ADHD związane z szybszym starzeniem się tkanek

Dzieci z ADHD, które są bardziej nadpobudliwe i impulsywne, mogą być bardziej narażone na szybsze starzenie się tkanek i krótsze życie - sugerują brazylijskie badania opublikowane w piśmie "Frontiers of Molecular Neuroscience". Podobne ryzyko dotyczy także ich mam.

ADHD, tj. zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, jest jednym z najczęstszych zaburzeń rozwojowych. Charakteryzuje się występowaniem u dziecka impulsywności, nadmiernej ruchliwości i pobudliwości, a także zaburzeń koncentracji uwagi (u dziewczynek obserwuje się głównie problemy z koncentracją). Zgodnie z szacunkami ok. 5 proc. dzieci w wieku 7-13 lat ma ADHD.

Zaburzenie to ma silny związek z predyspozycjami genetycznymi, dziedzicznymi, choć nie istnieje jeden gen ADHD, ale wiele drobnych zmian genetycznych, które predysponują do rozwoju zaburzenia. Często jeden rodzic dziecka z ADHD (lub oboje) również zmagał się z tym problemem w przeszłości. I choć część objawów ADHD ustępuje w wieku dorosłym, to problemy z koncentracją najczęściej się utrzymują.

Telomery jak sznurówki

Z dotychczasowych obserwacji wynika, że osoby z ADHD mogą żyć krócej niż rówieśnicy. Ma to związek z tym, że częściej w okresie nastoletnim ulegają wypadkom, sięgają po narkotyki i inne używki, wchodzą w konflikt z prawem.

W swoich najnowszych badaniach zespół z Instituto D’Or de Pesquisa e Ensino (IDOR) w Rio de Janeiro oraz Universidade Federal de Minas Gerais (UFMG) w Belo Horizonte w Brazylii wykazał, że osoby z ADHD i bardziej nasiloną nadaktywnością oraz impulsywnością mogą mieć krótsze życie również ze względów biologicznych. Co więcej, dotyczy to także ich mam.

Badaniami objęto 61 dzieci (w wieku 6-16 lat) z ADHD oraz ich rodziców. Wszystkim zmierzono długość telomerów w komórkach pobranych z krwi. Telomery są zakończeniami chromosomów, często porównywanymi do skuwek na sznurówkach. Ich zadaniem jest zapobieganie zlepianiu się chromosomów oraz ochrona przed utratą cennego materiału genetycznego podczas kolejnych podziałów komórki. A mogłoby do tego dojść, dlatego że podczas powielania DNA przed każdym komórkowym podziałem nie zostaje skopiowany pewien końcowy fragment nici. Telomery zabezpieczają przed tym, by w trakcie kolejnych podziałów DNA nie skróciło się o odcinek istotny dla funkcjonowania komórki.

Wiadomo, że długość tych struktur jest dziedziczona. Wiadomo też, że telomery skracają się naturalnie wraz z wiekiem, ale stres psychiczny, jak i biologiczny, może ten proces przyspieszać. A im krótsze są telomery, tym krótszy przewidywany czas życia komórek i tkanek. Z badań wynika, że wiąże się z tym również wyższe ryzyko różnych schorzeń, w tym psychicznych, cukrzycy czy chorób nowotworowych.

Winny stres?

Najnowsza praca potwierdziła, że długość telomerów dziedziczymy po rodzicach. Ponadto, naukowcy zaobserwowali krótsze w stosunku do wieku telomery u dzieci z bardziej nasiloną nadaktywnością oraz impulsywnością, a także u ich mam. Nie stwierdzono podobnej zależności w przypadku zaburzeń koncentracji uwagi, czyli innego ważnego objawu ADHD.

Jak spekulują badacze, być może duża nadaktywność i impulsywność są dla dzieci oraz ich mam źródłem silnego stresu. Generują bowiem problemy natury społeczno-emocjonalnej, wynikające z trudności w kontaktach z rówieśnikami i osobami dorosłymi (np. opiekunami w przedszkolu czy szkole). Stres ten przyczynia się z kolei do skrócenia telomerów. U ojców nie dochodzi do takich zmian, gdyż zwykle mniej angażują się oni w wychowanie dziecka.

Autorzy pracy przypominają, że we wcześniejszych badaniach wykazano, iż mamy dzieci z ADHD faktycznie mają wyższe ryzyko wystąpienia depresji i przyznają się do odczuwania silniejszego stresu niż matki dzieci bez tego zaburzenia. Dlatego ogromnie ważne jest jak najwcześniejsze wdrożenie opieki nad dzieckiem z ADHD i jego rodziną. Może to znacznie złagodzić stres związany z konsekwencjami tego zaburzenia i zapobiec skracaniu się telomerów u dziecka i jego mamy, podsumowują naukowcy.