Co może komornik? Odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania

Według danych z 2021 roku prawie 3 miliony Polaków ma długi o łącznej wysokości niemal 80 miliardów złotych. W wielu przypadkach dłużnicy wpadają w tzw. pętlę zadłużeniową, czyli zaciągają kolejne pożyczki na spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań. To z kolej często prowadzi do konieczności konfrontacji z komornikiem lub firmą windykacyjną. Dlatego warto wiedzieć jakie są ich uprawnienia.

Poniżej przedstawiamy zestaw pytań i odpowiedzi dotyczących działań komorników i firm windykacyjnych. Odpowiedzi przygotował dla nas Marek Grzelak, Rzecznik Prasowy Krajowej Rady Komorniczej.

Czy komornik może zająć majątek osoby, której członek rodziny nie spłaca długów?

Co do zasady, komornik sądowy zajmuje jedynie majątek należący do dłużnika. Wyjątkiem będą dwie sytuacje. Pierwsza to taka, w której ktoś odziedziczył zadłużenie. Po śmierci osoby, po której dziedziczymy, mamy trzy możliwości. Możemy po prostu przyjąć spadek, przyjąć go z tak zwanym dobrodziejstwem inwentarza, ewentualnie możemy go odrzucić. Na podjęcie decyzji mamy sześć miesięcy liczone od chwili, w której dowiedzieliśmy się o podstawie dziedziczenia. Jeśli tego nie zrobimy, automatycznie odziedziczymy spadek z dobrodziejstwem inwentarza, czyli mówiąc najprościej za ewentualne długi zmarłego odpowiadać będziemy tylko do wartości pozostawionego przez niego majątku.

Stosowne oświadczenie możemy złożyć przed notariuszem lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie. Jeżeli mamy pewność, że wartość zadłużenia przekracza wartość odziedziczonego majątku lepiej oczywiście od razu spadek odrzucić, przy czym jeśli mamy niepełnoletnie dzieci warto odrzucić spadek także w ich imieniu.  Druga sytuacja dotyczy zajęcia ruchomości, które należą do osoby zamieszkującej razem z dłużnikiem. Generalnie, zająć można ruchomości dłużnika będące w jego władaniu albo we władaniu samego wierzyciela, który do nich skierował egzekucję. Może się okazać, iż ruchomości, które użytkuje dłużnik nie należą do niego, a do członka rodziny, ale to do dłużnika należy udowodnienie tego faktu. Komornik może również prowadzić egzekucję ze wspólnego rachunku bankowego małżonków, z których jedno jest dłużnikiem, o ile pozostają we wspólnocie majątkowej. Możliwe jest również dochodzenie alimentów od członka rodziny. Obowiązek alimentacyjny wobec dorosłego może mieć rodzic wobec dziecka, małżonek wobec małżonka, dziecko wobec rodzica, a nawet rodzeństwa i dziadków.  

W jakich sytuacjach nie może tego zrobić?   

Komornik nie zajmie ruchomości użytkowanej przez dłużnika, jeżeli przedstawi on dokument, z którego będzie wynikało, że nie jest właścicielem danego przedmiotu.

Co komornik lub firma windykacyjna może zająć? 

Działania firmy windykacyjnej można podzielić na dwa rodzaje – windykację polubowną i sądową. Ta pierwsza ma na celu zmotywowanie dłużnika do spłaty należności, zaś druga sprowadza się do uzyskania sądowego wyroku lub nakazu zapłaty, który po uzyskaniu klauzuli wykonalności jest podstawą do wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Innymi słowy firma windykacyjna może jedynie próbować nakłonić dłużnika do podjęcia spłaty, względnie negocjować z nim termin spłaty długu i ewentualnie rozłożenie go na raty, nie ma natomiast żadnych specjalnych uprawnień, ani w zakresie kontaktowania się z dłużnikiem, ani tym bardziej stosowania jakichkolwiek środków przymusu.  Z kolei komornik sądowy prowadzący postępowanie egzekucyjne posiada ściśle określone uprawnienia. Komornik może prowadzić egzekucję m.in. z dochodu dłużnika wynagrodzenia za pracę, emerytury lub renty a także rachunku bankowego, ruchomości (samochodu, sprzętu RTV,) i nieruchomości.

Jak zweryfikować uprawnienia firmy windykacyjnej? 

 Firma windykacyjna nie ma żadnych szczególnych uprawnień. Bez zgody zobowiązanego nie może wejść do mieszkania, czy zajmować mienia. Firma windykacyjna nie może również nachodzić sąsiadów, miejsca pracy, czy też informować o zadłużeniu osób trzecich. Nie może też domagać się wyjawienia majątku, czy numeru rachunku bankowego.

Gdzie i komu zgłaszać nadużycia popełnione przez firmy windykacyjne? 

 Jeżeli uważamy, że przedstawiciel firmy windykacyjnej zachował się w sposób niewłaściwy warto zacząć od kontaktu z sama firmą i przedstawienia swoich zarzutów. Jeżeli to nie pomoże możemy złożyć skargę do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Kompetencje do rozpatrywania takich zażaleń ma również powiatowy lub miejski rzecznik praw konsumenta. Urzęduje w starostwie powiatowym lub urzędzie miejskim.