Przyszłość dostępności to neuronauki i sztuczna inteligencja

- Nie ma odwrotu od dostępności – powiedziała Julita Dul-Tomczuk, ekspertka ds. dostępności w Banku Gospodarstwa Krajowego, jedna z panelistek tegorocznego Forum Dostępności. Jej słowa dobrze podsumowują II już edycję tego wydarzenia.

Forum Dostępności to wspólna inicjatywa firmy Nowy Adres i Fundacji Integracja, ich celem jest nie tylko promowanie idei dostępności i projektowania uniwersalnego, ale też budowanie sieci kontaktów pomiędzy przedstawicielami różnych branż designu, architektury, transportu, bankowości i nowych technologii, a także ekspertów z organizacji pozarządowych i koordynatorów dostępności pracujących w instytucjach publicznych. W tym roku Forum odbyło się 5-6 listopada w Poznań Congress Center.

Fundament nowoczesności

- Dostępność jest fundamentem nowoczesnego społeczeństwa – powiedział podczas otwarcia Forum, Piotr Kamiński, prezes firmy Nowy Adres, jednego ze współorganizatorów Forum – przyszłość, którą razem kształtujemy, powinna być dostępna dla każdego bez wyjątku.

Dostępność obok zrównoważonego rozwoju jest coraz ważniejszym tematem również dla biznesu. Zmiany demograficzne i społeczne sprawiają, że zaprojektowane uniwersalne produkty, miejsca i usługi zwyciężają w rynkowej rywalizacji. Dlatego tak ważne jest ekspercka wiedza na ich temat, ale też wykorzystanie nowych technologii i osiągnięć nauki.

Neuroróżnorodność i neuroinkluzywność

- Towarzyszą nam dwa tematy: neuroróżnorodność, neuroinkluzywność i neuronauki, a także sztuczna inteligencja i robotyzacja – powiedział Kamil Kowalski, szef działu Integracja LAB, otwierając pierwszy panel Forum, który dotyczył nowych trendów w dostępności, czyli właśnie zastosowanie nowej wiedzy dotyczącej tego, jak pracuje ludzki mózg i wykorzystania jej przy tworzeniu sztucznej inteligencji. Ta zaś już niedługo może pomóc w tworzeniu bardziej inkluzywnych przestrzeni, produktów i usług.

Wielkim wyzwaniem naszych czasów jest już nie tylko tworzenie miejsc i budynków, do których można dostać się na wózku lub poruszając się o kulach i wyposażonych w rozwiązania dla osób niewidomych i głuchych. Nowym wyzwaniem jest tworzenie przestrzeni przyjaznych osobom neuroróżnorodnym: w spektrum autyzmu, z ADHD czy doświadczających problemów zdrowia psychicznego, ale też takich, które poprawiają nasze samopoczucie i zdolności intelektualne i pozytywnie wpływają na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne.

Architektura dobra dla mózgu

- Wnętrza, w których żyjemy, kształtują nasze zdrowia, wpływają na naszą gospodarkę hormonalną i układ nerwowy – podkreślała Natalia Olszewska, ekspertka w zakresie neuronauki stosowanej w projektowaniu przestrzeni. W USA już od 2003 roku łączy się architekturę z neuronaukami. Chodzi o to, by rozumieć na dużo głębszym poziomie interakcję człowiek – przestrzeń, żeby rozumieć, jak przestrzeń wpływa na mózg człowieka i cały układ nerwowy.

Ekspertka wskazała, że bardzo dobrym trendem jest tworzenie przestrzeni uwzględniających potrzeby osób neuroróżnorodnych, bo to otwiera nas na świadomość, że nasze mózgi są różne.

-Dane Światowej Organizacji Zdrowia wskazują, że ok. 20 procent populacji jest neuroatypowa. Czyli jej rozwój przebiegał inaczej niż większości populacji. Gdy mówimy o projektowaniu dla osób neuroróżnorodnych, to mówimy przede wszystkim o dostępności sensorycznej – podkreśliła Natalia Olszewska. Badaczka wskazała, że kluczowe są takie elementy przestrzeni, jak m.in. akustyka, oświetlenie, a także kolorystyka, które wpływają na komfort sensoryczny osób neuroatypowych, ale też całej populacji. Bo przyjazne sensorycznie przestrzenie wpływają pozytywnie na pracę układu nerwowego ludzi niezależnie od ich neurotypu.

