Niebezpieczne odleżyny
Odleżyny to jeden z głównych powodów cierpienia osób, które są trwale lub czasowo unieruchomione. Mogą im przysporzyć bólu, doprowadzić do zakażenia organizmu, a w najtrudniejszych przypadkach nawet spowodować śmierć chorego. Ich leczenie jest trudne i bardzo czasochłonne. Kluczowa jest odpowiednia profilaktyka.
Z medycznego punktu widzenia odleżyna to uszkodzenie skóry spowodowane długotrwałym uciskiem, czego skutkiem jest niedokrwienie i zmiany patologiczne tkanek. Z punktu widzenia chorego odleżyna oznacza ból, cierpienie i długotrwałe leczenie. Choć w przypadku osób leżących nie jesteśmy w stanie w pełni uchronić się przed ryzykiem odleżyn, to warto zrobić wszystko, aby zamiast leczyć im zapobiegać.
Jak powstaje odleżyna?
Odleżyny występują głównie u osób z ograniczonymi możliwościami poruszania się. Powstają na skutek długotrwałego leżenia (u osób starszych, słabych, w złej kondycji), siedzenia (np. u osób poruszających się na wózkach) lub innego długotrwałego ucisku na część ciała (np. przy niewłaściwie założonym gipsie). U osób leżących mogą się pojawić w okolicach kręgosłupa, na łopatkach, w okolicach kości krzyżowej i guzicznej, na łokciach, piętach, kolanach, kostkach, ale narażone na nie jest prawie każde miejsce.
Do bezpośrednich przyczyn powstawania odleżyn należą:
- ucisk – mówimy o nim, kiedy na tkankę działa długotrwała i niezmieniająca się siła zewnętrzna. Regularnie powtarzające się okresy ucisku mogą powodować zmiany zapalne w tkankach i skutkować ich martwicą.
- tarcie – powstaje na skutek przesuwania ciała, np. po powierzchni łóżka. Choć możemy sobie tego nie uświadamiać, wielokrotne, niewłaściwe przesuwanie chorego może spowodować podrażnienia jego skóry i znajdującej się pod nią tkanki.
- siły poprzecznie tnące – czyli przesuwanie się tkanek względem siebie, np. gdy podczas próby poruszenia się chorego, powierzchnia jego skóry pozostaje nieruchoma. Może wtedy dochodzić do zniekształcenia tkanki pomiędzy skórą a kośćmi.
Istnieje także szereg pośrednich przyczyn powstawania odleżyn, które zależą od indywidualnych uwarunkowań związanych z kondycją i otoczeniem chorego, niemniej jednak mogą mieć istotne znaczenie. Do najważniejszych pośrednich czynników ryzyka należą:
- kondycja chorego – ogólny stan zdrowia ma duży wpływ zarówno na proces powstawania, jak i szybkość ich gojenia. Na odleżyny bardziej narażone są osoby starsze i w złej kondycji fizycznej, szczególnie te osoby, u których występują zaburzenia funkcjonowania układów oddechowego, krążenia i nerwowego, zły stan skóry, infekcje bakteryjne. Na kondycję chorego może też wpływać rodzaj prowadzonej farmakoterapii
- zaburzenie przyswajania składników odżywczych – złe odżywianie może znacznie podnosić ryzyko powstawania odleżyn. Właściwa dieta, wzbogacona o pełnowartościowe białko, witaminy i sole mineralne, może być kluczowa w profilaktyce i leczeniu odleżyn.
- niedostosowane do potrzeb chorego środowisko – np. niewłaściwa temperatura (zbyt zimno lub gorąco), wilgoć (np. przy zbyt rzadkiej zmianie pieluchomajtek), niedostosowana pościel (np. bardzo wykrochmalona, pofałdowana albo przemoczona) a także niewłaściwe, źle wyregulowane materace i poduszki, mogą przyczyniać się do szybszego rozwoju wszelkich podrażnień.
Jak zapobiegać?
Pierwszym alarmującym sygnałem powinno być każde długotrwałe zaczerwienienie skóry widoczne w miejscu, w którym potencjalnie może występować ucisk. Dbałość o minimalizację sił ucisku i tarcia powinna być jednym z pierwszych działań profilaktycznych. Odleżynom można zapobiegać przez:
- stosowanie łóżek i materacy przeciwodleżynowych,
- wykorzystanie przeciwodleżynowych poduszek i wałków,
- lokalne odciążanie zaczerwienionych miejsc,
- właściwe przygotowanie łóżka, aby uniknąć na nim wszelkich zagnieceń i wystających powierzchni (np. guzików poduszki, szwów i zrolowanych części pidżamy)
- częstą (co ok. 2 godz.) zmianę pozycji leżenia lub siedzenia – należy zwrócić szczególną uwagę na sposób dokonywania zmiany pozycji: nie można ciągnąć ani szarpać chorego, bo to może spowodować mikrouszkodzenia skóry.
