Burzliwa dyskusja o świadczeniu wspierającym. Rząd przedstawił poprawki

 Możliwość dorabiania bez limitu do świadczenia pielęgnacyjnego, które będzie przyznawane opiekunowi tylko do momentu, gdy osoba z niepełnosprawnością osiągnie pełnoletniość i przejdzie na świadczenie wspierające. Te ma być przyznawane w 6 różnych kwotach w zależności od oceny skali potrzeby wsparcia. Takie poprawki do rządowego projektu ustawy o świadczeniu wspierającym przedstawiono podczas posiedzenia Komisji Polityki Społecznej i Rodziny 23 maja.  

- Po pierwszym czytaniu projektu ustawy o świadczeniu wspierającym, które odbyło się na Sali plenarnej Prawo i Sprawiedliwość, dla której najważniejsze jest wsparcie osób z niepełnosprawnościami, zgłosiło szereg poprawek. Jedną z głównych jest wprowadzenie możliwości bez żadnego progu dorabiania do świadczenia pielęgnacyjnego – mówiła na początku posiedzenia Urszula Rusecka, przewodnicząca Komisji.

Bez strony społecznej na sali

Przewodnicząca przeprosiła osoby z niepełnosprawnościami za to, że nie mogły wziąć udział w posiedzeniu. Wytłumaczyła to koniecznością  skupienia się  na merytorycznej pracy. Brak dopuszczenia przedstawicieli strony społecznej do bezpośredniego udziału w posiedzeniu (wzięli w niej udział on-line) wywołał poważne kontrowersje i sprzeciw.

- Najważniejsze dzisiaj wydaje się to, że strona społeczna, w tym osoby, które razem z posłanką Iwoną Hartwich protestowały w Sejmie, ale także osoby z Protestu 2119, które brały udział w pracach nad tą ustawą, nie zostały wpuszczone na posiedzenie Komisji. Nie przypominam sobie drugiej takiej sytuacji – mówiła posłanka Lewicy, Katarzyna Kotula.

Posłanki opozycji wskazały też, że proponowana przez rząd ustawa powinna być procedowana razem z projektem o usługach asystenckich. Zaproponowały też publiczne wysłuchanie ustawy. Sprzeciw opozycji wywołało również, to, że nie było możliwości wcześniejszego zapoznania się z zaproponowanymi przez stronę rządową poprawkami, które zostały im dostarczone dopiero w trakcie posiedzenia w formie papierowej.

Dorabianie bez limitu dla opiekunów dzieci

O szczegółach procedowanej ustawy i zaproponowanych przez rząd poprawek mówił Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych Paweł Wdówik.- Równolegle będą funkcjonowały dwa świadczenia: pielęgnacyjne i nowe wspierające. W przypadku obowiązywał próg punktowy – 70 w stupunktowej skali.  We wcześniejszych zapisach ustawa wprowadzała też możliwość dorabiania do świadczenia w wysokości do 50 procent minimalnego wynagrodzenia.  Były też obawy, że osoby, które wylądują poniżej  progu 70 punktów– mówił Paweł Wdówik.

Pełnomocnik powiedział, że poprawki, które zostały przedstawione podczas posiedzenia, są efektem opinii środowiska, które głośno krytykowało projekt ustawy w jej dotychczasowym kształcie.

Według poprawek do osiągnięcia pełnoletniości przez osobę z niepełnosprawnością jej opiekunowi będzie wypłacane świadczenie pielęgnacyjne na dotychczasowych zasadach. Za to bez żadnych barier w zarabianiu pieniędzy. Świadczenie wspierające będzie przyznawane osobie z niepełnosprawnością dopiero od 18 roku życia. Od 16 będzie można wnioskować o określenie potrzeby wsparcia, na podstawie którego będzie przyznawane świadczenie wspierające. Co ważne – nie będzie można łączyć tych dwóch świadczeń. Jak referował Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, poprawki wprowadzają 6 zamiast 3 wysokości kwot świadczenia wspierającego, przyznawanych od 6, a nie 3 progów. Zamiast co 10 punktów, progi będą rozłożone przez 5 punktów.

