierzone na częstotliwości 2.000 Hz o natężeniu od 80 dB) lub
• niewidome, których ostrość wzroku nie przekracza 15%.

Więcej informacji dotyczących zwolnienia od opłaty abonamentowej można znaleźć na stronie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Rabat na usługi telekomunikacyjne

Niektóre firmy telekomunikacyjne przyznają ulgi w opłatach osobom z niepełnosprawnością. Nie są to ulgi ustawowe, lecz ustalane przez poszczególnych operatorów.

Dla przykładu, w Orange przyznano:

• rabat 50% w opłacie za przyłączenie telefonu stacjonarnego,
• rabat 50% w opłacie abonamentowej za telefon stacjonarny.

Rabaty dla osób z umiarkowanym stopniem są przyznawane w niżej opisanych przypadkach:

• w przypadku zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu – z orzeczeniem znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, z symbolem przyczyny niepełnosprawności 03-L,
• z orzeczeniem znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, jeżeli w łącznym symbolu przyczyny niepełnosprawności występuje symbol przyczyny niepełnosprawności 03-L (zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu).

Rabaty udzielane są osobom z niepełnosprawnościami, które ukończyły 16. rok życia. Rabat może otrzymać osoba z niepełnosprawnością uprawniona do uzyskania rabatu albo jej prawny opiekun w razie stałego lub czasowego zamieszkiwania opiekuna prawnego razem z osobą z niepełnosprawnością. Pod pojęciem stałego lub czasowego zamieszkiwania rozumie się stałe lub czasowe zameldowanie osoby z niepełnosprawnością i opiekuna prawnego w tym samym lokalu mieszkalnym lub budynku.

Więcej informacji o ulgach dla osób z niepełnosprawnością znaleźć można na stronie Orange.

O ulgi i uprawnienia dla osób z niepełnosprwnością warto też pytać u innych operatorów. Warto wiedzieć, że wszystkich operatorów obowiązuje Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z 26 marca 2014 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących świadczenia udogodnień dla osób niepełnosprawnych przez dostawców publicznie dostępnych usług telefonicznych, o którym więcej przeczytać można na stronie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji.

Ulga paszportowa

W czasach otwartych granic w strefie Schengen wyrobienie paszportu nie jest tak ważne jak dawniej. Warto jednak wiedzieć, że osobom z niepełnosprawnością przysługują zniżki przy wyrabianiu tego dokumentu, zwłaszcza, że obecnie kosztuje to 140 zł.

Ulga 50 proc. (czyli trzeba zapłacić 70 zł) przysługuje po udokumentowaniu m.in.:

• emerytom, rencistom, osobom niepełnosprawnym i współmałżonkom tych osób, pozostającym na ich wyłącznym utrzymaniu,
• osobom przebywającym w domach pomocy społecznej lub w zakładach opiekuńczych, albo korzystających z pomocy społecznej w formie zasiłków stałych.

Nie pobiera się natomiast opłaty paszportowej m.in. od:

• osób przebywających w domach pomocy społecznej lub w zakładach opiekuńczych albo korzystających z pomocy społecznej w formie zasiłków stałych, jeżeli ich wyjazd za granicę następuje w celu długotrwałego leczenia lub w związku z koniecznością poddania się operacji.

Leczenie stomatologiczne

W ramach obowiązującego systemu opieki zdrowotnej, osobom z niepełnosprawnościami generalnie przysługują świadczenia w takim samym zakresie, jak wszystkim ubezpieczonym.

Jednak w leczeniu stomatologicznym część osób z niepełnosprawnością, jeżeli wynika to ze wskazań medycznych, może korzystać z dodatkowych uprawnień, a dokładniej ze znieczulenia ogólnego i kompozytowych materiałów światłoutwardzalnych do wypełnień. Uprawnienie to przysługuje:

• dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością do 16. roku życia oraz dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym i znacznym w wieku 16-18 lat (z wyłączeniem procedury wizyty niepowiązanej z innymi świadczeniami gwarantowanymi – pierwszej wizyty dzieci do ukończenia 6. roku życia),
• osobom z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym i znacznym, które ukończyły 18 lat.

Dofinansowanie ze środków PFRON oraz program „Aktywny Samorząd”

Osoby z niepełnosprawnością mogą ubiegać się w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie o dofinansowanie w następujących obszarach:

Udział w turnusach rehabilitacyjnych

Turnusy rehabilitacyjne są zorganizowaną formą aktywnej rehabilitacji, połączonej z elementami wypoczynku. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie turnusów rehabilitacyjnych (Dz. U. Nr 230 poz. 1694), z tej formy rehabilitacji mogą korzystać wszystkie osoby z niepełnosprawnością, tj. takie, które posiadają ważne jedno z niżej wymienionych orzeczeń:

• zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (znacznego, umiarkowanego, lekkiego),
• całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów,
• niepełnosprawności, wydane przed ukończeniem 16. roku życia,
• grupie inwalidzkiej.