Nie można zapominać o właściwej higienie. Jest szczególnie istotna u osób korzystających z pieluchomajtek, ponieważ ich skóra jest narażona na ciągły kontakt z wilgocią, podwyższoną temperaturą i bakteriami, przez co może się łatwo odparzać. Należy pamiętać nie tylko o starannej toalecie, ale i dokładnym osuszeniu (bez intensywnego tarcia ręcznikiem) oraz zabezpieczeniu skóry kremem. Podczas toalety powinno się unikać zbyt gorącej i zbyt zimnej wody i stosować delikatne środki myjące (zbyt silne kosmetyki mogą powodować podrażnienia). Należy unikać stosowania spirytusu, ponieważ może uszkadzać naskórek.
Niezależnie od profilaktyki każdego dnia należy bardzo uważnie oglądać całe ciało chorego. W przypadku nawet najmniejszych podrażnień można zastosować nowoczesne opatrunki pozwalające odciążyć zagrożone miejsce, aby skóra i narażona tkanka miała możliwość skuteczniejszej regeneracji.
Jak leczyć?
Leczenie odleżyn jest procesem trudnym i czasochłonnym. W każdym przypadku warto skonsultować się z lekarzem lub pielęgniarką. O tym, w jaki sposób leczyć daną ranę, decyduje przede wszystkim stan ogólny pacjenta i rodzaj odleżyny: jej rozległość, głębokość, stopień rozwoju. Jeśli rany nie są zakażone, może wystarczyć leczenie w domu. Jeśli dochodzi do martwicy, obfitego wysięku, zakażenia, niezbędna może okazać się interwencja chirurgiczna, a w niektórych przypadkach leczenie szpitalne.
Niezależnie od rodzaju podejmowanego leczenia należy pamiętać, że tradycyjne sposoby radzenia sobie nawet z najmniejszymi odleżynami, np. z użyciem klasycznych opatrunków gazowych, mogą być nie tylko mało efektywne, ale nawet spowodować pogarszanie się stanu chorego. Gaza ma małe właściwości wchłaniające, może powodować dodatkowy ucisk, przyklejać się do rany i ją drażnić przy zmianie opatrunku.
Dzisiejsza medycyna wspomaga się innowacyjnymi, nowoczesnymi opatrunkami, które aktywnie wspierają naturalny proces gojenia rany, zapewniając jej leczenie w środowisku wilgotnym. Nowoczesne opatrunki są nieprzepuszczalne dla bakterii i płynów pochodzących z zewnątrz, przez co zapobiegają zakażeniu rany. Zapewniają tzw. oddychalność i umożliwiają wymianę gazową, zatrzymując jednocześnie rozprzestrzenianie się nieprzyjemnych zapachów, które mogą pochodzić z zakażonych odleżyn. W przypadku trudnych, głębokich ran można zastosować opatrunki wypełniające. Będą pomocne, aby zapobiec tworzeniu się potencjalnych przetok. W przypadku ran zakażonych warto zwrócić uwagę na opatrunki z kompleksem srebra, które wspomagają zwalczanie szkodliwych bakterii.
Choć większość specjalistycznych opatrunków nabywa się zgodnie ze wskazaniami lekarza, to nowoczesne opatrunki profilaktyczne można nabyć w większości aptek także bez recepty. Należą do nich opatrunki takie jak Comfeel Plus PRD, których główną zaletą jest odciążenie zagrożonego miejsca, a także zapobieganie działaniu niekorzystnych sił tarcia pomiędzy podłożem, a ciałem pacjenta. Wykorzystana w opatrunkach warstwa hydrokoloidowa zapewnia jednocześnie optymalne, wilgotne środowisko gojenia się rany, nawet na etapie zaczerwienienia.
Szybka reakcja na każdą zmianę na skórze jest bardzo ważna. Małe zaczerwienienie z czasem może okazać się dużym problemem. Dlatego pamiętajmy, aby odpowiednio zapobiegać nawet najmniejszym podrażnieniom
Jeśli zainteresował Cię temat opatrunków specjalistycznych, skorzystaj z bezpłatnej infolinii Telefonicznego Centrum Pacjenta Coloplast: 800 269 579. Możesz także napisać e-mail na adres: centrum.pacjenta@coloplast.com
Materiał przygototwany przez firmę Coloplast
Dodaj odpowiedź na komentarz
Polecamy
Co nowego
- Ostatni moment na wybór Sportowca Roku w #Guttmanny2024
- „Chciałbym, żeby pamięć o Piotrze Pawłowskim trwała i żeby był pamiętany jako bohater”. Prezydent wręczył nagrodę Wojciechowi Kowalczykowi
- Jak można zdobyć „Integrację”?
- Poza etykietkami... Odkrywanie wspólnej ludzkiej godności
- Toast na 30-lecie
Komentarz