Pracodawcy muszą oddać PFRON 75 mln zł

885 zakładów posiadających zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych (zfron), które zostały skontrolowane na wniosek PFRON przez urzędy skarbowe przez ostatnie dwa i pół roku, mają łącznie zwrócić do Funduszu ponad 75 mln zł z powodu źle wydatkowanych lub zbyt późno przekazanych środków w ramach zfron.

580 zakładów pracy podlegało tej kontroli już po utracie statusu zakładu pracy chronionej (zpchr), 305 to zakłady pracy chronionej. Środki zfron pochodzą ze zwolnień podatkowych. Pracodawca prowadzący zpchr jest zwolniony z obowiązku odprowadzania części podatku, w zamian za co może wykorzystać te środki na rehabilitację społeczną i zawodową swoich pracowników z niepełnosprawnością.

Wydatkowanie środków w ramach zfron określa rozporządzenie z 19 grudnia 2007 roku w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (Dz. U. Z 2013 r. poz. 1300 z późn. zm.). Jednak interpretacja przepisów w nim zawartych nie zawsze jest jednoznaczna.

- Katalogi, na co można wydać pieniądze w ramach zfron, są otwarte. Od lat monitujemy tę sprawę i prosimy ministerstwo o jednoznaczne ich określenie, aby uniknąć niejasności. Nie ma takiej interpretacji, jeśli chodzi np. o wydatkowanie środków w ramach indywidualnych programów rehabilitacyjnych (ipr). Nie ma też wzoru takiego ipr-u, są jedynie ogólne katalogii wydatków – mówi Edyta Sieradzka z Ogólnopolskiej Bazy Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (OBPON). – Dlatego po kilku latach zakłady pracy dostają olbrzymie kary finansowe, które są dla nich zabójcze, i nie wynika to z prawa, ale z urzędniczych interpretacji – zaznacza.

Wydatkowanie często naganne

Problematyczna i niejasna jest także kwestia terminu odprowadzania pieniędzy przez pracodawców na zfron. Przepisy nie określają tego jednoznacznie, a należy pamiętać, że pracodawca ponosi karę - 30 proc. od każdej kwoty nieprawidłowo wydatkowanej lub przekazanej z opóźnieniem.

Pieniądze z zfron nie mogą być wydatkowane na dowolny cel, fot. sxc.hu 

"Kontrole przeprowadzane przez urzędy skarbowe podlegające ocenie dokonywanej przez PFRON mają na celu sprawdzenie prawidłowości realizacji przepisów ustawy i rozporządzenia oraz wyeliminowanie wydatkowania tych środków w sposób wątpliwy, a często wręcz naganny" - wyjaśnia Robert Jakubowski, p.o. rzecznik prasowy PFRON, w piśmie do OBPON. - "Środki zfron mają służyć rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej wszystkich osób niepełnosprawnych zatrudnionych w zakładach, ze szczególnym uwzględnieniem ich sytuacji losowej, materialnej czy zawodowej, a nie przysparzaniu korzyści osobistych pracodawcom, osobom kierującym zakładami pracy chronionej oraz ich rodzinom i najbliższym współpracownikom.

Edyta Sieradzka zwraca jednak uwagę, że znane są przypadki, kiedy olbrzymie kary nałożone na zakład doprowadziły do jego upadku.

- Tak było z jednym z zakładów, który dostał karę powyżej 1 mln złotych i już nie istnieje. Pracę straciło ponad 800 osób z niepełnosprawnością. Takich przypadków na przełomie roku 2012/13 było więcej, gdzie łącznie u jednego pracodawcy pracę straciło ok. 2 tys. osób – wylicza Edyta Sieradzka.

6 sierpnia br. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po raz pierwszy wydał wyrok mówiący, że interpretacje Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych dotyczące nieterminowych wpłat na zfron są niekorzystne dla prowadzących zpchr. Wyrok nie jest jeszcze prawomocny.

Lepiej pytać

P.o. rzecznik PFRON poinformował nas, że nowelizacja ustawy o rehabilitacji, która obecnie znajduje się w Rządowym Centrum Legislacji na etapie konsultacji, nie przewiduje zmian w obrębie art. 33, czyli dotyczącego zfron.

- Wszystkie środki finansowe, uzyskiwane przez PFRON z tytułu obowiązkowych wpłat pracodawców, przeznaczane są na cele określone ustawą i związane z rehabilitacją zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych. Wydatkowane środki finansowe nie są oznaczone co do źródła ich pochodzenia, stąd nie jest możliwe wskazanie, na jaki konkretnie cel czy program została przeznaczona dana wpłata – odpowiedział Robert Jakubowski na nasze pytanie dotyczące przeznaczenia przez PFRON środków z kar od pracodawców za nieprawidłowości w ramach zfron.

W jego opinii Fundusz podejmuje wszelkie działania, które mają na celu podniesienie świadomości pracodawców odnośnie rozumienia przepisów dotyczących zakładowego funduszu rehabilitacji.

- Wszelkie przepisy w tym zakresie powinny być stosowane wprost, bez konieczności rozszerzenia bądź zawężania ich znaczenia. Katalog wydatków możliwych do dokonania z funduszu jest szeroki i jasno określony rozporządzeniem w sprawie zfron. W przypadku powstania wątpliwości co do poprawności wydatkowania funduszu rehabilitacji, dysponenci tych środków powinni zwrócić się z wnioskiem o ich wyjaśnienie do PFRON lub Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, działającego przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej – podkreślił p.o. rzecznika PFRON.