Wizyta u psychologa to już nie wstyd. Zmienia się świadomość Polaków [wyniki badań]

Polacy mają coraz większą gotowość do zasięgania opinii specjalisty w przypadku stwierdzenia problemów o podłożu psychicznym u swoich dzieci i coraz wyżej oceniają skuteczność tego działania. Tym samym wizyta u psychologa to już nie wstyd – wynika z badań przeprowadzonych w ramach programu „POLećmy ze wsparciem”*. Nadal jednak co piaty rodzic, decydując się na terapię dziecka, doświadczył negatywnych reakcji ze strony swojego otoczenia.

POL zbadał m.in. jak oceniamy swoje kompetencje w zakresie rozpoznawania niepokojących sygnałów w zachowaniu dzieci, czy potrafimy prowadzić rozmowy z pociechami na trudne tematy, a jeśli dziecko trafi do specjalisty, to jak oceniamy jego pomoc i jakie mamy obawy z nią związane.

Diagnoza zaczyna się od rozmowy. Czy potrafimy ją przeprowadzić?

Rodzice coraz chętniej rozmawiają z dziećmi o ich potrzebach, jednak nadal tzw. „trudne tematy” są wyzwaniem dla blisko połowy. Najczęściej podejmujemy tematy lekkie – pasje i zainteresowania (o nich rozmawia regularnie 52 procent rodziców), rozmowy o tym jak minął dzień (46 procent rodziców) czy relacje z przyjaciółmi (45 procent).

- Mimo znaczenia problemów zdrowia psychicznego we współczesnym świecie, jedynie 17% rodziców regularnie rozmawia na ten temat ze swoimi dziećmi. Omijanie tematów zdrowia psychicznego pomimo globalnego trendu zwiększającego ogólną świadomość może odzwierciedlać wewnętrzne bariery, lęki i brak wiedzy w tym temacie - mówi Karolina Isio-Kurpińska, autorka pomocnika dla nauczycieli i opiekunów „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży”, który powstał w ramach kampanii „POLećmy ze wsparciem”, realizowanej przez markę POL oraz PAH.

Niemal połowa rodziców deklaruje, że posiada podstawową wiedzę z zakresu objawów i przebiegu zaburzeń odżywiania takich jak anoreksja czy bulimia (49 procent) oraz zaburzeń nastroju (depresja, zaburzenia dwubiegunowe) – 48 procent. Co dziesiąty rodzic przyznaje, że czuje się niepewnie w rozpoznawaniu symptomów problemów psychologicznych dzieci. Co ciekawe, opiekunowie dzieci korzystających z psychoterapii cechują się znacznie większą pewnością w diagnozowaniu problemów natury psychicznej (75 procent vs 35 procent).

Jeśli porada specjalisty, to dlaczego?

Predyspozycje psychiczne najmłodszych rzutują na negatywną ocenę kompetencji dorosłych. Im mniejsza odporność psychiczna dziecka, tym rodzic gorzej postrzega swoją zdolność do skutecznej pomocy w tym obszarze. Aż 60 z procent tych rodziców ma taką obawę. Są oni bardziej skorzy do udania się do specjalisty.

Zaledwie 17 procent opiekunów oceniających swoje pociechy jako silne psychicznie, wskazuje lęk o brak własnych kompetencji.

To często jedna z motywacji, obok silnej potrzeby zapewnienia dziecku jak najlepszej opieki, która sprawia, że odwiedzamy z dzieckiem gabinet psychoterapeuty.

Psychoterapia to pozytywne spotkanie?

Okazuje się, że większość rodziców pozytywnie ocenia doświadczenia z psychoterapią dziecka (64%) oraz psychoterapią własną (66 procent), jeśli miały one miejsce. Pierwsze skojarzenie z psychologiem to dla większości pomoc i wsparcie (57 procent). Co więcej, zdecydowana większość rodziców zauważyło pozytywny wpływ kontaktu z psychologiem na samopoczucie dziecka (70%).

-To, że psycholog kojarzy nam się we wsparciem wraz z pozytywną oceną jego pomocy, sprawia, że wizerunek tego zawodu jako „lekarza od wariatów” odchodzi w zapomnienie. To dzieje się stopniowo. Jest jeszcze wiele rzeczy do zrobienia w tym obszarze – podsumowuje Karolina Isio-Kurpińska.

