TK: Świadczenia pielęgnacyjne nie tylko za dzieci

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych jest niezgodny z Konstytucją. Oznacza to że osoby, które zrezygnowały z pracy aby opiekować się osobami niepełnosprawnymi nie będącymi ich dziećmi mają prawo do świadczeń pielęgnacyjnych.

Pytanie związane z tym zapisem wpłynęło do Trybunału Konstytucyjnego z dwóch Sądów Administracyjnych: w Gdyni i Łodzi. W obydwu toczyły się sprawy o odmowę świadczeń dla osób, które opiekują się dorosłymi osobami niepełnosprawnymi. W jednym przypadku chodziło o dorosłą siostrę, w drugim o męża.

Wątpliwości sędziów z Gdyni i Łodzi wzbudził fakt, że Ustawa stanowi, iż świadczenie pielęgnacyjne przysługuje matce lub ojcu albo opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje on z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami konieczności stałej i długotrwałej opieki.

Sędziowie zgłosili wątpliwość czy kwestionowany przepis jest zgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim nie przyznaje prawa do świadczenia pielęgnacyjnego innym osobom niż tylko rodzice. Zgodnie bowiem z Konstytucją wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

Trybunał Konstytucyjny orzekł niezgodność artykułu 17 ust. 1 ustawy z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

W uzasadnieniu projektu ustawy czytamy, że „dopuszczenie opiekuna prawnego nie będącego rodzicem może spowodować znaczne rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do tego świadczenia na osoby obce niepracujące.” Wynika z tego, że zapis ograniczający prawa do świadczenia dla opiekunów prawnych dzieci wynikał z chęci ograniczenia możliwych nadużyć.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził jednak że „ograniczenie kręgu osób uprawnionych do otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego prowadzące do naruszenia konstytucyjnej zasady równości nie może być usprawiedliwione założoną z góry niesprawnością władzy publicznej lub jej agend.”

Właściwa ocena skutków niekonstytucyjności zapisu, czyli konkretne konsekwencje prawne decyzji Trybunału są teraz zadaniem organów stosujących przepisy o świadczeniu pielęgnacyjnym.