Świadczenie wspierające. Ministerstwo odpowiada na najczęstsze pytania

16 marca rząd zapowiedział stworzenie świadczenia wspierającego, które ma ułatwić osobom z niepełnosprawnością i ich opiekunom niezależnego życia. Świadczenie nie będzie obwarowane jakimikolwiek dodatkowymi  uwarunkowaniami jak dochód na członka rodziny, moment powstania niepełnosprawności  i jej stopień czy  aktywność zawodowa osoby z niepełnosprawnością i będzie przyznawane na podstawie ustalenie poziomu wsparcia.   

W związku z tymi zapowiedziami pojawiło się szereg pytań dotyczących tego nowego świadczenia. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przygotowało odpowiedzi na część z nich.

 Dla kogo jest świadczenie wspierające?

Świadczenie wspierające będzie przysługiwało każdej osobie niepełnosprawnej, która uzyska ocenę ustalającą poziom potrzeby wsparcia na poziomie co najmniej 70 punktów albo, w przypadku dzieci do lat 3, co najmniej 1 punktu. Ustawa przewiduje, że poszczególne grupy osób niepełnosprawnych – w zależności od liczby punktów oceny poziomu potrzeby wsparcia – będą uzyskiwać prawo do świadczenia wspierającego w kolejnych latach. W pierwszej kolejności, od 2024 r., świadczenie będzie wypłacane dla osób niepełnosprawnych, które uzyskają najwięcej punktów.

Jaka będzie kwota świadczenia wspierającego?

Świadczenie wspierające będzie przysługiwało, w zależności od poziomu potrzeby wsparcia, w wysokości od połowy wysokości renty socjalnej do maksymalnej wysokości dwukrotności renty socjalnej.

Na czym będzie polegać ustalanie poziomu potrzeby wsparcia?

Ustalanie osobie niepełnosprawnej poziomu potrzeby wsparcia będzie polegało na ocenie przez zespoły niezbędnego zakresu wsparcia osoby niepełnosprawnej w celu zapewnienia, zwiększenia lub utrzymania niezależności osoby niepełnosprawnej, w związku z brakiem lub utratą autonomii fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej, wymagane jest wsparcie jednej lub więcej osób albo technologii wspomagających funkcjonowaniu osoby w określonych obszarach życia. Ocena poziomu potrzeby wsparcia będzie dokonywana przez specjalne zespoły składające się ze specjalistów odpowiednio przygotowanych do jej wykonywania. Ocena będzie dokonywana w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej lub, na jej wniosek, w miejscu zorganizowanym przez zespół oceniający. Ocena będzie uwzględniała każdy aspekt funkcjonowania osoby niepełnosprawnej, w tym wpływ konieczności stosowania technologii wspierających na jej funkcjonowanie czy sposobu radzenia sobie z jej zachowaniami.

Czy nowe komisje będą miały prawo „przy okazji” uzdrawiać, czyli odbierać lub obniżać posiadane stopnie niepełnosprawności?

Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia nie jest związane z koniecznością uzyskania nowego lub zmiany posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności lub jej stopniu. W czasie wykonywania oceny potrzeby poziomu wsparcia nie będzie dokonywana również żadna weryfikacja posiadanego orzeczenia.Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia będzie dokonywane odrębną od orzeczenia decyzją, dla której funkcjonować będzie stosowna procedura zgłaszania zastrzeżeń co do jej wyniku, w tym prawo do jej weryfikacji przez sąd.

Od kiedy mogę starać się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia i o świadczenie wspierające?

Osoby niepełnosprawne będą mogły składać wnioski o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia od stycznia 2024 r. Wnioski o wypłatę świadczenia będzie można składać po uzyskaniu oceny, z zastrzeżeniem, że w 2024 roku. Świadczenie będzie wypacane wyłącznie osobom, które uzyskały najwięcej punktów.

Czy przyznanie świadczenia wspierającego będzie uzależnione od kryterium dochodowego osoby z niepełnosprawnością lub rodziny albo od wieku osoby niepełnosprawnej?

Nie, świadczenie wspierające jest niezależne od dochodów czy wieku osoby niepełnosprawnej. Nie ma również znaczenia moment powstania niepełnosprawności.

Czy świadczenie wspierające będzie waloryzowane?

Świadczenie wspierające oblicza się na podstawie renty socjalnej, co oznacza, że wraz z jej wzrostem będzie wzrastało świadczenie wspierające.

Czy jeśli w rodzinie są dwie lub więcej osób z niepełnosprawnościami, to świadczeń wspierających będzie tyle, ile jest tych osób?

Świadczenie wspierające wypłacane jest każdej uprawnionej osobie niepełnosprawnej niezależnie od pobierania go przez innych członków rodziny.

Czy ustalanie poziomu potrzeby wsparcia będzie obowiązkowe dla wszystkich?

Ustalanie osobie niepełnosprawnej poziomu potrzeby wsparcia nie będzie obowiązkowe. Osoby niepełnosprawne będą same decydować czy chcą uzyskać ocenę oraz o sposobie jej wykorzystania.

Po co ustalać poziom potrzeby wsparcia? Dlaczego nie można skorzystać z zapisów orzeczeń, które wydano do tej pory?

Dotychczasowe orzeczenia są w dużym stopniu wydawane w oparciu o dokumentację medyczną.  Poziom potrzeby wsparcia będzie ustalany na podstawie bardziej precyzyjnych kryteriów oceny, związanych z funkcjonowaniem osoby.

Według którego narzędzia będzie ustalany poziom potrzeby wsparcia?

Poziom potrzeby wsparcia będzie ustalany według ujednoliconego kwestionariusza opartego na wystandaryzowanym narzędziu, uwzględniającym kryteria stosowane w Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF) wydane przez Światowa Organizację Zdrowia (WHO). Ocena obejmuje funkcjonowanie człowieka i uwzględnia potrzeby wynikające z każdego rodzaju niepełnosprawności – fizycznej, sensorycznej, mentalnej czy poznawczej.

Potrzeba wsparcia będzie ustalana na jakiś czas czy bezterminowo?

Decyzje o poziomie potrzeby wsparcia będą wydawane w przypadku osób powyżej 3. roku życia na okres nie dłuższy niż 7 lat, a w przypadku osób poniżej 3. roku życia na okres nie dłuższy niż do ukończenia 3. roku życia. Każdorazowo ocena nie będzie mogła być wydana na okres dłuższy niż okres na jaki osoba została zaliczona do osób niepełnosprawnych.

Czy poziom potrzeby wsparcia można ustalać tylko osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności?

Nie, poziom potrzeby wsparcia będzie ustalany osobom niepełnosprawnym wymagającym wsparcia w samodzielnym funkcjonowaniu. Prawo do złożenia wniosku o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia jest niezależne od stopnia niepełnosprawności.

Ocena poziomu potrzeby wsparcia ma być dokonywana przez zespoły wojewódzkie. Jak mam na nią dojechać z osobą, która prawie nie opuszcza domu?

Nowe rozwiązania zakłada przeprowadzenia oceny, przez zespół ustalający poziom potrzeby wsparcia, w miejscu pobytu zainteresowanej osoby niepełnosprawnej. Na jej wniosek ocena będzie dokonana w miejscu zaproponowanym przez zespół wojewódzki.