Skontrolowano dostosowane lokale wyborcze. W większości stwierdzono uchybienia

Pomimo ponad dziesięciu lat obowiązywania przepisów dotyczących szczegółowych wymogów dostępności lokali wyborczych, nadal występują problemy z ich faktycznym przestrzeganiem przy organizacji głosowania. Spośród skontrolowanych przez ekspertów z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich 143 lokali wyborczych oznaczonych jako lokale dostosowane 76 procent nie spełniało co najmniej jednego wymogu, prawie 40 procent co najmniej trzech, a co czwarty co najmniej 4 wymogów dostępności. Kontrola obyła się na dzień przed ostatnimi wyborami parlamentarnymi.

Podobnie jak w poprzednich latach pracownicy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich przeprowadzili kontrolę wybranych lokali wyborczych oznaczonych jako lokale dostępne do potrzeb wyborców z niepełnosprawnością. Przypomnijmy, że zgodnie z przepisami w każdej gminie co najmniej połowa lokali wyborczych powinna być dostosowana do potrzeb wyborców z niepełnosprawnościami. Wymogi dotyczące dostępności określone są w treści rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 29 lipca 2011 r. w sprawie lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych.

Najczęstszy problem – brak oświetlenia

Kontrola została przeprowadzona 14 października 2023 roku, w dniu przed dniem wyznaczonym na dzień wyborów i objęła 143 lokale wyborcze w ośmiu województwach.

Ponad trzy czwarte spośród skontrolowanych lokali nie spełniało co najmniej jednego wymogu (76%), prawie 40% co najmniej trzech, a co czwarty co najmniej 4 wymogów dostępności.

Najczęstszym uchybieniem, które wykryto w 42 procent skontrolowanych lokali, był brak oświetlenia w miejscu do głosowania. Jak czytamy w raporcie z kontroli, w większości przypadków — po interwencji osoby kontrolującej — zapewniono o tym, że oświetlenie zostanie dowiezione przez pracowników gminy. W kilku przypadkach nie było możliwości podłączenia zapewnionych lampek do sieci elektrycznej. W jednym przypadku komisja oświadczyła, że lampki będą wydawane jedynie na prośbę wyborcy.

W kilku przypadkach kontrolujący wskazali przy tym, że nie było możliwe samodzielne skorzystanie z urządzenia zapewniającego dostępność lokalu, takich jak winda lub specjalna rampa.

Co trzeba poprawić?

Wyniki kontroli wskazują na konieczność uzupełnienia obowiązujących przepisów prawa oraz ich zredagowanie w sposób bardziej przystępny i jasny dla osób, które nie posiadają szczegółowej wiedzy w zakresie standardów dostępności. Częściowo problem ze spełnieniem wymogów dostępności lokali wyborczych wynika bowiem z lakoniczności lub niejednoznaczności przepisów rozporządzenia, które reguluje te kwestie. Z obserwacji wynika ponadto, że w wielu przypadkach członkowie komisji wyborczych w lokalach, które podlegały kontroli, nie znali określonych w przepisach prawa szczegółowych wymogów dotyczących dostępności lokali dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Jak podkreślają eksperci z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, przygotowanie członków obwodowych komisji wyborczych w zakresie tych standardów może nie być wystarczające, zaś szkolenia członków komisji wyborczych w małym stopniu uwzględniają te kwestie.

Kontroli dokonano na obszarze 8 z 16 województw, to jest na obszarze województwa pomorskiego (28 lokali wyborczych), województwa mazowieckiego (29), województwa lubelskiego (3), województwa świętokrzyskiego (7), województwa dolnośląskiego (33), województwa opolskiego (3), województwa śląskiego (26) i województwa małopolskiego (14). Spośród lokali objętych kontrolą aż 73% znajdowało się na terenie miast powyżej 100 tysięcy mieszkańców.

Cały raport można znaleźć na stronie Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.