Osoba z niepełnosprawnością, ubiegająca się o dofinansowanie kosztów uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, powinna złożyć odpowiedni wniosek do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie o dofinansowanie, kopię orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, wniosek lekarza, pod którego opieką się znajduje, o skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Wniosek o dofinansowanie zawiera oświadczenie o wysokości dochodu w rodzinie oraz liczbie osób we wspólnym gospodarstwie domowym (obowiązuje bowiem kryterium dochodowe).

Pierwszeństwo w uzyskaniu dofinansowania mają osoby o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, osoby z niepełnosprawnością w wieku do 16 lat albo w wieku do 24 lat uczące się i niepracujące.

Kwota dofinansowania jest zależna od stopnia niepełnosprawności osoby ubiegającej się o środki. Można także ubiegać się o dofinansowanie do kosztu pobytu opiekuna osoby z niepełnosprawnością.

Więcej informacji o turnusach rehabilitacyjnych znaleźć można na naszym portalu.

Zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze

Osoby z niepełnosprawnością, które otrzymały z Narodowego Funduszu Zdrowia refundację zakupu wyżej wspomnianych artykułów i spełnią kryterium dochodowe, mogą ubiegać się w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie o uzyskanie środków na pokrycie wydatków związanych z powyższym zakupem.

Wniosek zawierać powinien (zwykle w PCPR są dostępne gotowe formularze):

• imię, nazwisko, adres zamieszkania,
• numer NIP,
• cel dofinansowania,
• oświadczenie o wysokości dochodów i liczbie osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym,
• nazwę banku i numer rachunku bankowego.

Wysokość dofinansowania wynosi:

• do 100% udziału własnego osoby z niepełnosprawnością w limicie ceny ustalonym na podstawie odrębnych przepisów, jeżeli taki udział jest wymagany,
• do 150% sumy kwoty limitu, wyznaczonego przez NFZ, oraz wymaganego udziału własnego osoby z niepełnosprawnością w zakupie tych przedmiotów i środków, jeżeli cena zakupu jest wyższa niż ustalony limit.

Więcej informacji o dofinansowaniu do sprzętu rehabilitacyjnego znaleźć można na naszym portalu.

Likwidacja barier technicznych, komunikacyjnych i w komunikowaniu

Przez bariery techniczne należy rozumieć bariery utrudniające lub uniemożliwiające osobie z niepełnosprawnością funkcjonowanie społeczne. Likwidacja tej bariery powinna powodować sprawniejsze działanie takiej osoby w społeczeństwie i umożliwić jej funkcjonowanie w życiu codziennym.

Natomiast przez bariery w komunikowaniu się należy rozumieć ograniczenia uniemożliwiające lub utrudniające osobie z niepełnosprawnością swobodne porozumiewanie się i/lub przekazywanie informacji. Likwidacja tej bariery powinna powodować umożliwienie osobom z niepełnosprawnością sprawniejsze i bardziej swobodne porozumiewanie się oraz przekazywanie informacji.

Pisemny wniosek o dofinansowanie likwidacji ww. barier funkcjonalnych osoba z niepełnosprawnością składa w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, właściwym dla miejsca zamieszkania.

O dofinansowanie likwidacji barier w komunikowaniu się i technicznych mogą ubiegać się osoby z niepełnosprawnością, jeżeli jest to uzasadnione potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności. Ponadto dofinansowanie nie może obejmować kosztów realizacji, poniesionych przed przyznaniem środków finansowych i zawarciem umowy.

Wysokość dofinansowania do likwidacji barier w komunikowaniu się oraz technicznych wynosi do 95 proc. kosztów przedsięwzięcia, nie więcej jednak niż do wysokości piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia.

Więcej informacji o dofinansowaniu do likwidacji barier w komunikowaniu się i technicznych znaleźć można na naszym portalu.

Likwidacja barier architektonicznych

Bariery architektoniczne to wszelkie utrudnienia występujące w budynku i w jego najbliższej okolicy, które ze względu na rozwiązania techniczne, konstrukcyjne lub warunki użytkowania uniemożliwiają lub utrudniają swobodę ruchu osobom z niepełnosprawnością. O dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych mogą ubiegać się osoby z niepełnosprawnością, które mają trudności w poruszaniu się.

