Usługi opiekuńcze droższe nawet o 3140 zł. Zastępca RPO apeluje w sprawie osób pobierających świadczenie wspierające

Jak zauważa zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk, świadczenie wspierające dla osoby z niepełnosprawnością wlicza się do jej dochodu przy ustalaniu odpłatności za usługi opiekuńcze, co drastycznie podnosi ich koszty. Podaje on przykład osoby pobierającej je w najwyższej kwocie, czyli 220 procent renty socjalnej - 3919 zł, miesięczne opłaty za usługi opiekuńcze wzrosły z 560 zł do 3700 złotych.

Usługi opiekuńcze obejmują pomoc przy codziennych potrzebach życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Specjalistyczne usługi opiekuńcze to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem.
 

Opłaty i progi

Jak zauważa Stanisław Trociuk, dla określenia wysokości odpłatności za usługi opiekuńcze niezbędne jest ustalenie sytuacji dochodowej danej osoby. Według obowiązujących przepisów za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub, w przypadku utraty dochodu, z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, pomniejszoną o miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenia społeczne czy alimenty. 

Zasadnicze czynniki wpływające na koszt usług opiekuńczych i wysokość odpłatności to: 

• miejsce zamieszkania (ustalenie kosztu usług opiekuńczych i zasad odpłatności należy do władz gminy); 

• wysokość progów dochodowych określonych w u.p.s i uzyskiwany dochód, ponieważ najczęściej gminy określają, że nie ponosi odpłatności osoba, która ma  dochody poniżej kryterium dochodowego - 600 zł na osobę w rodzinie i 776 zł dla osoby samotnie gospodarującej, w przypadku przekroczenia wskazanego kryterium pobierający usługi ponosi częściową odpłatność - tym większą im większe przekroczenie aż do 100% określonej przez gminę ceny danej usługi; 

• wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę i wysokość minimalnej stawki godzinowej; gminy przy określeniu kosztu godziny usługi opiekuńczej i specjalistycznej usługi opiekuńczej bazują najczęściej na minimalnej stawce godzinowej w danym roku kalendarzowym wskazywanej w rozporządzeniu Rady Ministrów. 

Zysk ze świadczenia niewielki

Wprowadzone od 1 stycznia 2024 r. świadczenie wspierające dla osób z niepełnosprawnością stanowi dochód osób ubiegających się o przyznanie usług opiekuńczych. Powoduje to drastyczny wzrost kosztów odpłatności za te usługi. To zaś, jak zauważa Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, minimalizuje korzyści finansowe nowego świadczenia.

Jak czytamy na stronie Biura, w jednej ze spraw skierowanych do RPO osobie z niepełnosprawnością przyznano prawo do świadczenia wspierającego w wysokości 220% renty socjalnej - 3919 zł. Wliczenie do dochodu tego świadczenia wspierającego spowodowało wzrost miesięcznej opłaty za usługi opiekuńcze z 560 zł do 3700 zł. Oznacza to, że otrzymując świadczenie w najwyższej wysokości, dużą jego cześć musi ona przeznaczać na potrzebne jej usługi opiekuńcze.

Potrzebny mechanizm zabezpieczający

W opinii Rzecznika Praw Obywatelskich konieczne jest wdrożenie mechanizmu zabezpieczającego osoby o najniższych dochodach przed skutkami wzrostu kosztów usług opiekuńczych, a aktualna sytuacja wskazuje nie tylko na konieczność działań interwencyjnych i osłonowych, ale także ogólnokrajowej analizy potrzeb w zakresie usług opiekuńczych, efektywności ich udzielania oraz dostępności.

Dlatego też Stanisław Trociuk prosi min. Agnieszkę Dziemianowicz-Bąk o stanowisko oraz rozważenie podjęcia stosownych działań.