Stop dla żywej szczepionki przeciw polio

W 2016 r. w Polsce przestanie być stosowana żywa szczepionka przeciwko polio. Jest ona skuteczniejsza, ale jej używanie wiąże się z wprowadzaniem i krążeniem wirusa w środowisku, co naraża na zachorowanie osoby nieszczepione.

Informację taką podała dyrektorka departamentu matki i dziecka Ministerstwa Zdrowia Dagmara Korbasińska.

Trzy typy poliowirusów

Poliomyelitis, czyli choroba Heinego-Medina to ostra choroba zakaźna wywoływana przez poliowirusy. Dostają się one do organizmu przez usta lub nos, po czym namnażają się w jelitach i przedostają się do krwi, która przenosi je do innych części ciała. Jeżeli wirusy dostaną się do ośrodkowego układu nerwowego, mogą wywoływać uszkodzenie nerwów, prowadzące do niedowładu lub porażenia mięśni. Okres wylęgania choroby wynosi od 7 do 14 dni.

Są trzy typy poliowirusów – 1, 2 oraz 3. Zachorowanie spowodowane przez jeden typ nie chroni przed pozostałymi typami, dlatego istnieje teoretyczna możliwość trzykrotnego zachorowania na poliomyelitis. Istniejące szczepionki chronią przed wszystkimi trzema typami wirusa. Pierwsza z nich - IPV - zawiera wirusy inaktywowane, zabite, w drugiej - OPV - wirusy są atenuowane, czyli pozbawione właściwości chorobotwórczych dla człowieka. Są one w stanie uodpornić szczepioną osobę, ale nie wywołują u niej choroby.

Oba typy szczepionek indukują produkcję przeciwciał, które zapobiegają przedostaniu się wirusów do ośrodkowego układu nerwowego i wywołaniu porażennego zachorowania, jednak - jak informuje NIZP-PZH na swoich stronach - szczepionka OPV, dzięki indukcji tzw. odporności jelitowej, czyli stymulacji produkcji przeciwciał w nabłonku jelit, lepiej zapobiega przenoszeniu się wirusa pomiędzy ludźmi.

Koniec z wirusem

Jak wyjaśniła Korbasińska, w przypadku szczepionki IPV żywy wirus polio nie dostaje się do środowiska, z czym mamy do czynienia w przypadku szczepienia OPV. Z tego powodu zdecydowano o zaprzestaniu szczepień szczepionką OPV do końca marca 2016 r.

- Przygotowujemy się do wycofania szczepionki OPV i szczepienia tylko szczepionką IPV, czyli niezawierającą szczepionkowego wirusa polio, który zwiększa narażenie na zachorowanie osób nieszczepionych. Dokonujemy tego wycofania, żeby doprowadzić do takiej sytuacji w Polsce, że nie tylko zaszczepione osoby będą odporne, ale żeby zakończyć też krążenie wirusa polio w środowisku - powiedziała.

Przypomniała, że dwa przypadki zachorowania na wirus szczepionkowy polio odnotowano w ostatnim czasie u dzieci na Ukrainie. Chore dzieci są mieszkańcami obwodu zakarpackiego, który graniczy z Polską, Słowacją, Węgrami i Rumunią.

Podkreśliła przy tym, że to nie podanie szczepionki było powodem zachorowania.

- To są zachorowania na wirus szczepionkowy (ten z żywej szczepionki - PAP), ale nie zachorowania, które wywołało podanie szczepionki tym konkretnym osobom - powiedziała.

Zachowanie zasad higieny

W Polsce szczepienia przeciwko polio są obowiązkowe i finansowane z budżetu Ministra Zdrowia. Podstawowy schemat szczepień obowiązkowych przeciw polio, obejmujący podanie trzech dawek szczepionki, powinien być rutynowo zakończony przed ukończeniem 14. miesiąca życia, zaś szczepienie pojedynczą dawką przypominającą - w 6. roku życia.

Obecnie szczepienia podstawowe wykonuje się podskórnie lub domięśniowo poliwalentną szczepionką IPV (1,2,3 typ wirusa). Szczepienie przypominające wykonuje się poliwalentną szczepionką OPV.

Według informacji Głównego Inspektoratu Sanitarnego w 2014 r. zaledwie połowa dzieci na Ukrainie była w pełni zaszczepiona przeciwko polio i innym chorobom zwalczanym drogą szczepień. W związku z sytuacją w tym kraju GIS wzywa osoby, które nie ukończyły 19. roku życia oraz nie zrealizowały pełnego cyklu szczepień zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych obowiązującym w Polsce, do uzupełnienia szczepień przeciwko polio.

Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia wszystkie osoby podróżujące do regionów, w których potwierdzono występowanie poliowirusów, powinny być w pełni zaszczepione przeciwko polio. GIS podkreśla, że podczas pobytu na Ukrainie należy zachować podstawowe zasady higieny obowiązujące w życiu codziennym i podczas wyjazdów zagranicznych.