Wysokość dofinansowania do likwidacji barier architektonicznych wynosi do 95 proc. wartości realizowanego zadania, nie więcej jednak niż do wysokości piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia. Jest to kwota maksymalna. Wysokość otrzymanego dofinansowania zależy m.in. zakresu planowanych prac.

Więcej informacji o dofinansowaniu do likwidacji barier architektonicznych znaleźć można na naszym portalu.

Program „Aktywny Samorząd”

Osoby z niepełnosprawnością mogą także ubiegać się o środki w ramach Programu „Aktywny samorząd”, który realizowany jest przez Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie (PCPR). W zależności od zakresu umowy, zawartej pomiędzy powiatem a Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) zależy, z jakich form wsparcia będzie można skorzystać w poszczególnych Powiatowych Centrach Pomocy Rodzinie. Dlatego szczegółowe informacje, dotyczące Programu „Aktywny Samorząd”, można uzyskać w PCPR w miejscu zamieszkania.

W ramach tego Programu można uzyskać wsparcie m.in. w zakupie i montażu oprzyrządowania do samochodu, uzyskaniu prawa jazdy kategorii B, uzyskaniu wyższego wykształcenia, zakupie sprzętu komputerowego, wózka elektrycznego o napędzie elektrycznym czy nowoczesnej protezy.

Więcej informacji o zakresie wsparcia w ramach Programu „Aktywny Samorząd” oraz odpowiednich terminach znaleźć można na stronie PFRON.

Podatki

Ulga rehabilitacyjna

Osoby z niepełnosprawnością, w ramach rocznego rozliczenia podatku od osób fizycznych PIT, mogą skorzystać z tzw. ulgi rehabilitacyjnej.

Ważne! Zmiany, które wprowadzono w 2022 roku sprawiły, że osoby, których roczny dochód nie przepracza 30 tys. złotych brutto, nie odprowadzają podatku, wiec nie mogą skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej. Wyjątek stanowią osoby, które mogą rozliczać się razem z innym członkiem rodziny, np. dorosłe dzieci ze swoimi rodzicami.

Od dochodu można odliczać wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesione w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą z niepełnosprawnością lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby z niepełnosprawnością.

W ramach ulgi rehabilitacyjnej od dochodu można więc odliczyć m.in. wydatki na:

1. adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
2. przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności – oczywiście chodzi tu o montaż specjalistycznego sprzętu umożliwiającego prowadzenie pojazdu osobie z różnego rodzaju ograniczeniami;
3. zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych, niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności (z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego);
4. zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
5. odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym – udokumentowana stosowną fakturą, wystawioną w ośrodku wpisanym na listę miejsc organizujących turnusy rehabilitacyjne;
6. odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne (udokumentowana fakturą za pobyt w ośrodku, który może świadczyć usługi leczniczo-uzdrowiskowe);
7. opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa (a więc także osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności), w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł (jest to odliczenie ryczałtowe);
8. utrzymanie przez osoby niewidome i niedowidzące, zaliczone do I lub II grupy inwalidztwa (a więc także osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności) psa asystującego, o którym mowa w tzw. ustawie o rehabilitacji zawodowej, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;
9. opłacenie tłumacza języka migowego (dokumenty potwierdzające wykonanie usługi przez firmę bądź osobę fizyczną);
10. kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością oraz dzieci osób z niepełnosprawnością, które nie ukończyły 25. roku życia (kwoty potwierdzone fakturą);
11. leki – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba z niepełnosprawnością powinna stosować określone leki – stale lub czasowo (wydatki dokumentujemy fakturami);
12. odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:
    1. osoby z niepełnosprawnością – karetką transportu sanitarnego,
    2. osoby z niepełnosprawnością, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci z niepełnosprawnością do lat 16 – również innymi środkami transportu niż wymienione w lit. a;
13. używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby z niepełnosprawnością (od rozliczenia za 2017 r. – niezależnie od stopnia) lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę z niepełnosprawnością albo dziecko z niepełnosprawnością, które nie ukończyło 16. roku życia. Od rozliczenia za 2017 r. nie jest ważny cel przejazdu (wcześniej były to jedynie potrzeby związane z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne). Ulga przysługuje osobom z niepełnosprawnością lub podatnikom mającym na utrzymaniu osoby z niepełnosprawnością, których dochód (tj. dochód osób będących na utrzymaniu) nie przekracza 10080 zł w roku podatkowym (wcześniej była to kwota 9120 zł). Kwota odliczenia nie może przekraczać w roku podatkowym 2280 zł. Odlicza się kwotę faktycznie poniesionego wydatku. Nie jest wymagane posiadanie dokumentu stwierdzającego wysokość poniesionych wydatków (np. faktur za paliwo).
14. odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
    1. na turnusie rehabilitacyjnym,
    2. w zakładach, o których mowa w punkcie 6,
    3. na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży, o których mowa w punkcie 10.

