Dłuższa praca a świadczenia emerytalne kobiet

Kwestie demograficzne, rynek pracy oraz sytuacja kobiet w kontekście systemu emerytalnego i wysokości pobieranych przez nie świadczeń to tematy, które poruszyła w swoim wystąpieniu prezes ZUS prof. Gertruda Uścińska podczas grudniowej debaty „Kobieta w XXI wieku: demografia, edukacja, zdrowie, rynek pracy i ubezpieczenia społeczne”. Jak zatem dłuższa praca przekłada się na świadczenia emerytalne kobiet?

Kobiety jako osoby ubezpieczone i płatnicy składek 

Udział kobiet w ubezpieczeniach społecznych jest w dużym stopniu pochodną ich udziału w strukturze ludności (kobiety stanowią 52 proc. polskiego społeczeństwa) i w strukturze osób aktywnych zawodowo (45 proc.). Wśród 16 mln 143 tys. osób z ubezpieczeniem emerytalno-rentowym kobiet jest 7,8 mln (48,4 proc.). Jednocześnie kobiety stanowią 49 proc. spośród 11,6 mln ubezpieczonych pracowników, 30,7 proc. spośród 1,7 mln prowadzących działalność i ich współpracowników oraz 50 proc. spośród 1,3 mln zleceniobiorców.

Statystycznie Polek jest więcej niż Polaków (na 107 kobiet przypada 100 mężczyzn), poza tym kobiety żyją dłużej i cieszą się lepszym zdrowiem.

Składki ubezpieczeniowe kobiet

Przeciętna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi 5126,70 zł dla mężczyzn oraz 4686,21 zł dla kobiet (91 proc. podstawy dla mężczyzn). W 2021 r. kwota przypisu składek na ubezpieczenie społeczne wyniosła ogółem 235 mld zł. Z tego:

• 108,4 mld zł dotyczyło kobiet (46,1 proc.), 
• 126,6 mld zł dotyczyło mężczyzn (53,9 proc.). W okresie styczeń–październik 2022 r. przypis składek na ubezpieczenie społeczne wynosił – 223,1 mld zł, w tym: 
• 102,5 mld zł dotyczyło kobiet (45,9 proc.), 
• 120,6 mld zł dotyczyło mężczyzn (54,1 proc.). STAN KONT UBEZPIECZONYCH KOBIET Stan kont emerytalnych kobiet jest niższy niż mężczyzn. Przyczyn jest kilka. Znaczny wpływ ma na to odmienna sytuacja kobiet i mężczyzn na rynku pracy – w tym luka płacowa oraz obsadzanie kobiet na niższych stanowiskach mimo wyższego poziomu wykształcenia. Wiele kobiet zatrudnia się w sektorze publicznym ze względu na stabilność pracy i świadczenia socjalne, decydując się jednocześnie na niższe płace. Wpływ na niższy stan kont emerytalnych kobiet mają również przerwy w zatrudnieniu spowodowane macierzyństwem i rodzicielstwem.

Średni stan kont emerytalnych w III kwartale 2022 r.: 

• kobiet ogółem – 94 tys. zł, 
• mężczyzn ogółem – 115 tys. zł (o 18 proc. więcej niż kobiet), 
• kobiet w wieku 60 lat – 208 tys. zł, 
• mężczyzn w wieku 60 lat – 375 tys. zł (o 45 proc. więcej niż kobiet).

Emerytury kobiet

W 2022 r. osób pobierających emeryturę było ogółem 6 mln 41 tys., w tym 3 mln 657 tys. stanowiły kobiety (60,5 proc.), a 2 mln 384 tys. – mężczyźni. Przeciętna miesięczna wysokość emerytury wynosiła 2681,03 zł. W przypadku kobiet przeciętna emerytura wynosiła 2248,47 zł (co stanowi około 70 proc. emerytury mężczyzny), a w przypadku mężczyzn – 3344,56 zł.

Do przyczyn systemowych niższych emerytur kobiet zaliczamy wiek emerytalny, który jest o 5 lat niższy dla kobiet niż mężczyzn, a także dłuższe przeciętne trwanie życia kobiet, w związku z czym kobiety dłużej pobierają emeryturę.

Szacowany okres życia na emeryturze ma zasadniczy wpływ na wysokość świadczenia. Nasz system emerytalny opiera się na założeniu, że im później przejdziemy na emeryturę, tym będzie ona wyższa. Kobiety przechodzące na emeryturę w ustawowym wieku emerytalnym będą ją pobierać o przeszło 8 lat dłużej niż mężczyźni w tej samej sytuacji. Niższa emerytura wiąże się ze wzrostem ryzyka ubóstwa wśród starszych kobiet.

Zaledwie 16,2 proc. kobiet przechodzi na emeryturę w wieku wyższym o co najmniej rok od obowiązującego je wieku emerytalnego. Tymczasem przedłużenie pracy o rok to emerytura wyższa nawet o 10–15 proc. Wpływają na to czynniki takie jak dodatkowe składki, ich waloryzacja, a także przewidywane krótsze dalsze trwanie życia na emeryturze.

Wysokość emerytur 

Minimalna emerytura w III kwartale 2022 r. wynosiła 1338,44 zł brutto. Pobierało ją 184,5 tys. osób, z czego 88,1 proc. stanowiły kobiety (162,6 tys.). Emerytury niższe niż minimalna pobierało 337,6 tys. osób, co stanowi 9,5 proc. pobierających świadczenie emerytalne z nowego systemu. Z tego 81,6 proc. stanowiły kobiety (275,5 tys.)

W 2022 r. najwyższa emerytura wypłacana kobiecie wynosiła 26 856 zł. Emerytka, która ją otrzymuje, przeszła na emeryturę w wieku 81 lat, a jej staż pracy to 61 lat. Zgromadzony kapitał wynosi 1,8 mln zł. Z kolei najwyższe świadczenie emerytalne wypłacane mężczyźnie wynosiło w ubiegłym roku 37 815 zł, jego staż pracy to 67 lat, a zgromadzony kapitał emerytalny. wynosi 2,4 mln zł.

Artykuł pochodzi z numeru 1/2023 magazynu „Integracja”.

Zobacz, jak możesz otrzymać magazyn Integracja.

Sprawdź, jakie tematy poruszaliśmy w poprzednich numerach.