ZPChr-y boją się zmian

Ponad 90 proc. zakładów pracy chronionej deklaruje redukcję zatrudnienia osób niepełnosprawnych w przypadku utraty statusu ZPChr -  taki wniosek wynika z badań przeprowadzonych w lipcu przez Polską Organizację Pracodawców Osób Niepełnosprawnych.

Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych od wielu lat monitoruje stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Badania ankietowe są jednym z narzędzi pozwalających na lepsze zrozumienie sytuacji pracodawców zrzeszonych w organizacji.

W badaniu ankietowym POPON postanowił zbadać opinię przedsiębiorców prowadzących ZPChr dotyczące utraty statusu ZPChr, wykorzystania środków ZFRON oraz sposobu wydatkowania ZFRON. Zakłady pracy chronionej biorące udział w badaniu zajmują różne segmenty rynku i nie jest możliwe powiązania ich działalności z jedna konkretna gałęzią gospodarki np. przemysłem lub usługami.

W badaniu wzięło udział 210 zakładów pracy chronionej zatrudniających ogółem 33 291 pracowników, w tym 21 879 pracowników będących osobami niepełnosprawnymi.

POPON pytał w badaniu ankietowym m.in. o datę uzyskania statusu zakładu pracy chronionej. Wyniki badań świadczą o tym, jak niewiele zakładów decyduje się na trud uzyskania statusu zakładu pracy chronionej. Zgodnie z wynikami badań w ciągu ostatnich 5 lat status uzyskało jedynie 3,8 proc. z ogólnej liczy zakładów biorących udział w badaniu.

Zdecydowana większość pracodawców posiada status od ponad 5 lat (głównie 10 lat i więcej). Zakłady pracy chronionej wykorzystują środki pochodzące z Zakładowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (ZFRON) w zróżnicowany sposób.

Można zauważyć pewną prawidłowość tzn., firmy prowadzące działalność usługową częściej inwestują środki z ZFRON w zasoby ludzkie niż np. firmy zajmujące się produkcją. Zgodnie z wynikami badań  środki ZFRON wydawane są najczęściej na: inwestycje w park technologiczny (43 proc.); inwestycje w zasoby ludzkie (32 proc.); oraz na wsparcie socjalne (25 proc.).

Zastraszające są dane na temat przewidywanej redukcji zatrudnienia w przypadku utraty statusu zakładu pracy chronionej - 91 proc. pracodawców zamierza zredukować zatrudnienie osób niepełnosprawnych. Pokazuje to skale możliwych redukcji w przypadku utraty statusu ZPChr.

Pamiętajmy, że ZPChry biorące udział w badaniu zatrudniają blisko 22 tys. niepełnosprawnych pracowników. W obliczu wejścia w życie w 2009 r. Rozporządzenia Komisji Europejskiej o tzw. wyłączeniach blokowych i braku informacji o rozwiązaniach prawnych przygotowywanych przez MPiPS wiele ZPChrów bardzo poważnie rozważa możliwość rezygnacji ze statusu.

POPON zadał pracodawcom pytanie dotyczące przywilejów, które powinny być zachowane aby zakład pracy, po utracie statusu, zachowały dotychczasowy wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Dla pracodawców najważniejszym przywilejem jest: możliwość uzyskania wyższego dofinansowania SOD niż na otwartym rynku (65  proc); zwolnień podatkowych (24 proc.), oraz zwolnienia z opłat (11 proc.).

Najwięcej problemów pracodawcom w przypadku utraty statusu zakładu pracy chronionej sprawia: brak jasnych przepisów dotyczących dokumentowania utraty statusu, rodzaju informacji przekazywanych do PFRON oraz utrzymaniem ZFRON po utracie statusu przy utrzymaniu wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych (67,5 proc.); utrzymanie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych (27,5 proc.); amortyzacja środków trwałych (5 proc.).

Wyniki badań pokazują kilka niepokojących tendencji wśród pracodawców, którzy posiadają status zakładu pracy chronionej. Pracodawcy coraz rzadziej decydują się na trud starania się o status zakładu pracy chronionej.
 
Uzyskiwane korzyści nie równoważą środków, które pracodawca musi zainwestować w zakład pracy, aby uzyskać status (m.in. przystosowanie całego zakładu do potrzeb osób niepełnosprawnych). Niejasne przepisy, skomplikowane i zbiurokratyzowane procedury, częste kontrole i wreszcie perspektywa kolejnej zmiany prawa związanej z wejściem w życie w 2009 r. Rozporządzenia Komisji Europejskiej o tzw. wyłączeniach blokowych i obniżeniem progu pomocy powodują, że wielu pracodawców rozważa  rezygnację ze statusu ZPChr.