Świat kultury głuchy na niesłyszących

Zaledwie 2 proc. osób głuchych odwiedza w wolnym czasie instytucje kultury – wynika z badań, przeprowadzonych w ramach projektu „Nie Bądź Głuchy na Kulturę”. Zdaniem jego organizatorów może to świadczyć nie tylko o słabej ofercie kulturalnej dla osób niesłyszących i braku dostępności instytucji kultury, ale też o złym przepływie informacji.

Ze względu na specyfikę sytuacji osób z niepełnosprawnością słuchu, np. posługiwanie się przez nie innym językiem niż reszta społeczeństwa, mówi się o nich też jako o mniejszości kulturowo-językowej. Jednocześnie występowanie licznych barier prowadzi to tego, że mniejszość ta jest wykluczona z życia kulturalnego społeczeństwa.

Brak napisów i oferty

Jako jedną z najważniejszych barier do zlikwidowania, osoby głuche, uczestniczące w badaniu, wskazywały przede wszystkim brak napisów i tłumaczenia na język migowy. Brakuje też czasu, funduszy i odpowiedniej oferty dostosowanej do ich potrzeb.

Jak pokazują badania, instytucje kultury rzadko podejmują inicjatywy skierowane do osób niesłyszących. Można mówić jedynie o pojedynczych przykładach w skali kraju. Często są to działania wynikające z dobrych relacji ze szkołami, z ośrodkami opiekuńczo-wychowawczymi dla osób niesłyszących czy organizacjami pozarządowymi działającymi na ich rzecz.

Getto artystyczne?

Niestety, działania te mają charakter okazjonalny. W efekcie kultura osób głuchych, zwłaszcza z dala od wielkich miast, często ogranicza się do wieczorku miganej poezji, występów amatorskich grup teatralnych czy pojedynczych projekcji filmów z tłumaczeniem na Polski Język Migowy.

Co gorsza, tego typu wydarzenia mają zazwyczaj łatkę imprez dla osób głuchych, w rezultacie to może doprowadzić do tworzenia swego rodzaju getta. Drugim poważnym problemem jest brak ustawowego wsparcia kultury osób głuchych i niewielka rola Rady Języka Migowego.

Prowadzi to do sytuacji, w której aktywizacja kulturalno-społeczna osób z niepełnosprawnością słuchu pozostaje w sferze działań organizacji pozarządowych i ma przez to charakter lokalny i incydentalny.

Szczegółowe wyniki badań a także ich omówienie można znaleźć na stronie projektu Nie Bądź Głuchy na Kulturę.

W projekcie brali udział badacze z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz surdopedagodzy (specjaliści od edukacji osób z niepełnosprawnością słuchu). Projekt „Nie bądź głuchy na kulturę” zrealizowała Fundacja Między Uszami we współpracy partnerskiej z Far Beyond Business, dzięki środkom z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.