System stary albo nowy

Jak wyjaśnił Paweł Wdówik rodziny będą mogły podjąć wybór czy pozostać w starym systemie (świadczenie pielęgnacyjne bez możliwości dorabiania) czy wybrać nowy system (świadczenie pielęgnacyjne przyznawane do 18 roku życia osoby z niepełnosprawnością bez ograniczeń zarabiania i świadczenie wspierające dla dorosłej osoby z niepełnosprawnością). Dokonanie wyboru będzie można również po poddaniu się przez osobę z niepełnosprawnością ocenie skali potrzeby wsparcia, tak by rodzina mogła wybrać, który system będzie dla niej lepszy.  Co ważne osoba z niepełnosprawnością, która zdecyduje się pobierać świadczenie wspierające, będzie mogła je łączyć z rentą, zasiłkiem pielęgnacyjnym i świadczeniem uzupełniającym ale też z dochodami z pracy. Świadczenie te będzie przypisane do osoby z niepełnosprawnością, a nie do opiekuna. Możliwa więc będzie taka sytuacja, gdy w jednej rodzinie kilka osób będzie je otrzymywać, ale też taka, gdy opiekun będzie mógł pobierać świadczenie pielęgnacyjne na młodsze dziecko, podczas, gdy starsze będzie otrzymywało świadczenie wspierające.  Tak będzie jednak tylko w wypadku osób, które już są w systemie. Te, które po raz pierwszy orzekać się będą po pierwszym stycznia 2024 mają otrzymywać świadczenia tylko według nowych zasad.

Więcej osób skorzysta

Poprawki przedstawione przez rząd podczas posiedzenia Komisji zakładają też szereg innych zmian.

- W dzisiejszym stanie prawnym świadczenie pielęgnacyjne może otrzymać osoba, która ma obowiązek alimentacyjny – krewnych w linii prostych lub rodzeństwie. Poprawka rozszerza ten krąg na wszelkie osoby sprawująca opiekę – rodzinne domy dziecka rodziny zastępcze i placówki opiekuńczo-wychowawcze – tłumaczył Dyrektor Departamentu Polityki Rodzinnej Olgierd Podgórski - Dzisiaj z systemu świadczeń dla opiekunów osób z niepełnosprawnością  korzysta około 230 tysięcy osób. Ze świadczenia wspierającego będzie korzystać 500 tysięcy osób.  Jest to ponad dwukrotne rozszerzenie grupy uprawnionych. Specjalny zasiłek opiekuńczy i zasiłek dla opiekuna to 620 złotych – nawet najniższy poziom świadczenia wspierającego jest wyższy – wskazał Dyrektor Podgórski.

Kwestia skali

Jednym z najbardziej budzących kontrowersje elementów projektu o świadczeniu wspierającym jest skala potrzeby wsparcia, na podstawie której będzie przyznawane to świadczenie.

- Od początku mieliśmy świadomość, że skala BVD jest oparta o wytyczne z 2001 roku. Dlatego to, co zaproponowaliśmy to znacznie przebudowana skala BVD.  – powiedział minister Wdówik - Sprawdziliśmy naszą skalę na osobach z autyzmem, które są sprawne fizycznie – jeżdżą na rowerze, ale nie komunikują się, to otrzymywały około 80-83 punktów. W dużej mierze zależy to od tego, czy umiemy stosować tę skalę – dodał Pełnomocnik.

Pełnomocnik wskazał też, że strona rządowa nie jest do tej skali przywiązana i możliwa jest jej  wymiana.  Sam system po roku działania ma być poddany weryfikacji.

- Według naszych planów  500 tys. osób ma wpaść miedzy 70 a 100 punktów. Jeśli tak się nie stanie, progi będą obniżone – powiedział Paweł Wdówik.

Strona społeczna: nie o to walczyliśmy

Propozycje rządu zostały skrytykowane przez stronę społeczną. Przedstawicielki Protestu 2119 wskazały, że de facto w ich sytuacji się nic nie zmieni, bo pozostając w obecnym systemie, nie będą mogły dorabiać, a przechodząc na nowy, stracą świadczenie pielęgnacyjne. Agnieszka Szpila zauważyła też, że ustawa o świadczeniu wspierającym miałaby sens, gdyby procedować ją jednocześnie z ustawą o usługach asystenckich, bo bez nich trudno wyobrazić sobie aktywność zawodową opiekunów.