Podczas Forum odbył się także specjalny panel poświęcony neuroróznorodności i temu, jak wykorzystać potencjał osób neuroróżnorodnych w biznesie, czego nie da się zrobić, bez zrozumienia choćby ich potrzeb sensorycznych, a także zmiany podejścia do osób neuroróżnorodnych. Jak zauważyli uczestnicy Forum, choć coraz więcej mówi się o zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością i budowaniu neuroróżnorodnych zespołów, to wciąż w naszym kraju nie jesteśmy na to gotowi. Dlatego potrzebne są działania zarówno po stronie pracodawców, ale też pracowników, by zacząć rozumieć potrzeby na przykład osób w spektrum autyzmu. Włączać je do społeczeństwa, rozumiejąc i akceptując ich potrzeby, na przykład związane z ich sensoryką. Jak tłumaczyła w rozmowie z naszym portalem Natalia Olszewska, ważne jest zarówno stworzenie przestrzeni przyjaznych sensorycznie, ale też inne podejście do funkcjonowania zarówno biur, jak i sal lekcyjnych.

Sztuczna inteligencja już tu jest

Coraz lepsza znajomość pracy ludzkiego mózgu przekłada się na rozwój narzędzia, jakim jest sztuczna inteligencja, której wykorzystanie dla dostępności, ale też medycyny i rehabilitacji przestaje już być pieśnią przyszłości.

 - Należy patrzeć na AI nie jak na coś, co zrobi coś za nas, tylko nas wspomoże – powiedział Filip Dzięcioł, architekt oraz inżynier danych z Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych. -AI jest w każdym aspekcie dostępności, ale nie w każdym jest jeszcze tak bardzo zaawansowana – podał tu przykład protetyki, czyli tworzenia coraz nowocześniejszych protez rąk i nóg, które powstają dzięki użyciu AI, ale też ich działanie opiera się na wykorzystaniu algorytmów prognostycznych sztucznej inteligencji.

To, że rozwój technologii cyfrowych otwiera nowe możliwości przed osobami z niepełnosprawnością, wiedzą już wszyscy. Tak samo oczywistym jest, że rozwój dostępności technologii cyfrowych to ogromna szansa dla biznesu – zwłaszcza dla działających startupów. Jednym z nich jest firma Galium, która tworzy system Naviway, która otrzymała Nagrodę Publiczności tegorocznego Forum.

NaviWay to system, który umożliwia osobom niewidomym i niedowidzącym, swobodne poruszanie się. Składa się on ze znaczników graficznych NaviWay Sticker, beaconów dźwiękowo-świetlnych NaviWay Beacon, stref geolokalizacji oraz aplikacji mobilnej.

Inwestycja w przyszłość

O nowych rozwiązaniach cyfrowych rozmawiano też podczas licznych paneli dotyczących dostępności cyfrowej – także usług finansowych. Jak zauważyła Julita Dul-Tomczak, Polska jest pionierem, jeśli chodzi o wdrażanie nowoczesnych form płatności, a nasz sektor bankowy – liderem innowacji. Wyzwaniem jest jednak zapewnienie dostępu do tych osiągnięć osobom z różnymi niepełnosprawnościami. Temu służyć ma podpisana w tym Ustawa o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze, czyli Polski Akt o Dostepności.

- Zmieni się kwestia zapewniania dostępności usług takich, jak bankowość internetowa, ale też cały wielki świat handlu internetowego – poinformowała Magdalena Olszewska z Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej - Zmieni się także wszystko, co wiąże się z usługami multimedialnymi, a także z produktami takimi jak komputery, biletomaty czy bankomaty, które będą musiały spełniać wymagania dostępności – dodała.

