Współmałżonek bez zasiłku dla opiekuna

Od naszych Czytelników napływają informacje, że współmałżonek opiekujący się żoną lub mężem z niepełnosprawnością nie może otrzymać zasiłku dla opiekuna. O wyjaśnienie tej kwestii poprosiliśmy Damiana Napierałę, zastępcę dyrektora Poznańskiego Centrum Świadczeń.

- W kwestii wypłaty zasiłku dla opiekuna wyjaśniam, iż zgodnie z art. 2 ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, świadczenie to przysługuje osobie, której prawo do świadczenia pielęgnacyjnego wygasło z mocy prawa 1 lipca 2013 r. Zatem aby otrzymać spłatę, niezbędne jest posiadanie uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego na dzień 30 czerwca 2013 r.  W przypadku, kiedy o świadczenie pielęgnacyjne ubiegali się małżonkowie, zastosowanie miał art. 17 ust. 5 pkt. 2a, który wykluczał możliwość pobierania świadczenia pielęgnacyjnego przez małżonków – mówi Napierała.

„Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności” – brzmi wspomniany artykuł. Napierała zaznacza, że jeżeli współmałżonek również ma znaczny stopień niepełnosprawności, to wtedy inna zobowiązana do alimentacji osoba, np. syn, córka,  miała prawo ubiegać się o przyznanie świadczenie pielęgnacyjnego.

- Zgodnie z tą podstawą prawną, organy pierwszej instancji odmawiały przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Decyzje takie w trybie odwoławczym rozpatrywane były przez Samorządowe Kolegia Odwoławcze (SKO) lub Wojewódzkie Sądy Administracyjne. W rozstrzygnięciach tych organów zawarte są tezy mówiące o tym, że małżonkowie mogą pobierać świadczenie pielęgnacyjne. Wyjątek stanowi tylko sytuacja, kiedy drugie z nich jest również niepełnosprawne w stopniu znacznym i zgodnie ze swoim orzeczeniem również wymaga opieki (np. WSA w Poznaniu sygn. akt II SA/Po 1086/12) – wyjaśnia ekspert.

Decyzje odmowne

Napierała przypomina, że jeśli na mocy takiego wyroku bądź decyzji SKO były wydane decyzje przyznające świadczenie pielęgnacyjne, to one również wygasły z mocy prawa 1 lipca 2013 r. - Zatem osoby wnioskujące miały do 30 czerwca 2013 r. uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego i spłata świadczeń jest im należna. Należy pamiętać, że wyrok, decyzja są wydane w konkretnej sprawie i wiążą organ tylko w tej sprawie. W kwestii przyznania zasiłku dla opiekuna od 15 maja br. zastosowanie mają przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych obowiązujące do 31 grudnia 2012 r., czyli z przesłanką negatywną dotyczącą przyznania świadczenia dla współmałżonka. Na tej podstawie prawdopodobnie organy wydawać będą decyzje odmowne za ten okres – wyjaśnia Napierała.

Rzecznik praw obywatelskich pod koniec maja br. wystąpił do ministra pracy i polityki społecznej z prośbą o wyjaśnienie tej kwestii. Minister na razie wypowiedział się w tej sprawie w serwisie Twitter, w odpowiedzi na wpis stowarzyszenia zrzeszającego wykluczonych opiekunów. „Współmałżonkowie nie mieli nigdy prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, dlatego teraz nie przysługuje im zwrot” – napisał minister.