Wyżej wymienione wydatki można odliczyć, jeśli zostały sfinansowane przez osobę z niepełnosprawnością lub jej opiekuna.

Więcej informacji dotyczących ulgi rehabilitacyjnej można znaleźć na naszym portalu.

O uldze rehabilitacyjnej przeczytać też można na stronie Ministerstwa Finansów.

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Zgodnie z ustawą o podatku od czynności cywilnoprawnych z dnia 9 września 2000 r. (Dz.U. z 2010 Nr 101 poz.649), zwolnione z opłat tego podatku są osoby, nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, bez względu na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządu ruchu.

Uprawnienia pracownika z umiarkowanym stopniem

Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, pracujące osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mają określone uprawnienia. Są to:

Skrócony czas pracy

Czas pracy osoby z niepełnosprawnością nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a czas pracy osoby zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Osoba z niepełnosprawnością nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Zatrudnienie według skróconych norm czasu pracy nie może powodować obniżenia wynagrodzenia.

Przepisów tych nie stosuje się jednak:

• do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz
• gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.

Dodatkowa przerwa w pracy

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, jeśli czas pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, jest on uprawniony do trwającej co najmniej 15 minut przerwy w pracy, wliczanej do czasu pracy. Osoba z niepełnosprawnością może tę przerwę wykorzystać na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek.

Dodatkowy urlop wypoczynkowy

Osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności ma prawo do dodatkowego, 10-dniowego urlopu. Przysługuje on na takich samych zasadach, jak urlop wypoczynkowy. Jeśli osoba z niepełnosprawnością jest zatrudniona w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar urlopu dodatkowego ustala się proporcjonalnie do czasu pracy.

Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba z niepełnosprawnością nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego ze wskazanych powyżej stopni niepełnosprawności. Za dzień zaliczenia do stopnia niepełnosprawności należy uznać dzień posiedzenia zespołu orzekającego (data wydania orzeczenia).

Prawo do korzystania ze zwolnień od pracy

Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:

• w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku,
• w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Pracodawca udziela zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym na podstawie wniosku lekarza, sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną, o skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Łączny wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego i zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym nie może przekraczać 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Pracownik może także korzystać ze zwolnienie od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy. Zwolnienie to skutkuje usprawiedliwioną nieobecnością pracownika w pracy w sytuacji, gdy czynności te nie mogły być wykonane poza godzinami pracy. Nieobecność w takim przypadku może trwać cały dzień lub kilka godzin, a pracodawca nie może wymagać, aby pracownik korzystał z urlopu wypoczynkowego.

Racjonalne usprawnienia

Niezbędne racjonalne usprawnienia polegają na przeprowadzeniu koniecznych w konkretnej sytuacji zmian lub dostosowań do szczególnych, zgłoszonych pracodawcy potrzeb, wynikających z niepełnosprawności danej osoby.

Racjonalne usprawnienia mogą polegać na przystosowaniu pomieszczenia (likwidacja barier architektonicznych), odpowiednim wyposażeniu (np. sprzęt biurowy sterowany głosem – ułatwienie dla osób niewidomych, umożliwienie skorzystania z alternatywnych form komunikacji – zatrudnienie tłumacza języka migowego). Czasem wystarczające jest przeniesienie stanowiska pracy z piętra na parter.

Więcej informacji dotyczących uprawnień pracownika posiadającego orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności znaleźć można na naszym portalu.

Uprawnienia pracodawcy zatrudniającego pracownika z niepełnosprawnością

Dofinansowanie do wynagrodzenia

Pracodawcy zatrudniającemu osobę z niepełnosprawnością (na umowę o pracę) przysługuje z PFRON miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia. Szczegółowe informacje o dofinansowaniu można znaleźć na stronie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Dofinansowanie mogą uzyskać pracodawcy:

• zatrudniający mniej niż 25 osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy,
• zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, osiągający wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnością ogółem w wysokości co najmniej 6%,
• prowadzący zakłady pracy chronionej.

