Czy można władać miastem z orzeczoną niezdolnością do pracy?

Trybunał Konstytucyjny odroczył bezterminowo rozprawę dotyczącą pozbawienia osób niepełnosprawnych możliwości sprawowania funkcji wójta, burmistrza, prezydenta miasta. 29 października 2013 r. rozpoznawał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich.

Trybunał Konstytucyjny orzekał w sprawie zgodności art. 492 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku - Kodeks wyborczy z art. 60 w związku z art. 32 konstytucji oraz z art. 29 lit. a Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych. Zgodnie ze wspomnianym art. 492 § 1 pkt 6 Kodeksu wyborczego, wygaśnięcie mandatu wójta, burmistrza i prezydenta miasta następuje "wskutek orzeczenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji w trybie określonym w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na okres co najmniej do końca kadencji".

Tymczasem z art. 60 konstytucji wynika zakaz podejmowania jakichkolwiek działań dyskryminacyjnych lub konstruowania jakichkolwiek przeszkód uniemożliwiających równy dostęp do służby publicznej. Zdaniem wnioskodawcy, prawo dostępu do służby publicznej może być ograniczane jedynie przez wymóg posiadania obywatelstwa polskiego i pełni praw publicznych. Ustawodawca uprawniony jest natomiast do sformułowania dodatkowych warunków, uzależniając od ich spełnienia uzyskanie stanowisk w służbie publicznej. Jednak wymogi te muszą przewidywać zobiektywizowane kryteria dostępu do danego stanowiska, uregulowane na jednakowych zasadach dla wszystkich obywateli.

Fot.: Adam Jankiewicz

Wnioskodawca zauważa, że nie można znaleźć przyczyn, usprawiedliwionych normami konstytucyjnymi, które uzasadniałyby wprowadzone przepisami kodeksu wyborczego odmienne traktowanie osób niepełnosprawnych. Takie traktowanie osób z orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji jest sprzeczne z konstytucyjną zasadą równości.

Ponadto kwestionowana regulacja jest niezgodna z art. 29 lit. a Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. Przepis ten zobowiązuje Państwa - Strony do zapewnienia, że osoby niepełnosprawne będą mogły efektywnie i w pełni uczestniczyć w życiu politycznym i publicznym, na zasadzie równości z innymi obywatelami, bezpośrednio lub za pośrednictwem swobodnie wybranych przedstawicieli, włączając w to prawo i możliwość korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego. Kwestionowany przepis, w ocenie wnioskodawcy, nie tylko nie gwarantuje osobom z niepełnosprawnością równych z innymi obywatelami możliwości sprawowania funkcji wójta (burmistrza, prezydenta miasta), ale część osób z niepełnosprawnością, zdolnych do wykonywania tej funkcji, takiej możliwości pozbawia całkowicie.

Rozprawie przewodniczył wiceprezes TK Stanisław Biernat, sprawozdawcą był sędzia TK Marek Kotlinowski.