Polska szkoła prawie ogólnodostępna

Edukacja włączająca – pod tym terminem kryje się rewolucyjne podejście, które pozwoli wreszcie uczniom niepełnosprawnym w pełni realizować konstytucyjne prawo do nauki w szkole ogólnodostępnej.

Przekonywali o tym eksperci zebrani na konferencji pod tytułem „Uczeń z niepełnosprawnością w szkole ogólnodostępnej”. Na spotkaniu, które zgromadziło ponad stu nauczycieli szkolnych i akademickich, dyrektorów szkół i specjalistów, podsumowano program realizowany w ramach inicjatywy wspólnotowej EQUAL.

W ciągu ostatniego roku Fundacja Pomocy Ludziom Niepełnosprawnym przeszkoliła ponad 80 nauczycieli w zakresie umiejętności pracy z uczniami niepełnosprawnymi. W akcji pod nazwą „Praca, Edukacja, Kariera i Niepełnosprawność” fundację wspierała Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie.

Na zdjęciu: pełna sala na konferencji, fot: Filip Miłuński

- Polskie normy prawne zapewniają każdemu dziecku prawo do nauki w szkole ogólnodostępnej. Dlatego każdy nauczyciel powinien posiadać elementarną wiedzę na temat pracy z uczniami niepełnosprawnymi. Postulujemy wprowadzenie odpowiedniego przedmiotu do programu wszystkich uczelni, które wydają uprawnienia nauczycielskie – mówiła dr Barbara Marcinkowska z Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Takie działania wydają się konieczne. Obraz wyłaniający się ze statystyk jest zastraszający. W Polsce 14% osób posiada wyższe wykształcenie. Wśród osób niepełnosprawnych ten odsetek wynosi zaledwie 4%. Dostęp do nauki dla osób niepełnosprawnych jest utrudniony.

W szkołach podstawowych i gimnazjach przyjęcie niepełnosprawnego ucznia jest, z uwagi na rejonizację, obowiązkiem dyrektora szkoły. Tymczasem już w szkołach średnich dyrektorzy często odsyłają uczniów niepełnosprawnych z kwitkiem, tłumacząc się brakiem odpowiedniego personelu.

- Specjalistą powinien być każdy nauczyciel, ponieważ edukacja włączająca jest czymś więcej niż koncepcja nauki w klasach integracyjnych – tłumaczyła prof. dr hab. Anna Firkowska-Mankiewicz. - W modelu włączającym nauczyciel koncentruje się na klasie jako całości, a nie na konkretnych uczniach. Niepełnosprawność jest normalnym ludzkim doświadczeniem. Nie ma powodu, aby sprawiała że stawia się ludzi po dwóch stronach barykady, dzieli uczniów na tych sprawnych i tych niepełnosprawnych – dodała.

Na zdjęciu: prof. dr hab. Anna Firkowska-Mankiewicz, fot: Filip Miłuński

Bardzo istotne jest tu przekroczenie pewnej granicy mentalnej, stereotypu, który widoczny jest również w podręcznikach szkolnych.

- W polskich podręcznikach uczeń niepełnosprawny zawsze występuje jako ktoś chory, wymagający opieki, wsparcia. W ten sposób uczymy dzieci, że osoba niepełnosprawna nie może żyć aktywnie, sama pomagać innym, wspierać ich, a to przecież nieprawda – przekonywała dr Danuta Gorajewska z warszawskiej APS.

Przeprowadzone w ramach projektu PEKIN szkolenia zaowocowały przetestowanym, gotowym do użycia programem szkoleń dla nauczycieli. Teraz inicjatywa znajduje się po stronie Ministerstwa Edukacji Narodowej, które może użyć go do poprawy dostępności polskich szkół dla uczniów niepełnosprawnych.