Od  2023 r. miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego przysługuje w wysokości:

• 2400 zł – w przypadku osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności;
• 1350 zł – w przypadku osób zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;
• 500 zł – w przypadku osób zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

Kwoty, o których mowa wyżej, zwiększa się o 600 zł w przypadku osób z niepełnosprawnością, w odniesieniu do których orzeczono chorobę psychiczną, niepełnosprawność intelektualną (zwaną w ustawach upośledzeniem umysłowym), całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz osób niewidomych.

Więcej informacji o dofinansowaniu do wynagrodzeń osób z niepełnosprawnością znaleźć można na stronie Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.

Zwrot kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego w pracy pracownikowi z niepełnosprawnością

Pracodawca, który zatrudnia pracownika z niepełnosprawnością, może otrzymać ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych zwrot:

•  miesięcznych kosztów zatrudnienia pracowników pomagających w pracy pracownikowi z niepełnosprawnością,
•  kosztów szkolenia tych pracowników

– w zakresie czynności ułatwiających komunikowanie się z otoczeniem, a także czynności niemożliwych lub trudnych do samodzielnego wykonania przez pracownika z niepełnosprawnością na stanowisku pracy.

Więcej informacji o zwrocie kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego w pracy pracownikowi z niepełnosprawnością znaleźć można na stronie Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.

Zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy

Pracodawca, który zatrudni osobę z niepełnosprawnością przez okres co najmniej 36 miesięcy, może otrzymać zwrot ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych kosztów:

• adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością, w szczególności poniesionych w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy dla tych osób, stosownie do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności;
• adaptacji lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie z niepełnosprawnością wykonywanie pracy lub funkcjonowanie w zakładzie pracy;
• zakupu i autoryzacji oprogramowania na użytek pracowników z niepełnosprawnością oraz urządzeń technologii wspomagających lub przystosowanych do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności;
• rozpoznania przez służby medycyny pracy potrzeb, o których mowa wyżej.

Zwrot kosztów dotyczy osób z niepełnosprawnością:

• bezrobotnych lub poszukujących pracy niepozostających w zatrudnieniu;
• pozostających w zatrudnieniu u pracodawcy występującego o zwrot kosztów, z wyjątkiem przypadków, gdy przyczyną powstania niepełnosprawności w okresie zatrudnienia u tego pracodawcy było zawinione przez pracodawcę lub przez pracownika naruszenie przepisów, w tym przepisów prawa pracy.

Zwrotu kosztów dokonuje starosta na podstawie umowy cywilnoprawnej, która określa obowiązki stron ją zawierających (starosty i pracodawcy).

Maksymalna wysokość pomocy na przystosowanie jednego stanowiska wynosi dwudziestokrotność przeciętnego wynagrodzenia za każde przystosowane stanowisko pracy osoby z niepełnosprawnością.

Więcej informacji o zwrocie kosztów przystosowania stanowiska pracy osoby z niepełnosprawnością znaleźć można na stronie Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.

Zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy

O zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy może ubiegać się pracodawca, który:

•  prowadzi działalność przez okres co najmniej 12 miesięcy,
•  przez okres 36 miesięcy zatrudni osobę z niepełnosprawnością, zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotna albo poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu.

Maksymalna wysokość pomocy na wyposażenie jednego stanowiska wynosi piętnastokrotność przeciętnego wynagrodzenia. Wysokość pomocy określa umowa cywilnoprawna, która określa obowiązki stron ją zawierających (starosty i pracodawcy).

Więcej informacji o zwrocie kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby z niepełnosprawnością znaleźć można na stronie Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.

Zwrot kosztów szkolenia pracownika z niepełnosprawnością

Na wniosek pracodawcy, poniesione przez niego koszty szkolenia zatrudnionych osób z niepełnosprawnością mogą być zrefundowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Koszty szkolenia mogą być zrefundowane do wysokości 70% tych kosztów, nie więcej jednak niż do wysokości dwukrotnego przeciętnego wynagrodzenia na jedną osobę, przy czym:

• w odniesieniu do małych i średnich przedsiębiorców refundacja nie może przekroczyć 70% kosztów szkolenia kwalifikujących się do objęcia pomocą;
• w odniesieniu do dużych przedsiębiorców refundacja nie może przekroczyć 60% kosztów szkolenia kwalifikujących się do objęcia pomocą.

Więcej informacji o zwrocie kosztów szkolenia pracownika z niepełnosprawnością znaleźć można na stronie Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.

Przeczytaj także nasz poradnik, w którym wyjaśniamy, do czego uprawnia orzeczony lekki stopień niepełnosprawności.

Warto także dowiedzieć się, jakie ulgi i uprawnienia przysługują osobom z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności.