Życie osób niepełnosprawnych w Szwecji

Jest oczywiste, że wszędzie osoby z niepełnosprawnością mają kolosalne problemy w codziennym życiu i wymagają wsparcia ze strony państwa. Jednak zazwyczaj to wsparcie nie jest wystarczające. Jednak są kraje, które radzą sobie z tym lepiej od innych. Gdyby Polska miała się na kimś wzorować, niewątpliwie tym krajem mogłaby być Szwecja.

Działania na rzecz równych praw osób z niepełnosprawnościami

W Szwecji w polityce wobec osób z niepełnosprawnością obowiązuje zasada, że osoby niepełnosprawne, to takie same osoby jak osoby pełnosprawne. Włączanie osób z niepełnosprawnością do społeczeństwa jest priorytetem szwedzkiego państwa. Dotyczy to wszystkich dziedzin życia. Przede wszystkim kładzie się tam nacisk na ideę niezależnego życia, oferując osobom z niepełnosprawnością prawo do osobistego asystenta. Właśnie instytucja asystenta pozwala na prowadzenie niezależnego życia.

Progres, jaki dokonał się we włączaniu osób z niepełnosprawnością do szwedzkiego społeczeństwa, jest wynikiem wieloletnich działań lokalnych organizacji. Walka o prawa osób z niepełnosprawnością rozpoczęła się w 1968 roku. Wtedy grupa lobbująca na rzecz osób z niepełnosprawnością Anti-Handicap rozpoczęła dyskusję o ich sytuacji. Starania w tym kierunku rozpoczęto od najmłodszych. Włączono do systemu niepełnosprawne dzieci, które zostały objęte obowiązkiem szkolnym, co skutkowało powstaniem integracyjnego systemu kształcenia. Obecnie w praktyce oznacza to, że dyrektorzy obowiązani są stworzyć jednakowe warunki dla realizacji celów edukacyjnych zarówno dla niepełnosprawnych, jak i pełnosprawnych uczniów i studentów. Oznacza to również, że wszystkie budynki edukacyjne muszą być dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnością.

Skuteczny lobbing organizacji pozarządowych na rzecz osób z niepełnosprawnością powinien być wzorem dla licznych organizacji i stowarzyszeń działających w Polsce na rzecz tego środowiska, szwedzkie rozwiązania są wręcz modelowe.

Niezależne życie

Zgodnie z prawem obowiązującym w Szwecji osoby z niepełnosprawnością mają prawo do decydowania o sobie i prowadzenia życia według własnych potrzeb i uznania. Rozwiązania przewidziane dla osób z niepełnosprawnością mogą służyć wszystkim obywatelom. Przykładem jest historia życia Weroniki, która pełni funkcję ambasadorki kobiet w biznesie. Jest ona również laureatką nagrody króla Szwecji przyznawanej dla wyróżniających się liderów. W życiu codziennym porusza się za pomocą wózka elektrycznego. Korzysta z dostosowanego transportu publicznego i chodzi do restauracji pozbawionych barier architektonicznych. Weronika jest współwłaścicielką firmy oferującej usługi asystenta osobistego. Czasem podróżuje koleją, lecz nie bez problemów. Jako dyskryminację postrzega fakt, że często podnośniki dla wózków nie funkcjonują, jak należy. Mimo to twierdzi, że w Szwecji nastąpił znaczny postęp, jeśli chodzi o dostępność taboru kolejowego dla osób z niepełnosprawnością.

Wyrównywanie szans

W 1977 roku szwedzki rząd zmienił prawo budowlane. Od tego czasu wszystkie nowe budynki muszą być dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Również w budynkach starszych, gdy było to możliwe, zlikwidowano bariery. Od 2009 roku przy rządzie Szwecji działa pełnomocnik, którego zadaniem jest przeciwdziałanie dyskryminacji. Jego działania dotyczą również osób z niepełnosprawnością. W 2011 roku organizacje pracujące na rzecz osób z niepełnosprawnościami zorganizowały przed siedzibą szwedzkiego premiera pikietę. Ich głównym postulatem było uznanie braku udogodnień dla osób z niepełnosprawnością za przejaw dyskryminacji. W 2014 roku poszerzono przepisy antydyskryminacyjne o ułatwienia dostępu dla osób z niepełnosprawnościami.

Patricia Ericson z Uniwersytetu w Uppsali podkreśla, że należy postrzegać osoby z niepełnosprawnością jako równoprawnych obywateli. Z racji tego, że są obywatelami, mają prawo do życia na dobrym poziomie tak jak pełnosprawni ludzie funkcjonujący w społeczeństwie. Każdy obywatel niezależnie od tego, czy jest niepełnosprawny, czy nie, ma prawo do życia na wysokim poziomie. Ważnym dla niej zagadnieniem jest sprawa wspierania osób z niepełnosprawnością. Jest ono niezbędne, aby prowadziły niezależne życie i mogły realizować swoje cele. Jednocześnie zaznacza, że przy tworzeniu wsparcia dla osób z niepełnosprawnością należy z nimi rozmawiać, aby dowiedzieć się jakiego życia pragną i uwzględniać ich konkretne potrzeby.

System wsparcia osób z niepełnosprawnością w Szwecji

System wsparcia osób z niepełnosprawnością jest oparty na zasadzie uczestnictwa w życiu społeczeństwa na równych prawach. Szwedzki rząd dokłada wszelkich starań, aby wyrównać szanse osób z niepełnosprawnością. Zgodnie z ustawą o wsparciu osób z niepełnosprawnościami oferowane jest uczestnictwo asystenta osobistego w codziennym życiu osoby z niepełnosprawnością. Zakres pomocy jest uzależniony od stopnia niepełnosprawności i potrzeb. Wsparcie osób z niepełnosprawnością dotyczy wszystkich dziedzin życia. Dostosowane mieszkania mają obniżone progi, poszerzone drzwi, przyciski do automatycznego otwierania drzwi oraz windy. Osoby mające trudności w typowym prowadzeniu samochodu lub takie, które nie są w stanie korzystać z komunikacji miejskiej, mogą starać się o dostosowanie auta do ich możliwości. Również osoby mające problemy z oddychaniem, z zaburzeniami mobilności lub problemy z równowagą mogą ubiegać się o środki finansowe na adaptację samochodu. Tego typu wsparcie mogą również otrzymać rodzice dzieci z niepełnosprawnością.

W Szwecji osoby z niepełnosprawnością mogą również liczyć na wsparcie w poszukiwaniu pracy. Zajmują się tym agencje pośrednictwa pracy. Pracodawcy, którzy zatrudniają osoby z niepełnosprawnością, otrzymują przez cztery lata dofinansowanie pensji tego pracownika. Państwowe przedsiębiorstwo Samhall szkoli i zatrudnia dwadzieścia tysięcy pracowników i jest największym pracodawcą osób z niepełnosprawnością w Szwecji. W ramach odpowiednich programów pracownicy nabywają umiejętności, które umożliwią im znalezienie zatrudnienia. Szuka się mocnych stron i zdolności każdej osoby, dopasowując ją do właściwego stanowiska. Również pracownicy z niepełnosprawnością intelektualną są objęci programami aktywizującymi. Wykorzystując możliwości, umiejętności i zdolności wszystkich pracowników budowane jest zrównoważone i zintegrowane społeczeństwo.