„Epoka (nie) dostępności”

Odwiedziłam wystawę „Epoka (nie) dostępności” w Muzeum Narodowym w Krakowie - bez robienia wcześniejszego rozeznania. Umówiłam się z Anetą Koszyczek, ambasadorką, i jak się potem okazało jedną z bohaterek wystawy, że mnie po niej oprowadzi. Nie miałam żadnych oczekiwań, nawet nie wyobrażałam sobie, jak to wszystko może wyglądać. 

Jakież było moje zdziwienie, gdy okazało się, że nie jest to ekspozycja umieszczona w osobnym pomieszczeniu, ale jest delikatnie wbudowana w stałą wystawę sztuki polskiej XIX i XX wieku Muzeum Narodowego w Krakowie. To doskonały pomysł, odwiedzający delektując się bowiem wybitnymi dziełami sztuki, zaczynają zauważać bariery związane z niepełnosprawnością. Co ciekawe, na co dzień mijają je na ulicy, w budynkach, na dworcach, ale tam są one niewidzialne, dopiero tu wyeksponowane wraz ze sztuką są dostrzegane.   

Tymczasowa pracowniczka i paragon grozy

Każdy przykład to konkretna ludzka historia. Moja przewodniczka Aneta pokazuje wykluczenie w pracy. Jej eksponat zatytułowany „Kubek tymczasowej pracowniczki” to równo ułożone kubki z imionami, pośród których są dwa z symbolem osoby z niepełnosprawnością. Aneta już kilka razy była zwalnia z pracy po okresie próbnym. Jej najdłuższy staż to ponad roku. Eksponatem jest także paragon grozy, który pokazuje, jak wiele osoby z niepełnosprawnością wydają na sprawy związane ze zdrowiem, czyli nowy wózek, rehabilitację, leki, wizyty lekarskie. Nierzadko nie starcza im już środków na hobby. Kolejne eksponaty to także ludzkie historie: za wysoka umywalka - to problem Kasi z niskorosłością, moda nie do pary - to problem osoby z protezą nogi. Są oczywiście schody i specjalna toaleta czynna tylko kilka godzin dziennie, do której klucz znajduje się na drugim piętrze.

Repertuar barier

Na wystawie jest 11 obiektów, na mnie największe wrażenie zrobił eksponat zatytułowany „Znikam z własnego życia”, gdzie na zbiorowym zdjęciu z wystawy „wygumkowana” została osoba na wózku. Tamtego dnia, gdy powstawało zdjęcie, nie mogła dotrzeć do Muzeum, ponieważ w ostatniej chwili odmówiła jej pomocy osobista asystentka. Uderzył mnie także eksponat „Repertuar barier”, w którym pokazano, jak wiele kin czy teatrów jest niedostosowanych, a w najlepszym przypadku osoby na wózkach mogą zająć miejsca w pierwszym rzędzie… 

Nie tylko architektura

Moja przewodniczka Aneta, która porusza się na wózku z powodu wrodzonej przepukliny oponowo- rdzeniowej, tak powiedziała o wystawie: „Wystawa „Epoka (nie)dostępności” w szczególny sposób zwraca uwagę na bariery, z którymi osoby z niepełnosprawnościami mierzą się na co dzień, których większość ludzi nawet nie zauważa, idąc do pracy czy na spacer. Ale to nie są tylko zwykłe eksponaty ukazujące bariery, bo bariery nie kończą się tylko na architektonicznych. Są to również bariery w edukacji, zatrudnianiu, kulturze, mentalne, finansowe i wiele innych. Wystawa nie tylko pokazuje bariery, ale przede wszystkim pozwala je dostrzec osobom, które na co dzień ich nie doświadczają. To właśnie ta świadomość jest kluczowa, by coś mogło się zmienić. Dla środowiska osób z niepełnosprawnościami to ważny krok w kierunku realnej dostępności – bo żeby coś zmienić, najpierw trzeba zdać sobie sprawę, że w ogóle jest problem. A ta wystawa to umożliwia. Spełnia więc nie tylko oczekiwania, ale przede wszystkim pełni rolę edukacyjną i społeczną, którą trudno przecenić”

Przystanek chaos

Zdecydowanie polecam pójść do Muzeum Narodowego w Krakowie – już przed gmachem znajdziemy dwa eksponaty: przystanek Chaos i porzuconą hulajnogę, która stanowi realne zagrożenie dla osób niewidomych, ale także utrudnia przejście wózkowiczom. Dodam, że gmach Muzeum jest przystosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnością; na drugie piętro, gdzie znajduje się wystawa, można dojechać windą. Czas na jej odwiedzenie mamy do 31 marca tego roku.

Wystawa stanowi elementem ogólnopolskiej kampanii społecznej Epoka Dostępności Fundacji Avalon, której celem jest uświadomienie społeczeństwu, czym jest brak dostępności i jaki wpływ mają wszyscy obywatele na powstawanie barier dla osób z niepełnosprawnością.