Prawnik radzi: Przepisać zasiłek?

Mam 24 lata i jestem na wózku z powodu znacznego stopnia niepełnosprawności, który mam orzeczony na stałe. Pobieram zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 zł miesięcznie, ale przeczytałam w internecie, że jeśli taki zasiłek pobiera rodzic lub opiekun, to wynosi on ponad 500 zł miesięcznie. W Ośrodku Opieki Społecznej powiedziano mi, że nic mi się nie należy, bo dochód na członka rodziny przekraczałby u mnie 600 zł na osobę. Czy jest możliwość, bym mogła przepisać swój zasiłek na mamę?

Monika K. z woj. podkarpackiego

Prawnik Anita Siemaszko: Obawiam się, że w Pani liście doszło do "zbitki myślowej" i połączenia kilku świadczeń. Poniżej przedstawię te świadczenia i zasady, kiedy i komu przysługują. W tych kwestiach istnieje duży bałagan informacyjny, bardzo często wprowadza się zmiany w nazewnictwie, nie dbając o szerszą akcję informacyjną. Sądzę, że w Pani przypadku ,,przepisanie” dodatku pielęgnacyjnego na mamę nie wchodzi w grę. Pani mama mogłaby ewentualnie skorzystać ze specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego, o ile spełnione byłyby wszystkie warunki. Proszę przestudiować informacje na ten temat, bo łatwo o błąd.

1. Zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji, gdy wymaga ona pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się: mycie się, ubieranie, samodzielne jedzenie posiłków, kupno żywności i przyniesienie do domu, ogrzewanie mieszkania, prace porządkowe itp.

Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:
- dziecku z niepełnosprawnością;
- osobie z niepełnosprawnością w wieku powyżej 16. r. ż., jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
- osobie z niepełnosprawnością w wieku powyżej 16. r. ż., legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
jeżeli niepełnosprawność powstała do ukończenia 21. r. ż.;
- osobie, która ukończyła 75 lat.

Nie przysługuje on osobie będącej w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie. Jego wysokość to 153 zł miesięcznie, niezależnie od dochodu na osobę w rodzinie. Wypłaca go wójt, burmistrz lub prezydent.

2. Dodatek pielęgnacyjny przyznawany jest na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, o ile orzecze on całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji. Za całkowicie niezdolną do pracy należy uznać osobę, która utraciła zdolność do jakiejkolwiek pracy. Niezdolność do samodzielnej egzystencji zachodzi w przypadku naruszenia sprawności organizmu, która powoduje konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Emerytowi lub renciście pobierającemu świadczenie przysługuje dodatek pielęgnacyjny, jeśli jest niezdolny do pracy lub samodzielnej egzystencji.

Z urzędu dodatek otrzyma emeryt lub rencista, który ukończył 75. r.ż. Dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, która przebywa w zakładzie opiekuńczo leczniczym lub zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, chyba że poza tą placówką jest dłużej niż 2 tygodnie w miesiącu. Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego. Dodatek pielęgnacyjny wypłaca ZUS. "Zwykły" dodatek pielęgnacyjny od 1 marca 2013 r. wynosi 203,50 zł, a dodatek pielęgnacyjny dla inwalidy wojennego – 305,25 zł.

3. Świadczenie pielęgnacyjne jest świadczeniem pieniężnym, o które mogą ubiegać się osoby, które nie podejmują zatrudnienia lub z niego rezygnują, lub innej pracy zarobkowej w celu podjęcia opieki nad poważnie niepełnosprawnym członkiem rodziny, jeżeli niepełnosprawność tej osoby powstała:
1) nie później niż do ukończenia 18. r. ż.
lub
2) w trakcie nauki w szkole lub na uczelni, jednak nie później niż do ukończenia 25. r. ż. Przyznanie świadczenia nie jest uzależnione od kryterium dochodowego
rodziny. Wraz z wypłatą świadczenia odprowadzana jest składka emerytalno-rentowa, która umożliwia nabycie uprawnień emerytalnych osobom pobierającym świadczenie.

Świadczenie pielęgnacyjne od 1 lipca 2013 r. przysługuje w wysokości 620 zł miesięcznie.

Uwaga: W marcu 2013 r. rząd zadecydował, że osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne z tytułu opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem w okresie od kwietnia 2013 r. do końca grudnia 2013 r. będą otrzymywały dodatkowo 200 zł miesięcznie, czyli łączna kwota świadczenia pielęgnacyjnego z dodatkami przyznanymi przez rząd będzie wypłacana w wysokości 820 zł (tak jest do końca 2013 r.).

Świadczenie to przysługuje:
1) matce albo ojcu,
2) opiekunowi faktycznemu dziecka,
3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną (dziadkowie, rodzeństwo),
4) osobom, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności;

jeżeli natomiast nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, albo z nich zrezygnują w celu sprawowania opieki nad osobą:
1) legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji i konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji,
albo
2) osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Osobom innym niż spokrewnione w stopniu pierwszym z osobą wymagającą opieki, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje w przypadku, gdy spełnione są łącznie warunki: 1) rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; 2) nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; 3) nie ma rodziców, opiekunów faktycznych dziecka lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli:
1) osoba sprawująca opiekę:
- ma ustalone prawo do emerytury, renty, rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego renty socjalnej, zasiłku stałego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
- ma ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku pielęgnacyjnego;
2) osoba wymagająca opieki:
- pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
- została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej z dzieckiem, w rodzinnym domu dziecka albo w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu, z wyjątkiem zakładów opieki zdrowotnej;
3) na osobę wymagającą opieki:
- inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury,
- jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub prawo do świadczenia pielęgnacyjnego,
- inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
4) członek rodziny osoby sprawującej opiekę:
- ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego.

Uwaga: W razie zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego więcej niż jednej osobie sprawującej opiekę nad osobą lub osobami wymagającymi opieki przyznaje się tylko jedno świadczenie osobie, która pierwsza
złożyła wniosek.

4. Istnieje też specjalny zasiłek opiekuńczy – świadczenie dla osób, na których ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Specjalny zasiłek opiekuńczy jest przyznawany bez względu na czas
powstania niepełnosprawności u osoby poważnie niepełnosprawnej wymagającej opieki, jeżeli łączny dochód tych rodzin w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 623 zł. Specjalny zasiłek opiekunczy wynosi 520,00 zł miesięcznie.

Więcej informacji w Centrach Integracja oraz na portalu www.niepelnosprawni.pl.