Nie zawsze jest kolorowo

Choć wiele wskazuje na pozytywne zmiany w społeczeństwie – 43 procent badanych dostrzega większą akceptację otoczenia wobec problemów psychicznych, to jednak nadal psycholog kojarzy się ze wstydem 13 procent badanym, sceptycznie podchodzi do niego 11 procent. Wciąż zdarzają się też negatywne reakcje ze strony społeczeństwa, gdy opiekunowie decydują się na podjęcie terapii u dziecka. Doświadczyło ich niemal 20 procent badanych. Widoczny jest też strach przed stygmatyzacją - potencjalnie negatywnej reakcji otoczenia obawia się aż 55 procent rodziców, których dzieci nie uczestniczyły w terapii.

Inicjatywy takie jak badanie „Opinie o problemach psychicznych dzieci wśród rodziców uczniów szkoły podstawowej w Polsce” pokazują potrzebę edukacji Polaków, by zdrowie psychiczne stało na równi z tym fizycznym.

POL już po raz trzeci zwraca uwagę na ten problem w kampanii „POLećmy ze wsparciem”. W ramach akcji opracowano specjalny bezpłatny poradnik, który w praktyczny sposób podpowiada jak na co dzień budować relacje z dziećmi, uczniami i rozmawiać z nimi w sytuacjach trudnych i stresujących. Poradnik zawiera także listę telefonów zaufania, gdzie można szukać specjalistycznego wsparcia. Poradnik można bezpłatnie pobrać ze strony www: https://polecmyzewsparciem.pl/./

POL oprócz działań na rzecz zwiększenia świadomości na temat zdrowia psychicznego, wspiera także finansowo Polską Akcję Humanitarną. W tym roku już po raz kolejny przekazał 100.000 PLN na rzecz akcji Pajacyk Pomoc Psychospołeczna, która wspiera różne formy zajęć psychoterapeutycznych dla dzieci i młodzieży w wieku 6-18 lat, tym samym zwiększając dostęp do kontaktu ze specjalistami.

Skrót z badania:

• Ze wstydem psycholog kojarzy się 13 procent badanym, sceptycznie podchodzi do niego 11 procent.
• Mężczyźni częściej uważają, że psychoterapia jest odpowiedniejsza dla dorosłych niż dla dzieci (21 procent vs 11 procent) oraz że psychoterapia to zbędne użalenie się nad sobą (16 procent vs 9 procent).
• Niemal połowa rodziców deklaruje, że posiada podstawową wiedzę z zakresu objawów i przebiegu zabrzeń odżywiania takich jak anoreksja czy bulimia (49 procent) oraz zaburzeń nastroju (depresja, zaburzenia dwubiegunowe) – 48 procent.
• Rodzice uważający swoje dziecko za mało odporne psychicznie wykazują obawę o brak własnych kompetencji w kwestii pomocy psychologicznej (60 procent vs 17 procent).
• Większość rodziców zauważyło pozytywny wpływ kontaktu z psychologiem na samopoczucie dziecka (70 procent), negatywną opinię o psychoterapii ma 6 procent.

Większość rodziców pozytywnie ocenia doświadczenia z psychoterapią dziecka (64 procent) oraz psychoterapią własną (66 procent).

Karolina Isio-Kurpińska – psychoterapeutka, przez większość życia zawodowego związana z oświatą, edukatorka prowadząca szkolenia dla rad pedagogicznych w całej Polsce z zakresu metodyki oraz psychologicznych aspektów nauczania: motywacji, pracy z uczniami trudnymi, komunikacji z rodzicami i zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży.

Badanie „Opinie o problemach psychicznych dzieci wśród rodziców uczniów szkoły podstawowej w Polsce”, 31.07-4.08.2023, zrealizowane na zlecenie producenta papieru POL. Badanie zostało zrealizowane techniką CAWI w ramach panelu internetowego. Łącznie przeprowadzono 600 wywiadów, 220 wśród rodziców uczniów klas (1-3), oraz 380 rodziców uczniów klas (4-8).