Pożyczki dla przedsiębiorców

Szczegóły dotyczące przepisów wynikających z ustawy, które wejdą w życie w czerwcu 2025 roku, można znaleźć w naszym poradniku. Przedsiębiorcy, których dotyczą zmiany wprowadzane przez ustawę, mogą liczyć na wsparcie m.in. ze strony Banku Gospodarstwa Krajowego.

- Są na to środki, i to nie małe, z Unii Europejskiej, których operatorem jest BGK – poinformowała Julita Dul-Tomczak.

Środki, o których mówiła, dostępne są w formie Pożyczki na dostępność, udzielanej przez BGK przedsiębiorcom, którzy chcą dostosować swoje produkty i usługi do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

-Inwestujmy w dostępność i budujmy tym naszą przewagę konkurencyjną także zagranicą – powiedziała ekspertka ds. dostępności BGK.

Rozumiana holistycznie dostępność, która wykorzystuje ekspercką wiedzę takich organizacji jak Integracja, ale też doświadczenie architektów, projektantów, ale też naukowców i branży IT to przyszłość. Również przyszłość polskiego biznesu. Widać to było podczas Forum Dostępności, które zgromadziło więcej uczestników i wystawców niż zeszłoroczna edycja. Dzięki temu idea projektowania uniwersalnego i inkluzywnego staje się coraz ważniejszym elementem rozwoju naszego kraju.

Więcej informacji o forum i o odbywających się na nim panelach można znaleźć na stronie wydarzenia.

Switch!

Podczas tegorocznego Forum Dostępności po raz pierwszy przyznano nagrody w konkursie Switch.

- To pierwszy w Polsce konkurs, w którym nagradzane są produkty i usługi zaprojektowane uniwersalnie, czyli dla wszystkich, w tym dla osób ze specjalnymi potrzebami – tłumaczyła Katarzyna Rzehak, Specjalistka Projektowania Uniwersalnego Integracja LAB – Nie nagradzamy sprzętów medycznych, czy rehabilitacyjnych, ale takie, z których korzystają wszyscy.

Do organizatorów trafiło aż 36 zgłoszeń od przedstawicieli różnych branż. I nagrodę otrzymało Kompleksowe rozwiązanie tyflograficzne dla Ogrodu Botanicznego UJ w Krakowie, zaprojektowane przez Lecha Kolasińskiego, a wyprodukowane przez Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

II miejsce zajął pen brajlowski BraillePen24, zaprojektowany przez Joannę Leciejewską i Agnieszkę Mazurek, wyprodukowany przez Harpo Sp. z o.o.

Na III trzecim miejscu znalazło się krzesło dla klas szkolnych BOTO , zaprojektowane przez Pawlak&Stawarski Design Studio, wyprodukowane przez Holme.

Wyróżnienia otrzymały:

Karolina Kruszewska ze Studia Rzeczy Ważne za zestaw do edukacji pozycji seksualnych dla osób niewidomych „Pose”, firma Ceramika Tubądzin za Stopnicę Tubądzin Care i Aleksandra Satława za Terapeutyczne kredki Edki.

Patronat Honorowy nad wydarzeniem objęli: Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Główny Urząd Nadzoru Budowlanego, IFMA Polska Chapter, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Izba Architektów Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałek Województwa Wielkopolskiego, Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, Politechnika Poznańska, Polska Izba Inżynierów Budownictwa, Polska Izba Nieruchomości Komercyjnych, Polska Rada Centrów Handlowych, Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego, Polski Związek Firm Deweloperskich, Prezydent Miasta Poznania, Stowarzyszenie Architektów Polskich, Stowarzyszenie Projektowe Form Przemysłowych, Towarzystwo Urbanistów Polskich, Uniwersytet Artystyczny im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu, Włoska Izba Handlowo-Przemysłowa w Polsce, Związek Banków Polskich.

Srebrni Sponsorzy wydarzenia: APSYS Polska, Buro Happold, Posnania

Brązowi Sponsorzy wydarzenia: BNP Paribas, S2 Projekt, Migam, PFR Nieruchomości, Schindler Polska